Կիլիկիայի Հայկական Թագավորության առաջնորդների ցանկ
Կիլիկիայի Հայկական Թագավորություն (Միջին հայերեն՝ Կիլիկիոյ Հայոց Թագաւորութիւն, հայտնի է նաև որպես Կիլիկյան Հայաստան կամ Փոքր Հայք կամ Հայաստան), միջնադարյան հայկական անկախ պետություն՝ ստեղծված սելջուկ-թուրքերի արշավանքների հետևանքով Կիլիկիա գաղթած հայերի կողմից[1]։ Պետությունը հիմնադրվել է Ռուբինյանների կողմից, ովքեր Բագրատունիների շառավիղ էին։ Ռուբինյանների իշխանությունը թագավորություն հռչակվեց 1198 թվականին[2]։ Ռուբինյանների տոհմի վերջին ներկայացուցիչը Զապել թագուհին էր, ում մահից հետո՝ 1252 թվականին, գահն անցնում է Հեթումյաններին։ 1341 թվականին գահն անցնում է Լուսինյաններին։ Կիլիկյան Հայաստանը դադարում է գոյություն ունենալուց 1375 թվականին[3]. դրանից հետո գահին հավակնում էին Կիպրոսի Լուսինյանները։ 1485 թվականին, երբ Շառլոթ Կիպրացին ամուսնացավ Սավոյան հարստության ներկայացուցչի հետ, Կիլիկյան Հայաստանի թագավոր տիտղոսն անցավ Սավոյան հարստության ներկայացուցիչներին։ Տիտղոսը մնաց գործածության մեջ մինչև 1861 թվականը։
Իշխաններ
խմբագրել| Անուն | Կյանքի ժամանակաշրջան |
Գահակալման սկիզբ |
Գահակալման ավարտ |
Հարստություն | Ծանոթագրություններ | Պատկեր |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ռուբեն Ա | 1025-1095 | 1080 | 1095 | Ռուբինյաններ | 
| |
| Կոստանդին Ա | անհայտ-1100 | 1095 | 1100 | Ռուբինյաններ | ||
| Թորոս Ա | անհայտ-1129 | 1100 | 1129 | Ռուբինյաններ | ||
| Լևոն Ա | անհայտ-1145 | 1129 | 1137 | Ռուբինյաններ |
| |
| Թորոս Բ | անհայտ-1169 | 1145 | 1169 | Ռուբինյաններ | ||
| Մլեհ | անհայտ-1175 | 1169 | 1175 | Ռուբինյաններ | ||
| Ռուբեն Գ | 1145-1187 | 1175 | 1187 | Ռուբինյաններ | ||
| Լևոն Բ | 1150-1219 | 1187 | 1198 | Ռուբինյաններ | Թագադրվում է որպես Կիլիկիայի Հայոց Արքա |
|
Թագավորներ և թագուհիներ
խմբագրել| Անուն | Կյանքի ժամանակաշրջան |
Գահակալման սկիզբ |
Գահակալման ավարտ |
Հարստություն | Ծանոթագրություններ | Պատկեր |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Լևոն Ա | 1150-1219 | 1187 | 1219 | Ռուբինյաններ | Առաջին թագավոր |
|
| Հեթում Ա | 1213-1270 | 1226 | 1270 | Հեթումյաններ | Թագավոր և գահակից | 
|
| Լևոն Գ | 1236-1289 | 1270 | 1289 | Հեթումյաններ | Առաջին թագավոր | 
|
| Հեթում Բ | անհայտ-1307 | 1289 | 1306 | Հեթումյաններ | 
| |
| Լևոն Դ | անհայտ-1307 | 1306 | 1307 | Հեթումյաններ | ||
| Օշին Ա | անհայտ-1320 | 1308 | 1320 | Հեթումյաններ | ||
| Լևոն Ե | 1320 | 1342 | Հեթումյաններ | 
| ||
| Կոստանդին Գ | անհայտ-1344 | 1342 | 1344 | Լուսինյաններ | Ընտրվել է ազնվականության կողմից | |
| Կոստանդին Դ | 1344 | 1362 | Հեթումյաններ | 
| ||
| Կոստանդին Ե | անհայտ-1373 | 1362 | 1372 | Հեթումյաններ | ||
| Լևոն Զ | 1340-1399 | 1373 | 1375 | Լուսինյաններ | 
|
Հավակնորդներ
խմբագրել| Անուն | Կյանքի ժամանակաշրջան |
Գահակալման սկիզբ |
Գահակալման ավարտ |
Հարստություն | Ծանոթագրություններ | Պատկեր |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Լևոն Զ | 1340-1399 | 1375 | 1399 | Լուսինյաններ |
| |
| Ջեյմս Ա Կիպրացի | 1396 | 1398 | Լուսինյաններ | |||
| Յանուս Կիպրացի | 1398 | 1432 | Լուսինյաններ | |||
| Ջոհն Բ Կիպրացի | 1432 | 1458 | Լուսինյաններ | |||
| Շառլոթ Կիպրացի | 1458 | 1467 | Լուսինյաններ |
Տիտղոսն անցնում է Սավոյան հարստությանը։
Աղբյուրներ
խմբագրել- Գլխավոր
- Բոասե, Տ. Ս. Ռ. (1978). Կիլիկիայի Հայկական Թագավորություն. Էդինբուրգ: Scottish Academic Press. ISBN 0-7073-0145-9.
- Մութաֆյան, Կլոդ (2001). Le Royaume Arménien de Cilicie. Փարիզ: CNRS Editions. ISBN 2271051053.
- Հատուկ
- ↑ Սիրարպիե Դեր Ներսեսյան"Կիլիկյան Հայաստանի թագավորություն." Խաչակրաց արշավանքների պատմություն, հատ. Բ. Կենեթ Մ. Սեթոն (խմբ.) Ֆիլադելֆիա. Փենսիլվանիայի համալսարանա, 1962, էջ` 630-631.
- ↑ Կուրդօղլյան, Միհրան (1996). Պատմություն Հայոց, հատոր Բ. Աթենք, Հունաստան: Ազգային Ուսումնական Խորհրդի Հրատարակություն. էջեր 29–56.
- ↑ Մութաֆյան, էջ 90