Թարխուն

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թարխուն (այլ կիրառումներ)

Թարխուն
Թարխուն
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Կարգ	Աստղածաղկավորներ (Asterales)
Ընտանիք	Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae)
Ենթաընտանիք	Աստղածաղկայիններ (Asteroideae)
Տրիբա	Anthemideae
Ենթատրիբա	Artemisiinae
Ցեղ	Օշինդր (Artemisia)
Տեսակ	Թարխուն (A. dracunculus)
Միջազգային անվանում
Artemisia dracunculus L., 1753

Թարխուն,Տարղոն (լատին․՝ Artemísia dracúnculus), աստղածաղկազգիների (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս։ Տարածված տերևաբանջար, որն օգտագործվում է բացառապես թարմ վիճակում որպես կանաչի, իսկ կերակուրների մեջ գրեթե չի օգտագործվում։

Կենսաբանական նկարագիր

Երիտասարդ թարխունը տերևներով

Ցողունը կանգուն է, բարձրությունը՝ 60-80 սմ, տերևները հերթադիր են, նեղ-նշտարաձև։ Ծաղկաբույլը զամբյուղ է, ծաղիկները՝ մանր, սպիտակ։ Ծաղկում է հուլիս-սեպտեմբերին։

Կիրառություն և նշանակություն

Թարխունը ունի սուր, դուրեկան համ ու հոտ, օգտագործում են սննդի մեջ՝ որպես համեմունք։ Պարունակում է եթերայուղեր, վիտամին C, կարոտին (A-նախավիտամին), հանքային աղեր։ Կարգավորում է նյութափոխանակությունը, ախորժաբեր է։ Բազմանում է վեգետատիվ ճանապարհով և սերմերով։ Որոշ չափով թարխունն օգտագործվում է թթուների մեջ։ Թարխունի ծաղկած բույսերն օգտագործվում են լիկյորներ պատրաստելու համար։

Տարածում

Հայաստանում մշակվում է ամենուր՝ տնամերձ տարածություններում, ջերմոցներում։ Վայրի տեսքով աճում է Արևելյան Եվրոպայում, Կենտրոնական Ասիայում, Մոնղոլիայում, Պակիստանում և Հնդկաստանում, Հյուսիսային Ամերիկայում աճում է կենտրոնական Մեքսիկայից մինչև Կանադա և Ալյասկա։ Աճում է լեռնային գոտիներում։

Բուսական հումք

Արմատային համակարգը պարունակում է կարոտին (մինչև 15 %), ասկորբինաթթու (0,19 %)։ Պարունակում է եթերային յուղեր, կանաչ մասում կազմում է 0,1—0,4 % իսկ չմշակվածներինը՝ 0,25—0,8 %:

Մշակույթյան և բժշկության մեջ օգտագործում են կանաչ մասը, որը հավաքում են մինչև բույսի ծաղկելը։

Դասակարգում

Տաքսոնոմիա

12 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի)

ևս 200 մինչև 400 տեսակ

Կարգ Աստղածաղկավորներ

դաս Օշինդր

f1

Բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր

ընտանիք Աստղածաղկազգիներ

տեսակ
Թարխուն

ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր
(համաձայնAPG II Համակարգի)

մոտ 900-100 տեսակ

f2

Հոմանիշներ

Artemisia glauca Pall. ex Willd.
Artemisia glauca var. dracunculina Fernald
Artemisia redowskyi Ledeb.^[1]

Ըստ 2010 թվականի տվյալների The Plant List^[2], հոմանիշներ են նաև՝

Achillea dracunculus Hort. ex Steud.
Achillea changaica Krasch.
Artemisia dracunculus Pursh, nom. illeg.
Artemisia inodora Willd.
Draconia dracunculus (L.) Soják

Տես նաև

Թարխունի հյութ

Ծանոթագրություններ

↑ По данным сайта GRIN (см. раздел Ссылки).
↑ «Artemisia dracunculus L. is an accepted name». The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/ (անգլերեն). Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. 2010. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 5-ին. {{cite web}}: External link in |work= (օգնություն)

Ընթերցե՛ք «թարխուն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 151)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թարխուն» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թարխուն» հոդվածին։

[GRIN-1] По данным сайта GRIN (см. раздел Ссылки).

[2] «Artemisia dracunculus L. is an accepted name». The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/ (անգլերեն). Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. 2010. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 5-ին. {{cite web}}: External link in |work= (օգնություն)

[1]

[2]