Ալեքսանդրա Լյուբլինսկայա

Ալեքսանդրա Դմիտրիևնա Լյուբլինսկայա (մայիսի 14, 1902(1902-05-14), Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն - հունվարի 22, 1980(1980-01-22), Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր, արևմտաեվրոպական միջնադարյան պատմության և նոր ժամանակների վաղ պատմության մասնագետ, արխիվագետ, պալեոգրաֆ, մանկավարժ։

Ալեքսանդրա Լյուբլինսկայա
Ծնվել է	մայիսի 14, 1902(1902-05-14)
Ծննդավայր	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 22, 1980(1980-01-22) (77 տարեկան)
Մահվան վայր	Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն	պատմաբան և palaeographer
Աշխատավայր	Ռուսաստանի ազգային գրադարան, Ռուսաստանի ազգային գրադարան, Ռուսաստանի ազգային գրադարան և Ռուսաստանի ազգային գրադարան
Պարգևներ և մրցանակներ

Ընտանիք

• Հայր — հոգևորական, Սանկտ Պետերբուրգի Դալմաթիայի Ս. Իսահակ տաճարի քահանայապետ, եկեղեցական իրավունքի պատմաբան Դմիտրի Ֆեոֆանովիչ Ստեֆանովիչ (1876-1926)։ Ստոգլավի տաճարի հիմնարար ուսումնասիրության հեղինակն էր։ Դասավանդում էր եկեղեցական իրավունքի պատմություն Նյարդահոգեբուժական ինստիտուտին կից ստեղծված համալսարանում։
• Մայր — Եկատերինա Անդրեևնա (1873—1924):
• Ամուսին — Վլադիմիր Սերգեևիչ Լյուբլինսկի (1903-1968)։ Նրանք միասին սովորել են համալսարանում, աշխատել են պետական հանրային գրադարանում։ Նա 18-րդ դարի մեծ գիտակ էր, Վոլտերի հետազոտող։ հետո Ալեքսանդրա Դմիտրևնան մահվանից նրա ձեռագրերը պատրաստեց տպագրության համար և դարձավ Վոլտերի մարգինալ կորպուսի գիտական խորհրդատու։

Կրթություն և գիտական աստիճաններ

Ավարտել է Դեմիդովյան անվան գիմնազիան (1918, ոսկե մեդալով) և Պետրոգրադի համալսարանի հասարակական գիտությունների ֆակուլտետի պատմական բաժինը (1922)։ Մասնագիտացել է Միջին դարերի (հիմնականում Ֆրանսիա) և լատինական պալեոգրաֆիայի պատմության մեջ։ Եղել է Ի․Մ․Գրեվսի, Օ․Ա․ Դոբիաշ֊Ռոժդեստվենսկայայի, Լ․Պ․Կարսավինի աշակերտը։

Պատմական գիտությունների թեկնածու (1940, թեզ՝ «Քաղաքացիական անկարգություններ Ֆրանսիայում Հենրի IV-ի մահից հետո. Սեն-Մենուի պայմանագիրը և 1614 թվականի գլխավոր նահանգներ»)։ Պատմական գիտությունների դոկտոր (1951, թեզ՝ «Սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները և քաղաքական պայքարը Ֆրանսիայում 1610-1620-ական թվականներին»)։ Պրոֆեսոր (1953)։

Գրադարանային աշխատանք

1922 թվականի նոյեմբերից աշխատել է Պետական հանրային գրադարանում որպես արտահաստիքային աշխատող, 1924-1930 թվականներին՝ պատմության բաժնում գրադարանավարի օգնական։ Նա ներգրավված էր համաշխարհային պատմության վերաբերյալ արտասահմանյան գրքերի համակարգված կատալոգի կազմման մեջ։ Այս ժամանակահատվածում հրատարակել է իր առաջին գիտական հոդվածները՝ «Աքաղաղը գոթական տաճարում» (1928), «17-րդ դարի պատմական բանաստեղծություն և հանրային գրադարանի ձեռագիրը» (1927)։ Մասնակցել է լատինական ամենահին ձեռագրերի կատալոգի պատրաստմանը։

1930-1934 թվականներին աշխատել է կոմունալ տնտեսության մարզային բաժնում որպես գրադարանի վարիչ, այնուհետև` կոմունալ տնտեսության գիտահետազոտական ինստիտուտում։

1934 թվականից նա կրկին աշխատել է Պետական հանրային գրադարանում. ձեռագրերի բաժնում որպես գրադարանավար, 1939 թվականից` գլխավոր գրադարանավար։ Զբաղվում էր լատինական և ֆրանսիական մագաղաթյա ձեռագրերի նկարագրությամբ և դրանցից մի քանիսի խոր ուսումնասիրությամբ։ Հրապարակեց մի շարք հոդվածներ գրադարանում պահվող ձեռագրերի վերաբերյալ։ Օ.Ա.Դոբիաշ-Ռոժդեստվսկայայի մահից հետո (1939) դարձել է արևմտյան ֆոնդերի գծով առաջատար մասնագետ։ Կազմել է Բաստիլի արխիվի փաստաթղթերի գիտական նկարագիրը Պ.Պ.Դուբրովսկու հավաքածուից և դրանց ծանոթագրական կատալոգը։

1941-1942 թվականներին գտնվել է տարհանման մեջ, պատմություն էր դասավանդում է Մոլոտովի շրջանի դպրոցում։ 1942-1943 թվականներին աշխատել է Մոսկվայում, կատարել Պետական հանրային գրադարանի կողմից լիազորված անձի պարտականությունները տեսակավորման հարցերում։ 1943 թվականին վերադարձել է Լենինգրադ։ 1943-1944 թվականներին եղել է Արտասահմանյան գրքերի ֆոնդի ղեկավարը, 1944-1949 թվականներին եղել է Ձեռագրերի բաժնի գլխավոր գրադարանավարը, արևմտաեվրոպական հիմնադրամների վարողը։ 1945-1946 թվականներին աշխատել է որպես Պետական հանրային գրադարանի գիտական աշխատանքի գծով փոխտնօրեն։

Գիտամանկավարժական գործունեություն

1935 թվականից արևմտյան պալեոգրաֆիա է դասավանդել Լենինգրադի պատմության, փիլիսոփայության և լեզվաբանության ինստիտուտում։ 1936-1941 և 1944-1963 թվականներին դասավանդել է Լենինգրադի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետում։ 1953 թվականից՝ պրոֆեսոր, 1956-1960 թվականներին ղեկավարել է Միջին դարերի պատմության բաժինը։

Դասավանդում էր միջին դարերի պատմության սկզբնաղբյուրների, լատինական պալեոգրաֆիա, պատմական ժամանակագրություն, սֆրագիստիկա և այլ օժանդակ պատմական ուսումնասիրություններ, կարդացել միջին դարերի պատմության ընդհանուր դասընթաց։ Կարդացել է տարբեր հատուկ դասընթացներ (թեմաներ՝ «16-17-րդ դարի Ֆրանսիայի պատմություն», «Նիդեռլանդական հեղափոխություն», «Ֆրանսիայի պատմություն 17-րդ դարի 1-ին կեսին», «Ֆրանսիայի ագրարային պատմությունը մինչև ֆրանսիական բուրժուական հեղափոխությունը», «Նախնական կուտակում Ֆրանսիայում 17-րդ դարում», «Ֆեոդալական սեփականությունը Արևմտյան Եվրոպայում», «17-18-րդ դարերի փիլիսոփայություն», «Գոթական ճարտարապետություն», «Բնակարաններ ու պարագաներ», «Հագուստ»)։ Անց է կացրել ընդհանուր դասընթացի և հատուկ սեմինարների գործնական պարապմունքներ։ Ստեղծել է գիտական դպրոց. նրա ուսանողներից շուրջ 40-ը դարձել են գիտությունների թեկնածուներ, 8-ը` գիտությունների դոկտորներ։

1963 թվականից ԽՍՀՄ ԳԱ պատմության ինստիտուտի Լենինգրադի մասնաճյուղի ընդհանուր պատմության ոլորտի ավագ գիտաշխատող էր։ Շարունակել է հատուկ դասընթացներ անցկացնել Լենինգրադի համալսարանում, դասախոսություններ է անցկացրել Նովգորոդի, Ուստ-Կամենոգորսկի, Կալինինի, Վլադիմիրի, Գորկիի, Քիշնևի և այլ քաղաքների համալսարաններում և մանկավարժական ինստիտուտներում։

Արևմտաեվրոպական միջնադարի և վաղ ժամանակների ամենամեծ ռուս պատմաբաններից մեկն էր։ Նա գրել և խմբագրել է շուրջ 250 գիտական աշխատանք, որոնցից մի քանիսը տպագրվել են Անգլիայում, Բելգիայում, Բուլղարիայում, Հունգարիայում, Գերմանիայում, Իսպանիայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում և Ճապոնիայում։ Նա որպես հեղինակ և խմբագիր մասնակցություն է ունեցել միջին դարերի պատմության վերաբերյալ համալսարանական դասագրքերի նախապատրաստման գործում։ Մի քանի տարի եղել է Հնագիտական հանձնաժողովի, Պալեոգրաֆիայի միջազգային կոմիտեի, Ներկայացուցչական ինստիտուտների պատմության միջազգային հանձնաժողովի, 18-րդ դարի ուսումնասիրության միջազգային հասարակության, ինչպես նաև Վոլտերի ստեղծագործությունների հրատարակման խորհրդատվական խմբակցության անդամ։

Արևմուտքում համբավ ձեռք բերեց նրա՝ «Ֆրանսիական աբսոլյուտիզմը 17-րդ դարի առաջին երրորդում» գրքի թարգմանությունը, որը կատարել է բրիտանական մարքսիստ-պատմաբան և ակտիվիստ-տրոցկիիստ Բրայան Պիրսը։ Այն նպաստեց ակտիվ քննարկումներին «17-րդ դարի ընդհանուր ճգնաժամի» հայեցակարգի աջակիցների (Հյու Թրեվոր-Ռոպեր), քննադատների (Էրիկ Հոբսբաում) և կտրուկ հակառակորդների (Լյուբլինսկայան ինքը, Իվո Շյոֆերը Նիդեռլանդներից և Նիլս Ստենսգարդը Դանիայից) միջև։

Ֆրանսիական պատմության մասնագետ

Գիտական հետաքրքրությունների հիմնական ոլորտը ֆեոդալական Ֆրանսիայի պատմությունն էր, հիմնական թեման՝ XVI դարի և (հատկապես) XVII դարի Ֆրանսիայի պատմությունը։ Նա քննադատել է 17-րդ դարում «կապիտալիզմի ճգնաժամի» հայեցակարգը՝ համարելով, որ Ֆրանսիայում տնտեսական անկումը պայմանավորված էր Անգլիայի և Նիդեռլանդների միջև մրցակցության և Ֆրանսիայի կառավարության թուլության պատճառով Հենրի 14-րդի մահից հետո (այն չէր կարող իրականացնել արդյունավետ պաշտպանողական քաղաքականություն)։ Նա հավատում էր, որ բացարձակության պաշտոնական հիմքը պաշտոնական հողօգտագործող ազնվականությունն է (և ոչ թե «ընդհանուր առմամբ ազնվականությունը»)։ Նա ապացուցել է, որ Ռիշելյեն, 1624 թվականին իշխանության գալով, քաղաքական նոր կուրս չի սկսել, այլ շարունակել է և փայլուն ավարտել իր նախորդ յուինեի օրոք սկսված գործողությունները։ Նա հավատում էր, որ ֆրանսիական աբսոլյուտիզմը առաջադիմական բնույթ է կրում, և գյուղացիական և քաղաքային ապստամբությունները ուղղված էին ոչ թե ընդհանուր առմամբ հարկային քաղաքականության դեմ, այլ հատուկ, առավել խիստ հարկերի դեմ։

Լատինական հնագրություն

Նրա շնորհիվ Ռուսաստանում պահպանվել է լատինական պալեոգրաֆիայի ուսումնասիրության շարունակականությունը։ Նա անգնահատելի ներդրում է ունեցել Արևմտյան Եվրոպայի միջնադարյան ձեռագրերի ազգային կոդիկոլոգիայի ձևավորման գործում։ Նա ղեկավարել է ԽՍՀՄ-ում պահվող լատինական ձեռագրերի համախմբված կատալոգ ստեղծելու աշխատանքները։ Նրա նախաձեռնությամբ 1974-ին լույս է տեսել «Պալեոգրաֆիայի և կոդիկոլոգիայի խնդիրները ԽՍՀՄ-ում» հոդվածների ժողովածուն։

Աշխատություններ

• Люблинская А. Д. Источниковедение истории средних веков: Учебное пособие / Отв. ред. В. И. Рутенбург. — Л.: Изд-во Ленингр. ун-та, 1955. — 374 с. — 4000 экз. (в пер.)
• Очерки истории Франции с древнейших времен до окончания первой мировой войны. Л., 1957 (в соавт.);
• Франция в начале XVII в. (1610—1620 гг.). Л., 1959;
• Французский абсолютизм в первой трети XVII в. М.; Л., 1965;
• Люблинская А. Д. Латинская палеография. — М.: Высшая школа, 1969. — 332 с. — 6000 экз.
• Люблинская А. Д. Французские крестьяне в XVI—XVIII вв.. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1978. — 256 с. — 1600 экз. (в пер.)
• Люблинская А. Д. Франция при Ришельё: Французский абсолютизм в 1630—1642 гг. / Под ред. В. И. Рутенбурга. — Л., 1982. — 274 с. — 9750 экз. (в пер.)
• Люблинская А. Д. Бастильский архив в Ленинграде: Аннотированный каталог. — Л.: Издание Государственной Публичной библиотеки им. М.Е. Салтыкова-Щедрина, 1988. — 186 с. — 1200 экз. (обл.)

Автор ряда глав и редактор третьего тома «Истории европейского крестьянства» (1986).

Под её руководством большие документальные публикации:

• Документы по истории Франции середины XVI в. // Средние века. М., 1958—1961. Вып. 12—15, 19;
• Документы по истории гражданских войн во Франции, 1561—1563 гг. М.; Л., 1962;
• Документы по истории внешней политики Франции, 1547—1548 гг. М.; Л., 1965;
• Внутренняя политика французского абсолютизма, 1633—1640 гг. М.; Л., 1966;
• Внутренняя политика французского абсолютизма, 1633—1640 гг. Северные и Центральные провинции. Л., 1980.

Գրականություն

• Бер­над­ская Е. В., Во­ро­но­ва Т. П. А. Д. Люб­лин­ская и От­дел ру­ко­пи­сей Го­су­дар­ст­вен­ной публичной биб­лио­те­ки им. М. Е. Сал­ты­ко­ва-Щед­ри­на // Сред­ние ве­ка. М., 1972. Вып. 35;
• Бер­над­ская Е. В. и др. А. Д. Люб­лин­ская: I. Твор­че­ский путь; II. Ар­хив // Сред­ние ве­ка. М., 1983. Вып. 46.
• Бернадская А. Д., Киселева Л. И., Малинин Ю. П., Сомов В. А. Александра Дмитриевна Люблинская // Портреты историков: время и судьбы / отв. ред. Г. Н. Севостьянов. Т. 2. Всеобщая история. М. — Иерусалим, 2000.
• Бес­смерт­ный Ю. Л., Ма­лов В. Н. А. Д. Люб­лин­ская – ис­то­рик-ме­дие­вист // Сред­ние ве­ка. М., 1972. Вып. 35;
• Люблинская, Александра Дмитриевна // Ломоносов — Манизер. — М. : Большая российская энциклопедия, 2011. — С. 224. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 18). — ISBN 978-5-85270-351-4.

Արտաքին հղումներ

• Библиография
• Статья на сайте РНБ (Архивная копия)
• Малинин Ю. П. Школа А. Д. Люблинской в Петроградском-Ленинградском университете