Արևելք
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արևելք (այլ կիրառումներ)
Արևելք, կողմնացույցի չորս հիմնական ուղղություններից մեկը։ Հորիզոնի այն կողմը, որի ուղղությամբ պտտվում է Երկիրը, որտեղից ծագում է Արևը[1]։ Այն գտնվում է արևմուտքի հակադիր ուղղությամբ։ Գիշերահավասարի օրերին Արևը ծագում է ուղիղ արևելքից։
Ստուգաբանություն
խմբագրելԱրևելքը կազմությամբ բարդ բառ է, բաղկացած «արև» ու «ել»՝ ելնելը, ծագում արմատներից և «ք» ածանցից։
East բառը եկել է միջին անգլերենի est, հին անգլերենի ēast բառից, որն էլ ծագում է նախագերմաներենի *aus-to- կամ *austra- «արևելք, արևածագի ուղղությունը» բառերից, սա էլ իր հերթին հնդեվրոպական նախալեզվի *aus- արմատից՝ «շողալ» կամ «արշալույս»[2]։ Սա նման է հին բարձր գերմաներենի *ōstar «դեպի արևելք», լատիներեն aurora «արևագալ», և հունարեն ēōs կամ heōs արմատներին[3]։ Ēostre արշալույսի գերմանական աստվածուհին էր, հավանաբար անձնավորում էր և՛ արևածագը, և՛ հիմնական կողմերը։
Արևելքի միջազգային նշանակումն է E (east բառից), հայերեն համառոտագրությունն է՝ արլ.։
Տեղակայում
խմբագրելԺամանակակից քարտեզներում արևելքը որպես կանոն գտնվում է աջ կողմում։ Այս սովորույթը հանդես է գալիս կողմնացույցների օգտագործումից, որտեղ հյուսիսը տեղակայված է ամենավերևում։ Արևելքի ուղղությունը ուղղահայաց է հյուսիսին և հարավին, այսինքն՝ Երկրի աշխարհագրական բևեռներին, և հակադիր է գտնվում արևմուտքին։ Արևելքի ուղղությունը համապատասխանում է ազիմուտի +90°-ին և −90°՝ աստղագիտորեն։
Մշակութային
խմբագրելԱրևելքն այն ուղղությունն է, որով Երկիրը պտտվում է առանցքի շուրջը և հետևաբար ընդհանուր ուղղությունը, որով հայտնվում է Արևը։ Արևելքի ուղղությամբ աղոթելու սովորույթը ավելի հին է, քան քրիստոնեությունը, բայց ընդունվել է այդ կրոնում, քանի որ Արևելքը համարվում էր մարդկության նախնական օջախը։ Հետևաբար, որոշ քրիստոնեական եկեղեցիներ ավանդաբար ուղղված են դեպի արևելք[4][5]։
Տես նաև
խմբագրելԱրևելքը դեպի վեր (East is Up) "Twenty One Pilots" - խմբի, Nico And The Niners երգի իմաստուն մասնիկներից է։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Էդուարդ Բագրատի Աղայան։ «Հայաստան» Հրատարակչություն, Երեւան, 1976։
- ↑ «east». Online Etymology Dictionary. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ «east». Merriam-Webster. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ «Orientation of Churches». Catholic Encyclopedia. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Peters, Bosco (2012 թ․ ապրիլի 30). «Architectural Design Guidelines 1». Liturgy.co.nz. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
|
Ընթերցե՛ք «արևելք» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արևելք» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 36)։ 
|
Հորիզոնի կողմեր
|
|---|
