Հաղորդակարգ
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Տվյալների փոխանցման պրոտոկոլ - ինտերֆեյսի տրամաբանական մակարդակի համաձայնագրերի հավաքածու, որը սահմանում է տվյալների փոխանակումը ծրագրերի միջև։ Այս համաձայնագրերը սահմանում են միասնական մեթոդ հաղորդագրությունները փոխանցելու և սխալները մշակելու համար։ Տարածության մեջ բաժանված սարքավորումների ծրագրային ապահովման համագործակցությունը կարգավորելու համար որոնք միացված են այս կամ այն ինտերֆեյսով։
Ստանդարտացված տվյալների փոխանցման պրոտոկոլը թույլ է տալիս ստեղծել այնպիսի ինտերֆեյսներ (արդեն ֆիզիկական մակարդակի վրա), որոնք կապված չեն կոնկրետ ապարատային պլատֆորմի և արտադրողի հետ (օրինակ՝ USB, Bluetooth)։
Ազդանշանային պրոտոկոլը օգտագործվում է վերահսկողության համար։ Օրինակ՝ տեղադրման, վերահասցեավորման, կապի խզման համար։ Այդ պրոտոկոլներից են՝ RTSP, SIP։ Տվյալների տեղափոխման համար օգտագործվում է RTP։
Ցանցային պրոտոկոլներ
խմբագրելՑանցային պրոտոկոլ` կանոնների և գործողությունների (գործողությունների հաջորդականություն) հավաքածու, որոնք թուլ են տալիս կապ հաստատել և փոխանակվել տվյալներով երկու կամ ավելի ցանցին միացվաց սարքերի միջև։
Ինտերնետի համար նոր պրոտոկոլները որոշում է IETF կազմակերպությունը իսկ այլ պրոտոկոլները` ISO կամ IEEE։ ITU-T-ն զբաղվում է հեռուստատեսային պրոտոկոլներով և ֆորմատներով։
Ամենատարածված ցանցային պրոտոկոլների դասակարգման համակարգը այսպես կոչված OSI մոդելն է, ըստ որի, պրոտոկոլներն բաժանվում են յոթ մակարդակների ըստ իրենց նշանակության՝ ֆիզիկականից (էլեկտրական և այլ ազդանշանների ձևավորում և ճանաչում) մինչև կիրառական (ապահովում է ծրագրերի համագործակցությունը ցանցի հետ)։
Ցանցային պրոտոկոլները սահմանում են կանոններ այն համակարգիչների համար, որոնք միացված են ցանցին։ Նրանք կառուցվում են բազմամակարդակ սկզբունքով։ Որոշակի մակարդակի պրոտոկոլը սահմանում է կապի տեխնիկական կանոններից մեկը։ Ներկա ժամանակում ցանցային պրոտոկոլների համար օգտագործվում է OSI (Open System Interconnection - բաց համակարգերի համագորձակցում) մոդելը։
OSI մոդելը յոթ մակարդակից կազմված տրամաբանական ցանցային աշխատանքի մոդել է։ OSI մոդելը իրականացվում է մի խումբ պրոտոկոլներով և կապի կանոններով, որոնք կազմակերպված են մի քանի մակարդակով.
- ֆիզիկական մակարդակի վրա որոշվում է ֆիզիկական (մեխանիկական, էլեկտրական, օպտիկական) կապի գծի բնութագիրը
- գծային մակարդակի վրա որոշվում են ցանցի համակարգիչների ֆիզիկական մակարդակի օգտագործման կանոնները
- ցանցային մակարդակը պատասխանատու է տվյալների հասցեավորման և առաքման համար
- տրանսպորտային մակարդակը վերահսկում է տվյալների բաղադրիչների ուղարկման հաջորդականությունը
- սեանսային մակարդակը թույլ է տալիս որպեսզի ծրագրերը երկար ժամանակ համագործակցեն ցանցում
- ներկայացուցչական մակարդակի վրա կատարվում է փոխակերպում համակարգչի ներքին ֆորմատից ուղարկման ենթակա ֆորմատի
- կիրառական մակարդակը հանդիսանում է սահմանային կիրառվող ծրագրի և այլ մակարդակների միջև, ապահովում է օգտագործողի ծրագրի կապի հարմար ինտերֆեյս։
Ցանցային պրոտոկոլների օրինակներ
խմբագրելTCP/IP - տվյալների փոխանցման պրոտոկոլների հավաքածու, որը ստացել է իր անվանումը երկու իրեն պատկանող պրոտոկոլներից ` TCP (անգլ.՝ Transmission Control Protocol) և IP (անգլ.՝ Internet Protocol)
Համացանցում օգտագործվող առավել հայտնի պրոտոկելներն են.
- HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) - հիպերտեքստի տեղափոխման պրոտոկոլ։ HTTP պրոտոկոլը օգտագործվում է Web-էջեր ուղարկելու ժամանակ։
- FTP (File Transfer Protocol) - սա հատուկ սերվերից ֆայլերի տեղափոխման պրոտոկոլ է դեպի օգտագործողի համակարգիչ։ FTP-ն հնարավորություն է տալիս երկուական ֆայլերով և տեքստային ֆայլերով փոխանակվել ցանցի ցանկացած համակարգչի հետ։
- POP (Post Office Protocol) - ստանդարտ փոստային կապի պրոտոկոլ է։ POP սերվերները մշակում են մուտքային փոստը, իսկ POP պրոտոկոլը նախատեսված է բաժանորդային փոստային հարցումների մշակման համար։
- SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) - պրոտոկոլը սահմանում է կանոնների հավաքածու ուղարկող փոստի համար։ SMTP սերվերը վերադարձնում է կամ ընդունման հաստատում կամ սխալի հաղորդագրություն կամ պահանջում է լրացուցիչ տեղեկություն։
- DNS (Domain Name System) - համակարգչային բաշխված համակարգ դոմենների մասին տեղեկություն ստանալու համար. առավել հաճախ օգտագործվում է ըստ դոմենի անվան IP հասցեն որոշելու նպատակով։
Այլ պրոտոկոլներ.
- DNT (Delay&Disruption-Tolerant Networking) - պրոտոկոլ, որը նախատեսված է տիեզերական կապի համար։