Կալիսոն

Կալիսոն; Calisson
	Կալիսոնների տուփ
Ծագում
Տեսակ	քաղցրավենիք, հրուշակեղեն
Ենթատեսակ	Հրուշակեղեն
Առաջացման երկիր	Ֆրանսիա
Բաղադրամասեր
Հիմնական	մրգեր, նուշ, շաքար
Հնարավոր	մարցեպան
	Calisson Վիքիպահեստում

Կալիսոն (ֆր.՝ Calisson), ավանդական պրովանսալական հրուշակեղեն, որը պատրաստվում է շաքարակալած սեխի, նարինջի (կամ այլ մրգերի) մածուկի և մանրացրած նուշի խառնուրդից, որը լցվում է բաղարջի բարակ շերտի վրա և պատվում շաքարաշերտով։

Բաղադրությունը

Բաղկացած է նշից, մրգերից, շաքարաշետցից և բաղարջից։ Ըստ ճաշակի կարող է լինել նաև մարցիպանով։ Կալիսոնները սովորաբար նշաձև են, երկարությունը կազմում է մոտ 5 սմ։ Ավանդորեն ասոցացվում են Ֆրանսիական Էքս-ան-Պրովանս քաղաքի հետ և 15-րդ դարից համարվում է այդ քաղաքի ֆիրմային աղանդերը։

Պատմություն

Առաջին անգամ կալիսոնները հիշատակվում են 12–րդ դարի լատիներեն տեքստում՝ նկարագրելու ալյուրից և նուշից պատրաստված թխվածք, որը մոտ է ժամանակակից մարցեպանին։ Կալիսոնների մեկ այլ հիշատակում հանդիպում է Մարտինո Կանալեի Վենետիկյան տարեգրություններում (1275)` նշանակելու կալիսոն ֆիրմային աղանդերը։

Բառի ծագումը

“Կալիսոն” անվան ծագման մասին կան մի քանի առասպելներ։ Նրանցից մեկի համաձայն՝ 14-րդ դարում Ռենե Բարի թագավորի հարսնացու Ժաննան շատ տխուր էր և մտախորհ, և թվում էր, թե ոչինչ նրան չի ուրախացնում։ Ճաշից հետո ծառաները ներս բերեցին տասներեք տոնական աղանդերներ, նրանց թվում կային և կալիսոնները, որոնք այդ ժամանակ այդպես չէին կոչվում։ Փորձելով այդ քաղցրավենիքը՝ հարսնացուն վերջապես ժպտաց և հարցրեց իր ամուսնուն, թե ինչպես է կոչվում այդ չնաշխարհիկ թխվածքը։ Թագավորը, ուրախացած, որ վերջապես արժանացավ իր հարսնացուի գեղեցիկ ժպիտին, կատակով պատասխանեց. “Այն կոչվում է “համբույր”, իմ թագուհի”: Պրովանսալերեն դա հնչում էր “Di câlin soun”: Այդ ժամանակվանից ի վեր այս աղանդերը կոչվում է կալիսոն։

Պատկերասրահ

Գրականություն

Salvatore Battaglia, Grande dizionario della lingua italiana, Turin, 1962
Philippe Blanchet, « Calice, calisson, calzone, chausson… e tutti quanti, point sur une étymologie difficile entre métaphore et symbolique », dans Zeitschrift für Romanische Philologie, 1998, pp. 447–461
Patrick Langer, Calissons d'Aix. Nougats de Provence, éd. Équinoxe, Barbentane, 1999