Փամփուշտ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Փամփուշտ (այլ կիրառումներ)
Փամփուշտ հրազենային զինամթերքի տեսակ է: Նախատեսված է՝ կրակման հետևանքով, վառոդի այրումից առաջացած գազերով, գնդակը հրազենի փողից դուրս մղելու համար՝ տալով նրան ցանկալի ուղղություն[2]։
| Փամփուշտ | |
|---|---|
 Փամփուշտի բաղկացուցիչ մասերը՝ 1.գնդակ; 2. պարկուճ 3. վառոդ 4. եզրակ 5. հրապատիճ | |
| Տեսակ | զենքի ֆուկցիոնալ դաս |
| Ենթատեսակ | զինամթերք[1], արտադրանք, պայթուցիկ սարք և գնդակ[1] |
Տեսակներ
խմբագրել
Փամփուշտները կարելի է դասակարգել ըստ տրամաչափի, վառոդի տեսակի, նշանակության, պարկուճի և գնդակի տեսակների և այլն։ Ուսումնամարզական փամփուշտների մոտ բացակայում է գնդակը, իսկ օրինակ, որսորդական փամփուշտների համար օգտագործվում է կոտորակ: Գնդակների կառուցվածքը տարբեր է, հիմնականում լինում են մետաղական: Որոշ երկրների ոստիկանական ուժեր օգտագործում են ռետինե գնդակներով փամփուշտներ: Կախված փամփուշտի նշանակության, գնդակները լինում են՝ սովորական, զրահահար, զրահահար հրկիզող, լուսածրային, կրկնակի գնդակով և այլ բարդ կառուցվածքի գնդակներ: Որոշ զրահահար փամփուշտների մեջ օգտագործվում են քիմիական բաղադրիչներով գնդակներ: Լինում են նաև հատուկ նշանակության փամփուշտներ որոնց մոտ բացակաում է պարկուճը, այս դեպքում գնդակը մեծ է ու սնամեջ և իր մեջ ներառում վառոդի լիցքը ու հրապատիճը: Պարկուճները պատրաստվում են գունավոր մետաղներից, պլաստմասայից և ստվարաթղթից:
Պատմություն
խմբագրելԹղթե փամփուշտները օգտագործվել են դարեր առաջ, մի շարք աղբյուրներում դրանց օգտագործումը թվագրվում է դեռևս 14-րդ դարի վերջին և 15-րդ դարի սկզբին։ Պատմաբանները նշում են, որ դրանք օգտագործել են Քրիստիան I-ի՝ Սաքսոնիայի կուրֆյուրստի և նրա որդու զինվորները՝ 16-րդ դարի վերջում[3][4], չնայած որ Դրեզդենի ռազմական թանգարանը վկայում է փամփուշտների օգտագործման մասին 1591 թվականին[3][5]։ Կապո Բիանկոն 1597 թվականին գրել է, որ թղթե փամփուշտները երկար ժամանակ օգտագործվել են նեապոլյան զինվորների կողմից։ Փամփուշտների օգտագործումը լայն տարածում գտավ արդեն 17-րդ դարում[3]։ 1586-թվականի փամփուշտը բաղկացած էր թղթե պարկուճի մեջ գտնվող վառոդի լիցքից և գնդակից։ Ստվարաթուղթը մինչ օրս նաև հայտնի է որպես «փամփուշտի թուղթ»՝ այս փամփուշտներում իր գործածության պատճառով[6]։ Մեկ այլ աղբյուր նշում է, որ փամփուշտը հայտնվել է 1590 թվականին[7]։ Շվեդիայի թագավոր Գուստավուս Ադոլֆուսի զորքերը 1600-ականներին օգտագործում էին փամփուշտներ[8]։ Փամփուշտը արտաքինով թղթե գլանակ էր ոլորված ծայրերով որում գնդակը մի ծայրում էր, իսկ մնացած մասը զբաղեցնում էր վառոդը[9]։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #4173559-6 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Sparano, Vin T. (2000). «Cartridges». The Complete Outdoors Encyclopedia. Macmillan. էջ 37. ISBN 978-0-312-26722-3.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Greener, William Wellington (1907), «Ammunition and Accessories.–Cartridges», The Gun and Its Development, Cassell, էջեր 570, 589, Արխիվացված օրիգինալից 22 March 2015-ին, Վերցված է 22 March 2017-ին
- ↑ Nickel, Helmut; Pyhrr, Stuart W.; Tarassuk, Leonid (2013). The Art of Chivalry: European Arms and Armor from the Metropolitan Museum of Art. էջ 174. ISBN 978-0300199413.
- ↑ Metschl, John (1928). «The Rudolph J. Nunnemacher Collection of Projectile Arms». Bulletin of the Public Museum of the City of Milwaukee. 9: 60.
- ↑ Oxford English Dictionary, article on "cartridge" (subsection: "cartridge-paper").
- ↑ U.S. Army (September 1984), Military Explosives, Technical Manual, Department of the Army, TM 9-1300-214, p. 2-3, stating "1590. Cartridges with ball and power combined were introduced for small arms."
- ↑ U.S. Army 1984, էջեր. 2–3 indicates the period 1611–1632 and states the improved cartridge increased the rate of fire for the Thirty Years' War.
- ↑ Sharpe, Philip B. (1938), «The Development of the Cartridge», The Rifle in America, New York: William Morrow, pp. 29–30.