Կրոնական կազմակերպություն

Type of religious institution
Ենթակատեգորիա	կազմակերպություն
Մասն է	• magic and religion; • կրոն
Թեմայով վերաբերում է	կրոն
Հետազոտվում է	կրոնի սոցիոլոգիա
Բնութագրվում է	type of religious institution
Կազմված է	• religious corporation; • individual religious juridical persons

Կրոնական կազմակերպություն (անգլ.՝ religious organization), կրոնական գործունեության կազմակերպման համար ստեղծված որոշակի ենթակառուցվածք։

Կրոնին աջակցող այդ կազմակերպությունները զբաղվում են^[1].

պաշտամունքի վայրերի պահպանմամբ, ինչպիսիք են մզկիթները, եկեղեցիները, տաճարները, սինագոգները, կապելաներ և այլ շինություններ:
կրոնական առաջնորդներին աշխատավարձերի վճարմամբ, ինչպիսիք են հռոմեական կաթոլիկ քահանաները, հինդու քահանաները, բողոքական հոգևորականներ, իմամները և ռաբբիները:

Բացի այդ, նման կազմակերպությունները սովորաբար ունենում են այլ պարտականություններ, ինչպիսիք են կրոնական առաջնորդների կրթում, առաջադրումը կամ նշանակումը, վարդապետությունների կորպուսի ստեղծումը, հետևորդների խրատը կրոնական իրավունքի նկատմամբ և անդամակցության որակավորման որոշումը:

Իրավական կարգավիճակ

Հասարակական կազմակերպություններ

Որոշ երկրներ ղեկավարում են մեկ կամ մի քանի կրոնների գործունեությունը որպես իրենց կառավարության մաս կամ որպես արտաքին կազմակերպություններ, որոնց կառավարությունը սերտորեն աջակցվում է:

Մասնավոր կազմակերպություններ

Որոշ երկրներում կառավարությանն օրենքով արգելված է կրոններ ստեղծել կամ աջակցել՝ եկեղեցու և պետության տարանջատմամբ, թեև նման կանոններում կարող են լինել բացառություններ: Այսպիսով, մասնավոր կազմակերպություններն են անպայմանորեն աջակցում կրոնները:

Ֆրանսիա

Ֆրանսիայի Հանրապետությունը սահմանադրորեն աշխարհիկ է (անգլ.՝ secular, ֆր.՝ laïque): 1905 թվականի օրենքով արգելված է պետության կողմից սուբսիդավորել կամ ճանաչել որևէ կրոն, կամ վճարել կրթաթոշակներ: Պատմական պատճառներով այս օրեքը չի տարածվում Էլզաս-Լոթարինգիա շրջանի վրա (որտեղ չորս կրոնները պետական սուբսիդավորում են ստանում տեղական օրենսդրության համաձայն), ֆրանսիական Գվիանայի վրա (կաթոլիկ քահանաները աշխատում են տեղական կառավարության կողմից, թեև այս իրավիճակը հավանաբար կփոխվի) և զինվորական հոգևորականներին^[2]:

Կրոնական կազմակերպությունները պարտավոր չեն գրանցվել, բայց կարող են, եթե ցանկանում են դիմել հարկերից ազատված կարգավիճակ ստանալու կամ պաշտոնական ճանաչում ձեռք բերելու համար: Ֆրանսիական կառավարությունը սահմանում է երկու կատեգորիա։ Կրոնական կազմակերպությունները կարող են գրանցվել կա՛մ որպես պաշտամունքային միություն, որոնք ազատված են հարկերից, կա՛մ որպես մշակութային միություն, որոնք ազատված չեն բոլոր հարկերից։ Այս երկու կատեգորիաները ենթակա են կառավարման և ֆինանսական բացահայտման որոշակի պահանջների: Երկրպագության միությունը կարող է կազմակերպել միայն կրոնական միջոցառումներ, որոնք սահմանվում են որպես պատարագներ և արարողություններ: Մշակութային միությունը կարող է զբաղվել շահութաբեր գործունեությամբ: Թեև մշակութային ասոցիացիան ազատված չէ հարկերից, այն կարող է պետական սուբսիդիաներ ստանալ իր մշակութային և կրթական գործունեության համար, ինչպիսիք են դպրոցները: Կրոնական խմբերը սովորաբար գրանցվում են այս երկու կատեգորիաների ներքո։ Մորմոնները, օրինակ, իրենց պաշտամունքային միավորման միջոցով իրականացնում են խիստ կրոնական գործունեություն և իրենց մշակութային միության ներքո գործում են դպրոց:

Համաձայն 1905 թվականի կանոնադրության՝ կրոնական խմբերը պետք է դիմեն տեղական պրեֆեկտուրային՝ ճանաչվելու որպես պաշտամունքի միություն և ստանան հարկերից ազատված լինելու կարգավիճակ։ Պրեֆեկտուրան ուսումնասիրում է ասոցիացիայի նպատակի վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթերը: Որակավորման համար խմբի նպատակը պետք է լինի բացառապես որևէ տեսակի կրոնական ծեսի կիրառումը: Հրապարակումներ տպելը, խորհրդի նախագահին աշխատանքի ընդունելը կամ դպրոց ղեկավարելը կարող է խմբին զրկել հարկերից ազատված լինելու կարգավիճակ ստանալուց^[3]:

Համաձայն 1905 թվականի օրենքի՝ պաշտամունքային միությունները չեն հարկվում իրենց ստացած նվիրատվություններից։ Այնուամենայնիվ, պրեֆեկտուրան կարող է որոշել վերանայել խմբի կարգավիճակը, եթե ասոցիացիան ստանա մեծ նվիրատվություն կամ ժառանգություն, որը հայտնվում է հարկային մարմինների ուշադրության կենտրոնում: Եթե պրեֆեկտուրան որոշի, որ ասոցիացիան իրականում չի համապատասխանում 1905 թվականի օրենքին, նրա կարգավիճակը կարող է փոխվել, և նրանից կարող է պահանջվել 60 տոկոսի չափով հարկեր վճարել ներկա և անցյալ նվիրատվությունների համար^[4]:

Համաձայն 100 կաթոլիկ միությունների, որոնք ազատված են հարկերից. Ներքին գործերի նախարարության ներկայացուցիչը հայտնում է, որ հարկերից չազատված կաթոլիկ միությունների թիվը չափազանց շատ է ճշգրիտ գնահատելու համար: Եհովայի վկաների ավելի քան 50 միավորումներ ունեն հարկերից ազատված կարգավիճակ։

Խորվաթիա

Խորվաթիայում կրոնական կազմակերպությունների իրավական կարգավիճակը որոշվում է «Կրոնական համայնքների իրավական կարգավիճակի մասին» օրենքով: Արդարադատության և կառավարման նախարարությունը գրանցումներ է կատարում, որտեղ ներկայացված են Խորվաթիայի բոլոր կրոնական համայնքները^[5]:

Խորվաթիայում կրոնական համայնքները շահույթ չհետապնդող իրավաբանական անձինք են: Խորվաթիայի կառավարությունը ստեղծել է Կրոնական համայնքների հետ հարաբերությունների հանձնաժողով՝ պետության և կրոնական կազմակերպությունների միջև իրավական հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով։

Խորվաթիայում կրոնական համայնքներն իրավունք ունեն հիմնել կրոնական դպրոցներ և նախադպրոցական ուսումնական հաստատություններ՝ համաձայն կրոնական համայնքի և Խորվաթիայի Հանրապետության կառավարության միջև կնքված պայմանագրի:

Կրոնական համայնքներն իրավունք ունեն կազմակերպել կրոնական կրթության դասեր պետական տարրական և միջնակարգ դպրոցներում՝ կրոնական համայնքի և Խորվաթիայի Հանրապետության կառավարության միջև կնքված պայմանագրի համաձայն և աշակերտի ծնողների խնդրանքով։

Կրոնական համայնքները կարող են միջոցներ ձեռք բերել իրենց ունեցվածքից, առևտրային ընկերությունների շահույթներից, կրոնական ծառայություններ մատուցելով, ժառանգությամբ և նվերներով, կամավոր նվիրատվություններից, բարեգործական, կրթական և ընդհանուր առմամբ օգտակար այլ գործունեության միջոցով:

Խորվաթիայի կրոնական համայնքները կարող են միջոցներ ստանալ պետական և տեղական բյուջեներից հատուկ պայմաններով` կախված ազգային մշակույթի մեջ իրենց ներդրումից և կրոնական համայնքի ընդհանուր շահավետ գործունեությանը համապատասխան: Կրոնական համայնքները հարկ չեն վճարում անշարժ գույքի գործարքների համար, ինչպես նաև քաղաքացիների կողմից կատարվող ներդրումներից: Նաև կրոնական համայնքները մաքսատուրքեր և հարկեր չեն վճարում օտարերկրյա կրոնական համայնքներից ստացած իրերի համար։

Նոր կրոնական համայնքի գրանցման հիմնական պայմաններն այն են, որ կրոնական համայնքն ունենա առնվազն 500 հավատացյալ և ապացույց, որ նորաստեղծ կրոնական համայնքը գոյություն է ունեցել որպես ասոցիացիա առնվազն 5 տարի՝ մինչև դիմումը ներկայացնելը^[6]:

Ծանոթագրություններ

↑ «About: Religious organization». dbpedia.org. Վերցված է 2025-01-05-ին.
↑ https://drakelawreview.org/wp-content/uploads/2015/06/irvol57-4_gunn.pdf. {{cite book}}: External link in |title= (օգնություն)
↑ «France». U.S. Department of State. Վերցված է 2025-01-05-ին.
↑ «2008 Report on International Religious Freedom - France». Refworld (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-05-ին.
↑ «Evidencija vjerskih zajednica u Republici Hrvatskoj». mpu.gov.hr. Վերցված է 2023-09-09-ին.
↑ «Zakon o pravnom položaju vjerskih zajednica - Zakon.hr». zakon.hr. Վերցված է 2023-09-09-ին.

Աղբյուրներ

International Religious Freedom Report 2004, US Department of State

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրոնական կազմակերպություն» հոդվածին։

[1] «About: Religious organization». dbpedia.org. Վերցված է 2025-01-05-ին.

[2] https://drakelawreview.org/wp-content/uploads/2015/06/irvol57-4_gunn.pdf. {{cite book}}: External link in |title= (օգնություն)

[3] «France». U.S. Department of State. Վերցված է 2025-01-05-ին.

[4] «2008 Report on International Religious Freedom - France». Refworld (անգլերեն). Վերցված է 2025-01-05-ին.

[5] «Evidencija vjerskih zajednica u Republici Hrvatskoj». mpu.gov.hr. Վերցված է 2023-09-09-ին.

[6] «Zakon o pravnom položaju vjerskih zajednica - Zakon.hr». zakon.hr. Վերցված է 2023-09-09-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]