Արխանգելսկի մարզ

Արխանգելսկի մարզ, Ռուսաստանի եվրոպական մասի հյուսիսում։ Կազմվել է 1937 թվականի սեպտեմբերի 23-ին։ Տերիտորիայի առափնյա մասը ողողվում է Սպիտակ, Բարենցի, Պեչորայի և Կարայի ծովերով։ Արխանգելսկի մարզի մեջ են մտնում Նենեցական ազգային օկրուգը, Ֆրանց Իոսիֆի երկիր, Նոր երկիր, Սոլովեցկի և այլ կղզիներ։ Տարածությունը 587, 4 հազար կմ² է, բնակչությունը՝ 1421 հազար (1974)։ Բաժանվում է 19 վարչական շրջանի։ Մարզում կա 11 քաղաք և 37 քաղաքատիպ ավան։ Կենտրոնը՝ Արխանգելսկ։

Բնակավայր
Արխանգելսկի մարզ
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Համայնք	Ռուսաստան
Ներքին բաժանում	Մեզենսկի շրջան, Լեշուկոնսկի շրջան, Պինեժսկի շրջան, Պրիմորսկի շրջան, Օնեժսկի շրջան, Խոլմոգորսկի շրջան, Պլեսեցկի շրջան, Կարգոպոլսկի շրջան, Նյանդոմսկի շրջան, Կոնոշսկի շրջան, Վինոգրադովսկի շրջան, Շենկուրսկի շրջան, Վելսկի շրջան, Ուստյանսկի շրջան, Վերխնետոեմսկի շրջան, Կրսնոբորսկի շրջան, Կոտլասկի շրջան, Լենսկի շրջան, Վիլեգոդսկի շրջան, Arkhangelsk Urban Okrug?, Municipal Formation of the City of Koryazhma?, Kotlas Urban Okrug?, Municipal Formation of the City of Mirny?, Municipal Formation of Novaya Zemlya?, Municipal Formation of the City of Novodvinsk?, Municipal Formation of the City of Severodvinsk?, Naryan-Mar Urban Okrug?, Զապոլյարնի շրջան և Նենեցյան ինքնավար օկրուգ
Հիմնադրված է	սեպտեմբերի 23, 1937 թ.
Մակերես	587 400 կմ²
ԲԾՄ	77 մետր
Բնակչություն	▼998 072 մարդ (2024)
Ժամային գոտի	MSD? և Եվրոպա/Մոսկվա
Ավտոմոբիլային կոդ	29
Պաշտոնական կայք	dvinaland.ru​(ռուս.)
Արխանգելսկի մարզ (Ռուսաստան)
Արխանգելսկի մարզ Վիքիպահեստում

Բնություն

Արխանգելսկի մարզը գտնվում է Արևելա-Եվրոպական հարթավայրի հյուսիս-արլևելքում՝ տայգայի և տունդրայի զոնաներում։ Կենտրոնական մասը ալիքավոր հարթություն է, կտրտված գետահովիտներով։ Ձմեռը ցուրտ է։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը Ամդերմայում -18, 4°С է, Արխանգելսկում՝ -12, 5°С, Կոտլասում՝ -14, 0°С, հուլիսինը հարավում՝ 17°С, հյուսիսում՝ մինչև 8°С, 10°С։ Բնորոշ է անկայուն եղանակը։ Տարեկան տեղումների քանակը 300-550 մմ է։ Տերիտորիայի մոտ կեսը զբաղեցնում է անտառային զոնան։ Հարուստ է կենդանական աշխարհը։

Բնակչություն

Արխանգելսկի մարզը Ռուսաստանի ամենանոսր բնակեցված շրջաններից է, միջին խտությունը 1 կմ² վրա՝ 2, 4 մարդ (1972)։ Բնակչության շուրջ 3/4-ը ապրում է երկաթուղամերձ գոտում, Հյուսիսային Դվինայի ստորին և միջին հոսանքում, Վագա գետի ավազանում։ Քաղաքային բնակչությունը 68% է (1972)։ Գլխավոր քաղաքներն են Արխանգելսկը, Սևերոդվինսկը, Կոտլասը, Օնեգան։ Սոլվիչեգոդսկը և Սոլոնիխան բալնեոլոգիական առողջարաններ են։

Տնտեսություն

Արխանգելսկի մարզը անտառային արդյունաբերության, անտառարտահանման, ձկնարդյունաբերության, աճող մեքենաշինության, գազանորսության, մորթեղենի վերամշակման զարգացող շրջան է։ Գյուղատնտեսությունը մասնագիտանում է կաթնաանասնապահական ուղղությամբ։ Արխանգելսկի մարզը խոլմոգորյան կաթնատու ցեղի կովերի հայրենիքն է։ Զարգացած է եղջերվաբուծությունը։ Ժողովրդական տնտեսության համախառն արտադրանքի 93-95%-ը սալիս է արդյունաբերությունը։ Մեքենաշինության (նավերի, ճանապարհաշինական մեքենաների, փայտանյութի մթերումների, առաքման և փայտասղոցման համար սարքավորումների արտադրություն են) կենտրոններն են Արխանգելսկը, Սևերոդվինսկը և Կոտլասը։ Զարգացած է ձկնարդյունաբերությունը։ Ունի 1, 5 հազար կմ երկաթուղագիծ, 11 հազար կմ ավտոխճուղի (1968)։ Նավարկելի գետերի (Հյուսիսային Դվինա, Վիչեգդա, Պեչորա, Մեզեն) երկարությունը 3, 8 հազար կմ է, լաստառաքման ուղիներինը՝ 9 հազար կմ-ից ավելի։ Ծովային նավահանգիստներն են Արխանգելսկը, Օնեգան, Մեզենը։ Արխանգելսկի մարզում գործում են 1462 հանրակրթական դպրոց (1969), անտառատեխնիկական, բժշկական և մանկավարժական ինստուտներ, 26 միջնակարգ մասնագիտական ուսումնական հաստատություն, 4 թատրոն, 740 մասսայական գրադարան, 11 թանգարան։ Ռուսական ճարտարապետության XVI-XVII դարերի հուշարձան է Սոլովեցկի մենաստանը։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արխանգելսկի մարզ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 65)։