Իսքենդեր Աբգարիոս
Իսքենդեր Աբգարիոս (նաև՝ Ալեքսանդր Աբգարիոս, 1826[1], Բեյրութ, Սիդոնի Էլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] - 1885[1], Բեյրութ, Սիրիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1]), հայ բանաստեղծ, պատմաբան, գրականագետ, Լիբանանի արաբական նոր գրականության մեծագույն դեմքերից, Յուհաննա Աբգարիոսի ավագ եղբայրը[2][3]։
| Իսքենդեր Աբգարիոս | ||
| ||
|---|---|---|
| Մասնագիտություն՝ | բանաստեղծ, գրականագետ և պատմաբան | |
| Ազգություն | հայ | |
| Ծննդյան օր | 1826[1] | |
| Ծննդավայր | Բեյրութ, Սիդոնի Էլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] | |
| Վախճանի օր | 1885[1] | |
| Վախճանի վայր | Բեյրութ, Սիրիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] | |
| Հայր | Հակոբ եպիսկոպոս Լյուստրացի | |
| Պարգևներ |
 | |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է 1826 թվականին Բեյրութում, մեծահարուստ Հակոբ Լյուստրացի Աբգարյանի (Յաղուբ Էփքարիոս) ընտանիքում։ Ուսանել է նախ Բեյրութում, ապա Լոնդոնում։ Կատարելապես տիրապետել է հայերեն, արաբերեն, անգլերեն և թուրքերեն լեզուներին։ Եղել է Պորտուգալիայի հյուպատոսը Բեյրությում, կրել է բեկի, աղայի պատվանուններ, պարգևատրվել է Մեջիդիե շքանշանով։ Թղթակցել է Անգլիայի Վիկտորյա թագուհու հետ[3]։
Աշխատություններ
խմբագրելԿարճատև պաշտոնավարել է Եգիպտոսի Իբրահիմ փաշայի պալատում, ապա նվիրվել գիտական և գրական գործունեության։ Գրել է խոհափիլիսոփայական բանաստեղծություններ, պատմագրական աշխատություններ (արաբերեն)։ Գլուխգործոցը «Շահրիար առյուծակերպ անհաղթ արքայի պատմության մասին մտքերի բուրմունք» (1880) դյուցազներգությունն է։ Արաբ ժողովրդի պատմությանը և գրականությանն են նվիրված «Արաբների պատմության ասպարեզում ցանկությունների լրումը» (1852), «Ցանկությունների ճոխացված լրումը» (1867), «Արաբ քերթողների դասակարգման գրական ծաղկաստան» (1858) և «Հոգու ըղձանքը Անթար Աբսի քերթվածներում» (1864) աշխատությունները։ Արաբերեն գրել է բանաստեղծություններ, պոեմներ, պատմաբանասիրական աշխատություններ։ Առանձին գրքերով հրատարակել է «Մտքերի բուրմունք առյուծակերպ անհաղթ արքա Շահրիարի մասին» (1880) դյուցազներգությունը, «Հոգու զբոսանք» քնարական բանաստեղծությունների ժողովածուն և այլն։ Հրատարակել է նաև արաբ ժողովրդի պատմության հետ կապված գրքեր, որոնցից ուշագրավ է հատկապես Լիբանանի 1860 թվականի ջարդերին նվիրված և վավերագրերով հարուստ հետազոտությունը։ Այս գիրքը արաբերենից թարգմանվել է անգլերեն և լույս է տեսել Բեյրութում, իսկ 1933-ին հրատարակվել է նրա հայերեն թարգմանությունը[3][4]։
Գրական-պատմական որոշակի հետաքրքրություն են ներկայացնում «Խըդիվ Իբրահիմի արժանիքներն ու սխրանքները» (1883) ներբողը և Լիբանանի 1860 թվականի արյունալի դեպքերը պատկերող «Արտասովոր անցուդարձեր Լեռնային Լիբանանի կյանքում» երկը (1869, հայերեն հրատարակություն, «Սարսափներու գիրքը», 1935)։ Ունի նաև քնարական բանաստեղծությունների ժողովածու՝ «Հոգու զբոսանք գեղեցկազարդ էջերում» (1883)[3]։
Մահացել է 1885 թվականին, Բեյրութում։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Հայ գրատպություն և գրքարվեստ հանրագիտարան[d] (խմբ. Հովհաննես Այվազյան), Երևան, «Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն», 2015 — 8, էջեր 8 — 1120 էջ. — 1500 հատ, ISBN 978-5-89700-042-5։
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Ծագումով հայ են», Արծվի Բախչինյան, Երևան, 1993, էջ 14.
- ↑ «Կենսագրական բառարան» (հայ մշակույթի գործիչներ), Գառնիկ Ստեփանյան, հատոր Ա, Երևան, «Հայաստան» հրատարակչություն, 1973, էջ 8․
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 18)։ 
|