Արսեն Ղազիկյան
Արսեն Ղազիկյան (հոկտեմբերի 8, 1870[1][2], Պարտիզակ[1][2] - հունիսի 9, 1932[1][2], Պադովա, Վենետո, Իտալիա[3][1][2]), հայ մատենագետ, թարգմանիչ, բանասեր, մանկավարժ։
| Արսեն Ղազիկյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 8, 1870[1][2] |
| Ծննդավայր | Պարտիզակ[1][2] |
| Մահացել է | հունիսի 9, 1932[1][2] (61 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Պադովա, Վենետո, Իտալիա[3][1][2] |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | մատենագետ, թարգմանիչ, բանասեր, ուսուցիչ, բանաստեղծ և հայագետ |
Կենսագրություն
խմբագրելՍկզբնական կրթությունն ստացել է ծննդավայրում։ 1888 թվականին հաստատվել է Վենետիկի Ղազար կղզում, շարունակել ուսումնառությունը։ 1895 թվականին դարձել է Մխիթարյան միաբանության անդամ, սկսել գրական-թարգմանական և մանկավարժական գործունեությունը։ Նախապես գրել է գրաբար, ապա անցել աշխարհաբարի՝ դառնալով վերջինիս հետևողական պաշտպանը։ Թարգմանել է եվրոպական դասական և իր ժամանակի բանաստեղծների շատ երկեր, այդ թվում՝ Հոմերոսի «Իլիական»-ը 1911 թվականին և «Ոդիսական» 1924 թվականին, Վիրգիլիոսի «էնեական»-ը 1910 թվականին և «Մշակականք»-ը 1923 թվականին, Սոֆոկլեսի «Իդիպոս թագավորը» 1927 թվականին, Հորացիոսի «Արվեստ քերթողական»-ը 1923 թվականին «Ռոլանդի երգը» 1925 թվականին ֆրանսիական և «Նիբելունգների երգը» 1925 թվականին գերմանական դյուցազնավեպերը են։
Աշխատակցել է Մխիթարյան պարբերականներին («Բազմավեպ», «Մխիթար», «Գեղունի», եղել է նաև վերջինիս խմբագիրը), հրատարակել բանաստեղծություններ, թարգմանություններ, գրականագիտական ու լեզվաբանական հոդվածներ։ Ղազիկյանը զարգացման նոր աստիճանի է հասցրել արևմտահայ բանաստեղծական լեզուն։ Հայերենի անաղարտության ջատագով լինելու համար ստացել է «պահապան հրեշտակ հայ լեզվի» մականունը։ Հայերեն է դասավանդել Մխիթարյանների մի շարք դպրոցներում, գլխավորապես Վենետիկում (Մուրադ-Ռափայելյան վարժարան) և Կ․ Պոլսում։ Միաբանության հանձնարարությամբ 1898 թվականից զբաղվել է Զարբհանալյանի «Հայկական մատենագիտության» խմբագրման ու լրացման գործով, որը վերածվել է ինքնուրույն մատենագիտության ստեղծման։ Աշխատանքը տևել է 14 տարի, հրապարակել է մաս առ մաս 1909 թվականից 1914 թվականը «Հայկական նոր մատենագիտություն և հանրագիտարան հայ կյանքի» վերնագրով։ Ընդգրկում է հայ տպագիր գիրքը 1512 թվականից մինչև 1905 թվականը։ Կազմված է հեղինակների ազգանունների (հին հեղինակների անունների) և մասամբ վերնագրերի այբբենական կարգով։ Նյութերի ընդգրկման համեմատական լրիվությամբ, տեղեկատվության ճշգրտությամբ և բազմակողմանիությամբ Ղազիկյանի աշխատությունը մեծարժեք ներդրում է հայ տպագիր գրքի մատենագիտության ասպարեզում։ Ըստ Ղազիկյանի ծրագրի՝ մատենագիտությունը պետք է ընդգրկեր նաև այլալեզու հայագիտական գրականությունը և ամբողջ հայ պարբերական մամուլը։ Մեծ եղեռնի օրերին Պարտիզակում կորել է ձեռագրերի շարունակությունը, և հրատարակությունն ընդհատվել է Ն տառի սահմանում (Նուրիխան տերմինով)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արսեն Ղազիկյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 23)։ 
|