Վիքիպեդիա

Գիտելիքի կառավարում

Գիտելիքի կառավարում (անգլ.՝ knowledge management), կազմակերպության գիտելիքների և տվյալների ստեղծման, տարածման, օգտագործման և վերահսկման ընթացակարգերի ամբողջություն:

Knowledge management
Type of management Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիաstrategic management Խմբագրել Wikidata
Թեմայով վերաբերում էmanagement cybernetics Խմբագրել Wikidata
Ով է կիրառումknowledge manager Խմբագրել Wikidata
Գիտելիքի պարույրը, ինչպես նկարագրել են Նոնական և Տակեուչին

Այն բազմամասնագիտական ​​ռազմավարություն է, որը առավելագույնի է հասցնում գիտելիքի օգտագործումը կազմակերպության նպատակներին հասնելու համար: Բազմաթիվ ակադեմիական հաստատություններ տրամադրում են մագիստրոսի կոչումներ՝ հատուկ կենտրոնացած գիտելիքի կառավարման վրա[1]:

Որպես կազմակերպության տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, մարդկային ռեսուրսների կառավարման կամ բիզնես ռազմավարության բաժինների բաղադրիչ՝ բազմաթիվ խոշոր կորպորացիաներ, պետական գերատեսչություններ և ոչ առևտրային կազմակերպություններ ունեն ռեսուրսներ, որոնք նվիրված են գիտելիքի ներքին կառավարմանը։ Այս կազմակերպությունները գիտելիքի կառավարման վերաբերյալ խորհրդատվություն են ստանում մի շարք խորհրդատվական ընկերություններից։

Գիտելիքի կառավարման նախաձեռնությունները հիմնականում կենտրոնացած են կազմակերպության նպատակների վրա, ինչպիսիք են արտադրողականության բարձրացումը, մրցակցային առավելությունը, նորարարությունը, ձեռք բերված փորձի փոխանակումը, ինտեգրումը և կազմակերպության շարունակական զարգացումը։ Այս նախաձեռնությունները նման են ներքին ուսուցմանը, սակայն տարբերակվում են նրանով, որ մեծ ուշադրություն են դարձնում գիտելիքի կառավարմանը որպես ռազմավարական ակտիվի և տեղեկատվության փոխանակման միջոցի։ Գիտելիքի կառավարումը նպաստում է կազմակերպական ուսումնառությանը։

Պատմություն

խմբագրել

Գիտելիքի կառավարման ձևերը երկար պատմություն ունեն՝ ներառելով աշխատավայրում քննարկումները, փորձնակության ծրագրերը, վեբ-ֆորումները, կորպորատիվ գրադարանները և մենթորության ծրագրերը[2][3]։

20-րդ դարի երկրորդ կեսին համակարգիչների կիրառման ավելացմամբ ներկայացվել են տեխնոլոգիաների հատուկ մոտեցումներ, ինչպիսիք են գիտելիքի բազաները, փորձագիտական համակարգերը, տեղեկատվական պահոցները, խմբային որոշումների աջակցության համակարգերը, ինտրանետները և համակարգչային աջակցությամբ համագործակցային աշխատանքը՝ այս ջանքերը էլ ավելի զարգացնելու համար։

1999 թվականին ներկայացվել է «անձնական գիտելիքի կառավարում» տերմինը, որը վերաբերում է գիտելիքի կառավարմանը անհատական մակարդակում[4]։

Հիմնական դասերը ներառում են այն, որ մարդիկ և նրանց վարքագծի վրա ազդող մշակութային նորմերը գիտելիքի հաջող ստեղծման, տարածման և կիրառման ամենակարևոր ռեսուրսներն են։ Կոգնիտիվ, սոցիալական և կազմակերպական ուսուցման գործընթացները կարևոր են գիտելիքի կառավարման ռազմավարության հաջողության համար։ Չափումները, համեմատական վերլուծությունը և խրախուսման համակարգերը անհրաժեշտ են ուսուցման գործընթացն արագացնելու և մշակութային փոփոխություն ապահովելու համար[5][6]։ Ընդհանուր առմամբ, գիտելիքի կառավարման ծրագրերը կարող են մեծապես օգնել անհատներին և կազմակերպություններին, եթե դրանք նպատակաուղղված, կոնկրետ և գործնական են։

ISO 9001:2015 որակի կառավարման ստանդարտը, որը հրապարակվել է 2015 թվականի սեպտեմբերին, ներկայացրել է «կազմակերպական գիտելիք» հասկացության հստակեցում՝ որպես որակի կառավարման լրացուցիչ բաղադրիչ կազմակերպությունում[7]։

Հետազոտություն

խմբագրել

Գիտելիքի կառավարումը ի հայտ է եկել որպես առանձին գիտություն ​​1990-ականների սկզբին[8]: Ի սկզբանե անհատ պրակտիկանտներն էին աջակցում կառավարման գործընթացներին, երբ Skandia կազմակերպությունը վարձեց շվեդ Լեյֆ Էդվինսոնին որպես աշխարհի առաջին գիտելիքի կառավարման գլխավոր տնօրեն[9]: Գիտելիքի կառավարման գլխավոր տնօրենների նպատակն է կառավարել և առավելագույնի հասցնել իրենց կազմակերպությունների ոչ նյութական ակտիվները: Աստիճանաբար նրանք սկսել են հետաքրքրվել գիտելիքի կառավարման գործնական և տեսական ասպեկտներով, և ձևավորվել նոր հետազոտական ​​դաշտը[10]: Գիտելիքի կառավարման գաղափարն ընդունել են այնպիսի ակադեմիկոսներ, ինչպիսիք են Իկուջիրո Նոնական (Հիտոցուբաշիի համալսարան), Հիրոտակա Տակեուչին (Հիտոցուբաշիի համալսարան), Թոմաս Հ. Դավենպորտը (Բաբսոն քոլեջ) և Բարուխ Լևը (Նյու Յորքի համալսարան)[11][12]: 2001 թվականին Թոմաս Ա. Ստյուարտը, Fortune ամսագրի նախկին խմբագիրն ու այնուհետև Harvard Business Review-ի խմբագիրը, հրապարակել է մի շապիկ, որտեղ ընդգծվել է կազմակերպություններում մտավոր կապիտալի կարևորությունը:

Գիտելիքի կառավարման զարգացումն աստիճանաբար գնում է դեպի հասունություն: Նախ, գիտնականների միջև ավելի բարձր համագործակցության միտում է. ավելի քիչ տարածված են միայնակ հեղինակային հրապարակումները: Երկրորդ՝ փոխվել է պրակտիկանտների դերը: Նրանց ներդրումը ակադեմիական հետազոտություններում նվազել է[13]: Երրորդ, գիտելիքի կառավարման ակադեմիական ամսագրերի թիվը անշեղորեն աճում է՝ ներկայումս հասնելով 27-ի[14][15]։

Գոյություն ունեն գիտելիքի կառավարման բազմաթիվ մոտեցումներ, որոնք տարբերվում են ըստ հեղինակի և դպրոցի[16][17][18][19][20][21][22]:

Անկախ կրած գաղափարությունից, գիտելիքի կառավարման հիմնական բաղադրիչները ներառում են մշակույթը, մարդկանց, գործընթացները/կառուցվածքը և տեխնոլոգիան: Գիտելիքի կառավարման հեռանկարները ներառում են[23][24].

Ռազմավարություններ

խմբագրել

Գիտելիքի կառավարման մի ռազմավարությունը ներառում է գիտելիքի ակտիվ կառավարումը: Այս դեպքում անհատները փորձում են հստակ կոդավորել իրենց գիտելիքը ընդհանուր գիտելիքի պահոցում, օրինակ՝ տվյալների բազայում, ինչպես նաև ստանալ անհրաժեշտ գիտելիք, որը տրամադրել են այլ անհատներ[31][32]:

Մեկ այլ ռազմավարություն ենթադրում է անհատների կողմից տվյալ թեմայի փորձագետներին գիտելիքի հարցումներ ուղարկելը՝ ըստ անհրաժեշտության: Այս դեպքում փորձագետ անհատ(ներ)ը գիտելիք են տրամադրում հարցում ուղարկողին[32][33][34]։

Գիտելիքի ընդհանուր ռազմավարությունները ներառում են գիտելիքի ձեռքբերման, օգտագործման, ուսումնասիրության և փոխանակման ռազմավարությունները։ Դրանք նպատակ ունեն կազմակերպություններին օգնել գիտելիքի ընդլայնման և մրցակցային առավելության ձեռքբերման հարցում։

Այլ ռազմավարություններն ու գործիքները ներառում են[32]՝

  • Գիտելիքի փոխանակման մշակույթի ձևավորում.
    • Թիմերի միջև գիտելիքի փոխանակում
    • Ներառազմակերպչական գիտելիքի փոխանակում
    • Միջկազմակերպչական գիտելիքի փոխանակում
    • Գիտելիքի պահպանում կամ շարունակություն՝ միջոցառումներ, որոնք ուղղված են գիտելիքի կորստի կանխարգելմանը (օրինակ՝ աշխատակիցների հեռանալու դեպքում)
    • Գիտելիքի կարողությունների քարտեզագրում, դերերի սահմանում և ապագա հնարավոր բացերի հայտնաբերում
    • Յուրաքանչյուր դերի համար հիմնական գիտելիքների սահմանում և այնպիսի մեխանիզմների ստեղծում, որոնք թույլ կտան գիտելիքը փաստաթղթավորել կամ փոխանցել
    • Աշխատակիցների հեռանալուց առաջ գիտելիքի փոխանցում՝ փաստաթղթերի փոխանակում, ստվերային աշխատանք, մենթորություն և այլ միջոցներով:
  • Խաչաձև նախագծային ուսուցում
  • Գործողությունների հետազոտում (After-action reviews)
  • Գիտելիքի քարտեզագրում՝ կազմակերպությունում առկա գիտելիքի տեսակի և դրա բաշխման հստակեցման միջոցով
  • Փորձագետների գրանցամատյաններ՝ գիտելիք փնտրողներին մասնագետների հետ կապ հաստատելու համար
  • Լավագույն փորձի փոխանակում
  • Գիտելիքի «տոնավաճառների» կազմակերպում
  • Հմտությունների վրա հիմնված կառավարում՝ անհատական հմտությունների պլանավորում և գնահատում
  • Մենթոր-սան հարաբերությունների կառավարում
  • Համագործակցային ծրագրային տեխնոլոգիաներ (վիքիներ, բլոգեր, սոցիալական ծրագրեր և այլն),
  • Գիտելիքի պահոցներ (տվյալների բազաներ և այլն)
  • Գիտելիքի միջնորդներ՝ կազմակերպության որոշ անդամներ ստանձնում են որոշակի ոլորտի պատասխանատվություն և գործում որպես առաջին հղում տվյալ թեմայի վերաբերյալ
  • Գիտելիքի ֆիքսում՝ փորձագետներից արժեքավոր կամ պահանջվող գիտելիքի ստացում և դրա տեղակայում տվյալների բազաներում:

Մոտիվացիա

խմբագրել

Բազմաթիվ դրդապատճառներ կազմակերպություններին մղում են գիտելիքի կառավարման իրականացմանը[35]։ Հիմնական պատճառները ներառում են[36].

  • Ապրանքների և ծառայությունների մշակման ու մատուցման գործընթացում գիտելիքի բովանդակության ավելացում
  • Զարգացման ցիկլերի կրճատում
  • Գիտելիքի հետևողականության և աշխատակիցների ստանդարտացված մասնագիտական հմտությունների բարելավում
  • Նորարարության և կազմակերպական ուսուցման խթանում և կառավարում
  • Կազմակերպության ներսում առկա փորձի արդյունավետ օգտագործում
  • Բիզնես միջավայրի կառավարում և աշխատակիցներին իրենց աշխատանքին համապատասխան համապատասխան գիտելիքների ու գաղափարների ձեռքբերման հնարավորություն ընձեռում
  • Դժվար լուծելի խնդիրների լուծում
  • Աշխատուժում մտավոր կապիտալի և ակտիվների կառավարում (ինչպես օրինակ՝ հիմնական անհատների տիրապետած փորձն ու գիտելիքը կամ պահոցներում պահպանվող տվյալները)։

Գիտելիքի կատավարման տեխնոլոգիաներ

խմբագրել

Գիտելիքի կառավարման տեխնոլոգիան կարելի է դասակարգել հետևյալ կերպ[37][38][39][40][41]․

  • Համագործակցային ծրագրեր (անգլ.՝ Collaborative software) – Ծրագրակազմ, որը նպաստում է համագործակցությանը և կազմակերպության տեղեկատվության փոխանակմանը։ Այդպիսի հավելվածները տրամադրում են գործիքներ քննարկումների, փաստաթղթերի փոխանակման, կազմակերպության համար միասնական էլեկտրոնային փոստի և այլ համագործակցային հնարավորությունների համար։
  • Աշխատանքային հոսքի համակարգեր (անգլ.՝ Workflow systems) – Համակարգեր, որոնք թույլ են տալիս ներկայացնել կազմակերպության գիտելիքի ստեղծման, օգտագործման և պահպանման հետ կապված գործընթացները, օրինակ՝ ձևերի և փաստաթղթերի ստեղծման և կիրառման գործընթացը։
  • Բովանդակության և փաստաթղթերի կառավարման համակարգեր (անգլ.՝ Content management and document management systems) – Ծրագրային համակարգեր, որոնք ավտոմատացնում են վեբ բովանդակության և/կամ փաստաթղթերի ստեղծման գործընթացը։ Խմբագիրների, գրաֆիկական դիզայներների, գրողների աշխատանքը կարող է հստակ մոդելավորվել՝ հաշվի առնելով գործընթացները և չափանիշները։
  • Կորպորատիվ պորտալներ (անգլ.՝ Enterprise portals) – Ծրագրակազմ, որը հավաքագրում է տեղեկատվություն ամբողջ կազմակերպության կամ որոշակի խմբերի, օրինակ՝ նախագծային թիմերի համար։
  • Էլեկտրոնային ուսուցում (անգլ.՝ eLearning) – Ծրագրակազմ, որը հնարավորություն է տալիս կազմակերպություններին ստեղծել անհատականացված ուսումնական ծրագրեր և կրթական նյութեր։ Դրա մեջ կարող են ընդգրկվել դասընթացների ծրագրեր, առաջընթացի վերահսկում և առցանց դասընթացներ։
  • Պլանավորման և ժամանակացույցի կազմման ծրագրակազմ (անգլ.՝ Planning and scheduling software) – Ծրագրակազմ, որը ավտոմատացնում է ժամանակացույցերի ստեղծումն ու կառավարումը։ Պլանավորման գործառույթը կարող է ինտեգրվել նախագծերի կառավարման ծրագրակազմի հետ։
  • Հեռահար ներկայություն (անգլ.՝ Telepresence) – Ծրագրակազմ, որը հնարավորություն է տալիս անձանց ունենալ վիրտուալ «առերես» հանդիպումներ՝ առանց առերես հավաքներ կազմակերպելու։ Տեսակոնֆերանսները դրա ամենատարածված օրինակներն են հանդիսանում։
  • Սեմանտիկ տեխնոլոգիաներ (անգլ.՝ Semantic technology) – Համակարգեր, որոնք տվյալների հետ միասին կոդավորում են դրանց իմաստը՝ մեքենաներին տալով տեղեկատվություն արդյունահանելու և եզրակացություններ անելու հնարավորություն[42]։

Գիտելիքի խոչընդոտներ

խմբագրել

Ինչպես գիտելիքի փոխանցումը և գիտելիքի փոխանակումը, այնպես էլ «գիտելիքային խոչընդոտներ» տերմինը չունի միանշանակ սահմանում և իր նշանակությամբ տարբերվում է՝ կախված հեղինակից[43][44][45][46]։ Գիտելիքային խոչընդոտները կարող են կապված լինել բարձր ծախսերի հետ՝ ինչպես կազմակերպությունների, այնպես էլ անհատների համար։

Գիտելիքային խոչընդոտները գրականության մեջ դիտարկվել են առնվազն երեք տարբեր տեսանկյուններից.

  1. Գիտելիքի փոխանակման կամ փոխանցման խոչընդոտների հետևանքով որևէ բանի վերաբերյալ գիտելիքի պակաս,
  2. Որոշակի ոլորտում կամ խնդրի վերաբերյալ կրթության մակարդակից բխող ոչ բավարար գիտելիք,
  3. Անհատի կամ մարդկանց խմբի ընկալողական համակարգը չունի բավարար շփման կետեր կամ չի համապատասխանեցնում ստացվող տեղեկատվությունը՝ այն կիրառելու և գիտելիքի վերածելու համար։

Գիտելիքի պաշտպանություն

խմբագրել

Գիտելիքների պաշտպանությունն այն գործողություններն են, որոնք ձեռնարկվում են գիտելիքը անցանկալի իրավիճակներից պաշտպանելու համար, օրինակ՝ գիտելիքի յուրացման կամ կրկնօրինակման դեպքում[47]:

Գիտելիքների պաշտպանությունը կիրառվում է, որպեսզի կանխվի մրցակիցներին գիտելիքների անսպասելիորեն հասանելի դառնալը: Գիտելիքների պաշտպանության օրինակներ կարող են լինել պատենտի, հեղինակային իրավունքի, ապրանքանիշի, գաղտնիության քաղաքականության առկայության ապահովվում[48]:

Գիտելիքի պաշտպանության մեթոդներ

խմբագրել

Գոյություն ունեն գիտելիքի պաշտպանության տարբեր մեթոդներ, որոնք հաճախ բաժանվում են երկու կատեգորիայի՝ պաշտոնական և ոչ պաշտոնական պաշտպանություն[49][50][51][52]։ Երբեմն ներկայացվում է նաև երրորդ կատեգորիա՝ կիսապաշտոնական պաշտպանություն, որը ներառում է պայմանագրերը և առևտրային գաղտնիքները։ Այս կիսաֆորմալ մեթոդները հաճախ դասվում են նաև ֆորմալ մեթոդների շարքին։

Կազմակերպությունները սովորաբար կիրառում են գիտելիքի պաշտպանության ֆորմալ և ոչ ֆորմալ մեթոդների համադրություն՝ իրենց գիտելիքային ակտիվների ամբողջական պաշտպանությունն ապահովելու համար։ Ֆորմալ և ոչ ֆորմալ մեխանիզմները բնույթով տարբեր են և ունեն իրենց առավելություններն ու թերությունները։ Շատ կազմակերպությունների համար մարտահրավեր է գտնել այնպիսի համադրություն, որը լավագույնս կգործի տվյալ կազմակերպության համար[53]։

Պաշտոնական մեթոդներ

խմբագրել

Ֆորմալ պաշտպանության օրինակներ են իրավական գործիքները կամ ֆորմալ ընթացակարգերը: Գիտելիքի պաշտպանության ֆորմալ մեթոդները ներառում են օրինակ՝ պատենտներ, ապրանքանիշեր, հեղինակային իրավունքներ և լիցենզավորում[54]:

Ոչ պաշտոնական մեթոդներ

խմբագրել

Ոչ պաշտոնական մեթոդներն այնպիսի մեխանիզմների օգտագործումն է, ինչպիսիք են մարդկային ռեսուրսների կառավարման պրակտիկաները, սոցիալական նորմերը և արժեքները[55][56]։

Ոչ պաշտոնական մեթոդների շնորհիվ դժվարանում է արտաքին աշխարհի համար կազմակերպության ունեցեած գիտելիքին հասանելիությունը: Ոչ պաշտոնական մեթոդներն ավելի արդյունավետ են, երբ խոսքը գնում է դժվար արտահայտելի, բանավեճելի գիտելիքի պաշտպանության մասին[57]:

Գիտելիքի պաշտպանության և փոխանակման հավասարակշռում

խմբագրել

Գիտելիքի տարածման և դրա պաշտպանության միջև հավասարակշռությունը ներկայումս կազմակերպությունների առջև կանգնած կարևոր դիլեմա է: Թեև գիտելիքի կիսումը կարող է հանգեցնել նորարարության, համագործակցության և մրցունակության, այնուհանդերձ, գիտելիքի պաշտպանությունը կարող է կանխել դրա չարաշահումը, յուրացումը կամ կորուստը: Այսպիսով, կազմակերպության ուսուցման անհրաժեշտությունը պետք է համընկնի կազմակերպությունների մտավոր սեփականության պաշտպանության հետ, հատկապես արտաքին գործընկերների հետ համագործակցելիս: Տեղեկատվության անվտանգության դերը չափազանց կարևոր է՝ կազմակերպություններին իրենց ռեսուրսները պաշտպանելու համար[58][59][60]:

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «The Logic of Knowledge Management». www.linkedin.com (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-29-ին.
  2. ↑ Sanchez, R. (1996). Strategic Learning and Knowledge Management. Chichester: Wiley.
  3. ↑ «Introduction to Knowledge Management». www.unc.edu. University of North Carolina at Chapel Hill. Արխիվացված օրիգինալից March 19, 2007. Վերցված է 11 September 2014-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link)
  4. ↑ Wright, Kirby (2005). «Personal knowledge management: supporting individual knowledge worker performance». Knowledge Management Research and Practice. 3 (3): 156–165. doi:10.1057/palgrave.kmrp.8500061. S2CID 58474736.
  5. ↑ Booker, Lorne; Bontis, Nick; Serenko, Alexander (2008). «The relevance of knowledge management and intellectual capital research» (PDF). Knowledge and Process Management. 15 (4): 235–246. doi:10.1002/kpm.314. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017-08-08-ին. Վերցված է 2018-06-17-ին.
  6. ↑ Morey, Daryl; Maybury, Mark; Thuraisingham, Bhavani (2002). Knowledge Management: Classic and Contemporary Works. MIT Press. էջ 451. ISBN 978-0-262-13384-5.
  7. ↑ Wilson, John P.; Campbell, Larry (2020). «ISO 9001:2015: The evolution and convergence of quality management and knowledge management for competitive advantage». Total Quality Management & Business Excellence. 31 (7–8): 761–776. doi:10.1080/14783363.2018.1445965.
  8. ↑ McInerney, Claire (2002). «Knowledge Management and the Dynamic Nature of Knowledge». Journal of the American Society for Information Science and Technology. 53 (12): 1009–1018. CiteSeerX 10.1.1.114.9717. doi:10.1002/asi.10109. S2CID 1859117.
  9. ↑ «Information Architecture and Knowledge Management». Kent State University. Արխիվացված է օրիգինալից June 29, 2008-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  10. ↑ Bray, David (May 2007). «SSRN-Literature Review – Knowledge Management Research at the Organizational Level». SSRN 991169.
  11. ↑ Nonaka, Ikujiro (1991). «The knowledge creating company» (PDF). Harvard Business Review. 69 (6): 96–104. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2020-08-03-ին. Վերցված է 2019-08-30-ին.
  12. ↑ Davenport, Tom (2008-02-19). «Enterprise 2.0: The New, New Knowledge Management?». Harvard Business Review. Արխիվացված օրիգինալից 2013-06-19-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  13. ↑ Serenko, Alexander; Bontis, Nick; Booker, Lorne; Sadeddin, Khaled; Hardie, Timothy (2010). «A scientometric analysis of knowledge management and intellectual capital academic literature (1994–2008)» (PDF). Journal of Knowledge Management. 14 (1): 13–23. doi:10.1108/13673271011015534. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017-12-15-ին. Վերցված է 2018-06-17-ին.
  14. ↑ Serenko, Alexander; Bontis, Nick (2017). «Global Ranking of Knowledge Management and Intellectual Capital Academic Journals: 2017 Update» (PDF). Journal of Knowledge Management. 21 (3): 675–692. doi:10.1108/JKM-11-2016-0490. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017-08-06-ին. Վերցված է 2017-08-06-ին.
  15. ↑ Serenko, Alexander; Bontis, Nick (2021). «Global Ranking of Knowledge Management and Intellectual Capital Academic Journals: A 2021 Update» (PDF). Journal of Knowledge Management. 26 (1): 126–145. doi:10.1108/JKM-11-2020-0814. S2CID 241212544. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022-07-12-ին. Վերցված է 2022-07-12-ին.
  16. ↑ Langton Robbins, N. S. (2006). Organizational Behaviour (Fourth Canadian ed.). Toronto, Ontario: Pearson Prentice Hall.
  17. ↑ Alavi, Maryam; Leidner, Dorothy E. (1999). «Knowledge management systems: issues, challenges, and benefits». Communications of the AIS. 1 (2).
  18. ↑ Rosner, D.; Grote, B.; Hartman, K.; Hofling, B.; Guericke, O. (1998). «From natural language documents to sharable product knowledge: a knowledge engineering approach». In Borghoff, Uwe M.; Pareschi, Remo (eds.). Information technology for knowledge management. Springer Verlag. էջեր 35–51.
  19. ↑ Addicot, Rachael; McGivern, Gerry; Ferlie, Ewan (2006). «Networks, Organizational Learning and Knowledge Management: NHS Cancer Networks». Public Money & Management. 26 (2): 87–94. doi:10.1111/j.1467-9302.2006.00506.x. S2CID 154227002.
  20. ↑ Bray, David (2007-05-07). «SSRN-Knowledge Ecosystems: A Theoretical Lens for Organizations Confronting Hyperturbulent Environments». SSRN 984600.
  21. ↑ Carlson Marcu Okurowsk, Lynn; Marcu, Daniel; Okurowsk, Mary Ellen. «Building a Discourse-Tagged Corpus in the Framework of Rhetorical Structure Theory» (PDF). University of Pennsylvania. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 25 March 2012-ին. Վերցված է 19 April 2013-ին.
  22. ↑ Spender, J.-C.; Scherer, A. G. (2007). «The Philosophical Foundations of Knowledge Management: Editors' Introduction». Organization. 14 (1): 5–28. doi:10.1177/1350508407071858. S2CID 143132295. SSRN 958768.
  23. ↑ Ferguson, J. (2005). «Bridging the gap between research and practice». Knowledge Management for Development Journal. 1 (3): 46–54. doi:10.1080/03057640500319065. S2CID 145246146.
  24. ↑ Andriessen, Daniel (2004). «Reconciling the rigor-relevance dilemma in intellectual capital research». The Learning Organization. 11 (4/5): 393–401. doi:10.1108/09696470410538288.
  25. ↑ «TeacherBridge: Knowledge Management in Communities of Practice» (PDF). Virginia Tech. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 17 December 2008-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  26. ↑ Groth, Kristina. «Using social networks for knowledge management» (PDF). Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 3 March 2016-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  27. ↑ Bontis, Nick; Choo, Chun Wei (2002). The Strategic Management of Intellectual Capital and Organizational Knowledge. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513866-5.
  28. ↑ Snowden, Dave (2002). «Complex Acts of Knowing – Paradox and Descriptive Self Awareness». Journal of Knowledge Management. 6 (2): 100–111. CiteSeerX 10.1.1.126.4537. doi:10.1108/13673270210424639.
  29. ↑ Nanjappa, Aloka; Grant, Michael M. (2003). «Constructing on constructivism: The role of technology» (PDF). Electronic Journal for the Integration of Technology in Education. 2 (1). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008-12-17-ին.
  30. ↑ Wyssusek, Boris. «Knowledge Management – A Sociopragmatic Approach (2001)». CiteSeerX. Արխիվացված օրիգինալից 16 June 2013-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  31. ↑ Benbasat, Izak; Zmud, Robert (1999). «Empirical research in information systems: The practice of relevance». MIS Quarterly. 23 (1): 3–16. doi:10.2307/249403. JSTOR 249403. S2CID 3472783.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Gupta, Jatinder; Sharma, Sushil (2004). Creating Knowledge Based Organizations. Boston: Idea Group Publishing. ISBN 978-1-59140-163-6.
  33. ↑ «Knowledge Management for Data Interoperability» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 17 April 2007-ին. Վերցված է 18 April 2013-ին.
  34. ↑ Laihonen, Harri; Hannula, Mika; Helander, Nina; Ilvonen, Ilona; Jussila, Jari; Kukko, Marianne; Kärkkäinen, Hannu; Lönnqvist, Antti; Myllärniemi, Jussi; Pekkola, Samuli; Virtanen, Pasi; Vuori, Vilma; Yliniemi, Terhi (2013). Tietojohtaminen (Finnish). Tampereen teknillinen yliopisto, Tietojohtamisen tutkimuskeskus Novi. ISBN 978-952-15-3057-9.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  35. ↑ Alavi, Maryam; Leidner, Dorothy E. (2001). «Review: Knowledge Management and Knowledge Management Systems: Conceptual Foundations and Research Issues». MIS Quarterly. 25 (1): 107–136. doi:10.2307/3250961. JSTOR 3250961. S2CID 1780588.
  36. ↑ «Managing knowledge in manufacturing». Արխիվացված օրիգինալից 2022-08-19-ին. Վերցված է 2022-08-02-ին.
  37. ↑ Calvin, D. Andrus (2005). «The Wiki and the Blog: Toward a Complex Adaptive Intelligence Community». Studies in Intelligence. 49 (3). SSRN 755904.
  38. ↑ Capozzi, Marla M. (2007). «Knowledge Management Architectures Beyond Technology». First Monday. 12 (6). doi:10.5210/fm.v12i6.1871.
  39. ↑ Berners-Lee, Tim; Hendler, James; Lassila, Ora (May 17, 2001). «The Semantic Web A new form of Web content that is meaningful to computers will unleash a revolution of new possibilities». Scientific American. 284 (5): 34–43. doi:10.1038/scientificamerican0501-34. Արխիվացված է օրիգինալից April 24, 2013-ին.
  40. ↑ Bakke, Sturla; ygstad, Bendik (May 2009). «Two emerging technologies: a comparative analysis of Web 2.0 and the Semantic Web». CONF-IRM 2009 Proceedings (28). Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-06-ին. Վերցված է 2017-09-05-ին. «Our research question is: how do we explain the surprising success of Web 2.0 and the equally surprising non-fulfillment of the Semantic Web. Building on a case study approach we conducted a in depth comparative analysis of the two emerging technologies. We propose two conclusions. First, traditional top-down management of an emerging global technology has proved not to be effective in the case of the Semantic Web and Web 2.0, and second, the success for such global technologies is mainly associated with bootstrapping an already installed base.»
  41. ↑ Zaino, Jennifer (23 September 2014). «The Semantic Web's rocking, and there ain't no stopping it now». Dataversity. Արխիվացված օրիգինալից 5 September 2017-ին. Վերցված է 5 September 2017-ին. «Make no mistake about it: The semantic web has been a success and that's not about to stop now. That was essentially the message delivered by W3C Data Activity Lead Phil Archer, during his keynote address celebrating the semantic web's ten years of achievement at last month's Semantic Technology & Business Conference in San Jose.»
  42. ↑ Davies, John; Grobelnik, Marko; Mladenić, Dunja, eds. (2009). Semantic Knowledge Management: Integrating Ontology Management, Knowledge Discovery, and Human Language Technologies. Berlin: Springer-Verlag. doi:10.1007/978-3-540-88845-1. ISBN 9783540888444. OCLC 312625476.
  43. ↑ Dalkir, Kimiz (2005). Knowledge management in theory and practice. էջեր 221, 276–289. doi:10.4324/9780080547367. ISBN 9781136389757. Վերցված է May 1, 2022-ին.
  44. ↑ Riege, Andreas (June 1, 2005). «Three-dozen knowledge-sharing barriers managers must consider». Journal of Knowledge Management. 9 (3): 18–35. doi:10.1108/13673270510602746. Վերցված է May 2, 2022-ին.
  45. ↑ Riege, Andreas (February 2007). «Actions to overcome knowledge transfer barriers in MNCs». Journal of Knowledge Management. 11 (1): 48–67. doi:10.1108/13673270710728231. Վերցված է May 2, 2022-ին.
  46. ↑ Paulin, Dan Theodor; Suneson, K (January 2011). «Knowledge Transfer, Knowledge Sharing and Knowledge Barriers-Three Blurry Terms in KM». Վերցված է May 8, 2022-ին.
  47. ↑ Sofka, Wolfgang; Edlira, Shehu; de Faria, Pedro (2014). «Multinational Subsidiary Knowledge Protection - Do Mandates and Clusters Matter?». Research Policy. 43 (8): 1320–1333. doi:10.1016/j.respol.2014.05.006.
  48. ↑ Norman, Patricia (2002). Protecting Knowledge in Strategic Alliances: Resource and Relational Characteristics. doi:10.1016/S1047-8310(02)00050-0.
  49. ↑ Gast, Johanna; Gundolf, Katherine; Harms, Rainer; Matos Collado, Elvin (2019). «Knowledge management and coopetition: How do cooperating competitors balance the needs to share and protect their knowledge?» (PDF). Industrial Marketing Management. 77: 65–74. doi:10.1016/j.indmarman.2018.12.007. S2CID 169838694.
  50. ↑ Ilvonen, Ilona; Thalmann, Stefan; Manhart, Markus; Sillaber, Christian (2018-04-03). «Reconciling digital transformation and knowledge protection: a research agenda». Knowledge Management Research & Practice (անգլերեն). 16 (2): 235–244. doi:10.1080/14778238.2018.1445427. ISSN 1477-8238. S2CID 196033786. Արխիվացված օրիգինալից 2023-05-09-ին. Վերցված է 2023-05-09-ին.
  51. ↑ «Methods of Knowledge Protection». Workbook for Opening Innovation. Series on Technology Management. Vol. 21. Imperial College Press. 2012. էջեր 89–91. doi:10.1142/9781848169616_0008. ISBN 978-1-84816-960-9. Արխիվացված օրիգինալից 10 May 2023-ին. Վերցված է 9 May 2023-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
  52. ↑ Bolisani, Ettore; Paiola, Marco; Scarso, Enrico (1 January 2013). «Knowledge protection in knowledge-intensive business services». Journal of Intellectual Capital. 14 (2): 192–211. doi:10.1108/14691931311323841.
  53. ↑ Stefan, Ioana; Bengtsson, Lars (2017). «Unravelling appropriability mechanisms and openness depth effects on firm performance across stages in the innovation process». Technological Forecasting & Social Change. 120: 252–260. doi:10.1016/j.techfore.2017.03.014. S2CID 85557336.
  54. ↑ Estrada, Isabel; Faems, Dries; de Faria, Pedro (2016). «Coopetition and product innovation performance: The role of internal knowledge sharing mechanisms and formal knowledge protection mechanisms» (PDF). Industrial Marketing Management. 53: 56–65. doi:10.1016/j.indmarman.2015.11.013.
  55. ↑ Olander, Heidi; Vanhala, Mika; Hurmelinna-Laukkanen, Pia (2014). «Reasons for choosing mechanisms to protect knowledge and innovations». Management Decision. 52 (2): 207–229. doi:10.1108/MD-11-2012-0791.
  56. ↑ Telg, Nina; Lokshin, Boris; Letterie, Wilko (2023). «How formal and informal intellectual property protection matters for firms' decision to engage in coopetition: The role of environmental dynamism and competition intensity». Technovation. 124: 102751. doi:10.1016/j.technovation.2023.102751. S2CID 257908051.
  57. ↑ «https://www.researchgate.net/publication/373245864_Mitigating_the_Risk_of_Knowledge_Leakage_in_Knowledge_Intensive_Organizations_a_Mobile_Device_Perspective». {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  58. ↑ Olander, Heidi; Hurmelinna-Laukkanen, Pia; Mähönen, Jukka (September 2009). «WHAT'S SMALL SIZE GOT TO DO WITH IT? PROTECTION OF INTELLECTUAL ASSETS IN SMEs». International Journal of Innovation Management (անգլերեն). 13 (3): 349–370. doi:10.1142/S1363919609002339. ISSN 1363-9196. Արխիվացված օրիգինալից 2023-05-09-ին. Վերցված է 2023-05-09-ին.
  59. ↑ Thalmann, Stefan; Ilvonen, Ilona (2018), North, Klaus; Maier, Ronald; Haas, Oliver (eds.), «Balancing Knowledge Protection and Sharing to Create Digital Innovations», Knowledge Management in Digital Change, Progress in IS, Cham: Springer International Publishing, էջեր 171–188, doi:10.1007/978-3-319-73546-7_10, ISBN 978-3-319-73545-0, Վերցված է 2023-05-09-ին
  60. ↑ Hurmelinna-Laukkanen, Pia (2011-08-02). «Enabling collaborative innovation – knowledge protection for knowledge sharing». European Journal of Innovation Management (անգլերեն). 14 (3): 303–321. doi:10.1108/14601061111148816. ISSN 1460-1060. Արխիվացված օրիգինալից 2023-05-09-ին. Վերցված է 2023-05-09-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գիտելիքի կառավարում» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Գիտելիքի_կառավարում&oldid=10210173» էջից