Արքայական դղյակ
Արքայական դղյակ[1] (լեհ.՝ Zamek Królew ski w Warszawie) , Վարշավայում (Լեհաստան) գտնվող ճարտարապետական և պատմական հուշարձան։ Ազգային մշակույթի հուշարձան։ Մտցված է Լեհաստանի թանգարանների պետական ցուցակի մեջ։ 1980 թվականից Արքայական դղյակը Վարշավայի պատմական կենտրոնի հետ միասին մտցվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկ։ 1994 թվականից Լեհաստանի պատմական հուշարձան է[2]։
 | |
|---|---|
 Արքայական դղյակը Վարշավայում | |
 | |
 | |
| Տեսակ | թագավորական պալատ, դղյակ, թանգարան և տեսարժան վայր |
| Ճարտարապետ | Giovanni Battista Trevano? |
| Ստեղծում | 1598 |
| Երկիր |  Լեհաստան |
| Բնակավայր | Վարշավա |
| Փողոց | Castle Square? (4) |
| Շինության ձև | դղյակ |
| Ոճ | Գոթիկա |
| Պատվիրատու | Սիգիզմունդ III Վազա |
| Ներկա վիճակ | Վերականգնվել է 1971-1984, կանգուն |
| կայք | |
 Royal Castle, Warsaw Վիքիպահեստում | |
 | |
| * | |
|---|---|
| ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն
| |
| Երկիր | Լեհաստան
|
| Տիպ | Մշակութային |
| Չափանիշներ | II, IV |
| Ցանկ | ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ |
| Աշխարհամաս** | Եվրոպա |
| Ընդգրկման պատմություն | |
| Ընդգրկում | 1980 (4-րդ նստաշրջան) |
| Համար | 30 |
| * Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման | |
Համաշխարհային  ժառանգություն
| |
Պատմություն
խմբագրելԱրքայական դղյակը Մազովեցկի իշանների միջնադարյան դղյակի տեղում 1598-1618 թվականներին կառուցել է Լեհաստանի թագավոր և Լիտվայի մեծ իշխան Սիգիզմունդ III Վազան։ Դղյակը կառուցվել է արհեստական բարձունքի վրա, ունեցել է հնգանկյունի տեսք և քաղաքի շինություններից առանձնացել է 60 մետր բարձրությամբ Սիգիզմունդի աշտարակով, որի համար նախատիպ են հանդիսացել (ըստ որոշ հեղինակների) Սմոլենսկի ամրաշինական կառույցները։
Դղյակը թալանվել է 17-րդ դարի կեսի շվեդական արշավանքի և Հյուսիսային պատերազմի ժամանակ։ Թեև Յան Սոբեսկին և Ավգուստ III-ը ֆինանսավորել են դղյակի վերականգնման աշխատանքները, բայց խարխլված կառույցի լրիվ վերականգնումը կապվում է Ստանիսլավ Պոնյատովսկու անվան հետ։ Նրա նախաձեռնությամբ Վիսլայի ափի երկայնքով կառուցվել է դղյակի կլասիցիզմի ոճով նոր ժամանակակից թևը, իսկ հին ամրոցում կառուցվել են մի շարք նոր դահլիճներ և այլ կառույցներ, ներառյալ հիմնական դղյակը բարոկկոյի ոճով կառուցված «Ճարմանդի տակի» դղյակին միացնող գրադարանի երկար մասնաշենքը։
1829 թվականի (մայիսի 12), մայիսի 24-ին Արքայական դղյակի Սենատորների դահլիճում տեղի է ունեցել Նիկոլայ I-ի թագադրումը Լեհական թագավորության գահին։
Երկու համաշխարհային պատերազմների արանքում դղյակը՝ տարբեր դարերի և ոճերի կառույցների խառնուրդը, մանրակրկիտ վերանորոգվել է, և այստեղ է տեղափոխվել Լեհաստանի նախագահ Իգնացի Մոսցիցկին։ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի սկզբին գերմանացիները ականապատել են դղյակը և ենթարկել պլանավորած և անխնա ավերածության։
Պատերազմից հետո մինչև 1971 թվականը դղյակի տեղը դատարկ է մնացել։ 1971 թվականին Լեհաստանի Ժողովրդական Հանրապետության սեյմը վերջնական հրաժարվել է դղյակի տեղում նոր կառավարական շենք կառուցել և որոշել է ըստ մնացած հատվածների և լուսանկարների վերականգնել դղյակը, նրան տալ այն տեսքը, որ նա ունեցել է 17-րդ դարում։ Վերականգնողական աշխատանքները տևել են մինչև 1988 թվականը։ Կուբիցկու կամարասրահը օգտագործման է հանձնվել 2009 թվականին[3]։
Այժմ դղյակում թանգարան է, որտեղ այլոց հետ մեկտեղ ցուցադրվում են Ռեմբրանդ վան Ռեյնի և Յան Մատեյկոի կտավները, Բելոտտոյի Հին Վարշավայի տեսարանները, նաև Տադեուշ Կոստյուշկոյի աճյունասափորը։
Ներքին հարդարանք
խմբագրել-
Պատգամավորների պալատ -
Դղյակի կապելլա -
Կանալետոյի նկարների դահլիճ -
Գահի դահլիճ -
Ազգային դահլիճ -
Ընդհանուր ժողովի դահլիճ -
Խորհրդակցությունների սենյակ -
Մարմարե սենյակ
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Большая российская энциклопедия (2006). Варшава. Москва: Большая российская энциклопедия. էջեր 614–617. ISBN ISBN 5-85270-333-8..
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն)(չաշխատող հղում) - ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 r. w sprawie uznania za pomnik historii (Monitor Polski, 1994).
- ↑ «Arkady Kubickiego w Zamku Królewskim otwarte». wyborcza.pl. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
Գրականություն
խմբագրել- M. M. Drozdowski, A. Zahorski Historia Warszawy, PWN, Warszawa 1975.
- Aleksander Król, Zamek Królewski w Warszawie. Od końca XIII wieku do roku 1944, PIW, Warszawa 1971.
- Bohdan Guerquin, Zamki w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1974.
- Andrzej Rottermund, Zamek Królewski w Warszawie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002, ISBN 83-221-0746-3.
- Agnieszka Sypek, Robert Sypek: Zamki i warownie ziemi mazowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2002, s. 26-36. ISBN 83-88542-34-6.
- Lileyko Jerzy (1980). Vademecum Zamku Warszawskiego (լեհերեն). Warsaw. ISBN 83-223-1818-9.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Stefan Kieniewicz, ed. (1984). Warszawa w latach 1526–1795 (Warsaw in 1526–1795) (լեհերեն). Warsaw. ISBN 83-01-03323-1.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արքայական դղյակ» հոդվածին։ |