Բելուջերեն
Բելուջերեն (بلۏچی` բալոչի), հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի իրանական խմբի լեզու, որով խոսում են բելուջները։ Պատկանում է հյուսիս-արևմտյան իրանական լեզուների ենթախմբին` ընդհանրություններ ունենալով պարթևերենի, քրդերենի, թաթերենի հետ[2]։ Խոսվում է հարավ-արևմտյան Պակիստանում, հարավ-արևելյան Իրանում, հարավային Աֆղանստանում, Օմանում[2]։ Բելուջերեն խոսողների փոքր խմբեր կան նաև Թուրքմենստանում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններում և այլուր։ Խոսողների ընդհանուր թիվը գնահատվում է մոտ 9 միլիոն մարդ[1]։
 بلۏچی (բալոչի) | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնական լեզու, կենդանի լեզու և մակրոլեզու |
| Ենթադաս | հյուսիսարևմտյան իրանական լեզուներ |
| Երկրներ | |
| Խոսողների քանակ | մոտ 9 միլիոն[1] |
| Դասակարգում | Հնդեվրոպական ընտանիք |
| Գրերի համակարգ | բելուջերեն այբուբեն հիմնված պարսկա-արաբական այբուբենի վրա |
| IETF | bal |
| ԳՕՍՏ 7.75–97 | беу 095 |
| ISO 639-2 | bal |
| ISO 639-3 | bal — բելուջերեն (ընդհանուր) bgp — արևելյան bgn — արևմտյան bcc — հարավային ktl — կորոշի |
 Balochi language Վիքիպահեստում | |
.svg){kind=small}
Տարածում
խմբագրելԲելուջերենը Պակիստանում խոսվում է հիմնականում հարավ-արևմտյան Բելուջիստան նահանգում, նաև` հարակից Սինդհ և Փենջաբ նահանգներում։ Ըստ 2017 թվականի մարդահամարի տվյալների` բելուջերենը մայրենի լեզու էր համարում Պակիստանի բնակչության 3.02%-ը (մոտ 6.44 միլիոն մարդ)[3]։
 |
Բելուջերեն խոսողների մասն ընդհանուր բնակչության մեջ ըստ Պակիստանի օկրուգների
|
Իրանում բելուջերենը խոսվում է գլխավորապես հարավ-արևելյան Սիստան և Բելուջիստան նահանգում։ Բելուջերեն խոսողների քանակի վերաբերյալ պաշտոնական տվյալները բացակայում են, ոչ պաշտոնական աղբյուրների գնահատականներով բելուջերեն է խոսում Իրանի բնակչության մոտ 2%-ը (1.5-2 միլիոն մարդ)[4]։
Աֆղանստանում բելուջերենը տարածված է երկրի հարավային շրջաններում. ըստ ոչ պաշտոնական գնահատականների այդ լեզվով է խոսում բնակչության մոտ 1%-ը[5]։
Բարբառներ
խմբագրելՈւնի հիմնական չորս բարբառախմբեր` հարավային, արևելյան, արևմտյան և կորոշի[6]։ Վերջինս խոսվում է Իրանի Ֆարս նահանգում փոքր քանակությամբ մարդկանց կողմից և էականորեն տարբերվում է մյուս բարբառներից[7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 «Balochi language on Britannica online (անգլ.)». Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
- ↑ 2,0 2,1 - BALUCHISTAN iii. Baluchi Language and Literature, Encyclopædia Iranica (անգլ.)
- ↑ «2017 թ. Պակիստանի մարդահամարի վերջնական արդյունքները». Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 7-ին.
- ↑ «Իրանի բնակչությունը (անգլ.)».
- ↑ «CIA The World Factbook, Afghanistan (անգլ.)». 2023 թ․ հոկտեմբերի 1.
- ↑ «Glottolog 4.3 - Balochic». glottolog.org. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 13-ին.
- ↑ Borjian, H. “The Blochi Dialect of the Korosh,” Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung. Volume 67 (4), 453–465 (2014) DOI: 10.1556/AOrient.67.2014.4.4. [1].
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 378)։ 
|
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բելուջերեն» հոդվածին։ |