Անձևացիք

Անձևացիք, գրաբար՝ Անձեւացիք, գավառ Վասպուրական նահանգի հարավարևմտյան մասում, Անձևացիների նախարարության ժառանգական սեփականությունը։

Աշխարհագրություն

Մեծ Հայքը Արշակունիների օրոք։

Տարածվում էր Արևելյան Տիգրիսի վտակ՝ Ջերմաջուր գետի ակունքների դժվարամատչելի լեռնաստանում։ Ասուրա-բաբելական արձանագրություններում հիշատակվում է «Անզի» ձևով։

Պատմություն

Վասպուրականի թագավորությունը։

Ի սկզբանե, Անձևացիքը հանդիսանում էր հայ Անձևացի (Անձաւացի) իշխանական տոհմի տիրույթը. տոհմական ոստանը՝ Կանգուար։ Մեծ Հայքի 387 թ-ի բաժանման ժամանակ գավառն անցավ Սասանյան Պարսկաստանին, իսկ 7-րդ դարի կեսերին նվաճեցին արաբները։ 885 թ-ին գավառը մտավ Բագրատունիների թագավորության կազմի մեջ, իսկ երբ 908-ին ստեղծվեց Վասպուրականի թագավորությունը, գավառն ընդգրկվեց նրա կազմի մեջ՝ խաղալով ռազմաքաղաքական կարևոր դեր։ 990 թ-ին Վասպուրականի թագավորությունը բաժանվեց Արծրունի երեք եղբայրների միջև, և նրա մասերից մեկը հանդիսացող Անձևացյաց գավառում թագավորեց Գուրգեն Արծրունին։ 1021 թ-ին գավառը Վասպուրականի թագավորության հետ ընկավ Բյուզանդիայի գերիշխանության տակ։

Հոգևոր կյանք

Սկսած 4-րդ դարից` գավառն ուներ իր եպիսկոպոսությունը։ Այս գավառում է գործել Բարդուղիմեոս առաքյալը։ 10-րդ դարում գավառի եպիսկոպոսն էր Գրիգոր Նարեկացու հայրը` Խոսրով Անձևացին։

Հայտնի վայրեր

Անձևացյաց գավառում հայտնի էին Կանգավար (Կանգուար) և Նորաբերդ ամրոցները, Ալաման, Լեկ և Աղզի գյուղերը և ուրարտական Արուբանա ու հայոց Անահիտ աստվածուհիների կենտրոն Դարբնացքար կամ Ագռավաքար վայրը՝ Արևելյան Տիգրիսի ափին, որտեղ հետագայում հիմնվել է Հոգեաց վանքը։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 426)։