Գեղարդ (Կոտայքի մարզ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գեղարդ (այլ կիրառումներ)
Գեղարդ, գյուղ Հայաստանի Կոտայքի մարզում` մարզկենտրոնից 40 կմ հարավ։ Գտնվում է Գեղամա լեռների լանջին, Ազատ գետի ակունքի մոտ։
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Գեղարդ | ||
 Գեղարդի մոտակայքում | ||
| Երկիր |  Հայաստան | |
| Մարզ | Կոտայքի | |
| Գյուղ | Կոտայքի մարզ | |
| Հիմնադրված է | մ.թ. I դար թ. | |
| Այլ անվանումներ | Արթիզ | |
| Մակերես | 11.34 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1900 մ | |
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | |
| Բնակչություն | 399 մարդ (2012[1]) | |
| Ազգային կազմ | Հայեր | |
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| Պաշտոնական կայք | kotayk.mtad.am/about-communities/24/ | |
| ||
Գեղարդ է վերանվանվել 1946 թվականիի ապրիլի 4-ին։ Հենց այնտեղ է նկարահանվել 25 մասանոց «Սև հանքեր» հեռուստասերիալը։
Անվան ստուգաբանություն
խմբագրելԳյուղի նախկինում կոչվել է Արթիզ։ Կա մի գեղեցիկ ավանդույթ կապված գյուղի անվան հետ։ Տրդատ Ա հայոց թագավորը իր որդու հետ գժտվել է և նրան բնակության համար հողատարածք է տվել` ասելով. «Առ քեզ մի թիզ հող, գնա ու քեզ համար առանձին ապրիր»։ Այստեղից էլ առաջացել է Առթիզ անվանումը, որը աղավաղվելով դարձել է Արթիզ[2]։
Պատմություն
խմբագրելԱրթիզ անունով բնակավայրը հիմնադրվել է I դարում՝ Տրդատ Ա-ի որդու կողմից։
Գեղարդի վանքի շնորհիվ միջնադարում Արթիզը եղել է Հայաստանի գրչության խոշոր կենտրոններից մեկը[2]։
Բնակչություն
խմբագրելԲնակչության նախնիները 1915-1918 թվականներին գաղթել են Վանի, Բերկրիի և Կարսի գյուղերից, մի մասն էլ 1933 թվականին այստեղ են տեղափոխվել Գավառի տարածաշրջանի Սարուխան գյուղից։
Գեղարդի ազգաբնակչության փոփոխությունը.[3]
| Տարի | 1873 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 221 | 426 | 184 | 356 | 191 | 221 | 218 | 231 | 337 | 363[4] |
Տնտեսություն
խմբագրելԲնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահությունն ու հողագործությունն է։
Կրթություն
խմբագրելԱռաջին դպրոցի շենքը Գեղարդում կառուցվել է 1914 թվականին։ Այդ դպրոցն էին հաճախում նաև հարևան 4 գյուղի դպրոցականներ։ 2014 թվականի դրությամբ դպրոցի շենքը դեռևս մնացել է անփոփոխ[2]։
Պատմամշակութային կառույցներ
խմբագրել.jpg)
Գյուղում կա IX դարի եկեղեցի, իսկ գյուղից արևելք՝ ձորամիջում, գտնվում է Գեղարդի վանքը (10-17-րդ դդ.)։ Գյուղից 1,5 կմ հյուսիս գտնվում է “Քոզ քյոսա” գյուղատեղին, որտեղ նշմարվում են Արդոս կոչվող հին ջրմուղի հետքերը։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Կոտայքի մարզի մարդահաշիվը (հայ.)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Գեղարդ». Վերցված է 2014 Փետրվարի 14-ին.
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 5» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Փետրվարի 13-ին.
- ↑ 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Գեղարդ (Կոտայքի մարզ) բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
- 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
- Գյուղը Կոտայքի մարզպետարանի էջում
