Վիքիպեդիա

Ճուռականման արծիվ

Ճուռականման արծիվ[1] (լատին․՝ Aquila fasciata կամ Hieraaetus fasciatus) ճուռակների ընտանիքի խոշոր թռչուն[2]։

՞
Ճուռականման արծիվ
Ճուռականման արծիվ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Տիպ Քորդավորներ
Դաս Թռչուններ
Կարգ Բազեազգիներ
Ընտանիք Ճուռակներ
Ենթաընտանիք Արծիվներ
Տեսակ Ճուռականման արծիվ
Լատիներեն անվանում
Aquila fasciatus
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
պատկեր


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում




Բնութագիր

խմբագրել

Թևերիի երկարությունը 46-ից 55 սմ է, ընդհանուր երկարությունը 65-75 սմ, քաշը 1,5-2,5 կգ[3]։ Չափահաս թռչունների մեջքի գույնը սև-դարչնագույն է, պոչը՝ մոխրագույն, լայնակի մուգ նախշով[4]։ Երիտասարդ ճուռականման արծվի մեկ տարեկանի հանդերձանքը կարմրավուն է՝ փորի և կրծքավանդակի[5], ինչպես նաև գլխի և պարանոցի վրա կան կարմիր գծեր[6]։ Մեծահասակների մոտ մարմնի գունավորումը նման է ծիածանի մի քիչ դեղնավուն, իսկ երիտասարդ թռչունների մոտ՝ գունատ շագանակագույն[7]։ Կտուցը մոխրագույն-սև է, ճանկերը սև է, թաթերը՝ դեղին[8]։ Էգ թռչունները ավելի մեծ են, քան որձ թռչունները[9]։

Տարածվածություն

խմբագրել

Ճուռականման արծիվը տարածված է Արևելյան կիսագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում՝ Հարավային Եվրոպայում, Աֆրիկայում (բացառությամբ Սահարայի), Առաջավոր, Կենտրոնական և Հարավային Ասիայում՝ Փոքր Սունդայի կղզիներում[10]։ Փոքր թվով ճուռականման արծիվ է հանդիպում Կենտրոնական Ասիայում՝ Թուրքմենստանից և Տաջիկստանից հարավ մինչև հյուսիսում գտնվող Կարաթաու լեռները[11]։ Ճուռականման արծիվերը նախընտրում են ապրել քսերոֆիտ թփերով շրջապատված վայրերում[12]։

Սնունդ և բազմացում

խմբագրել

Ճուռակային արծիվը սնվում է միջին չափի կաթնասուններով և թռչուններով՝ ճագարներով, նապաստակներով, մոխրագույն կաքավներով, վայրի աղավնիներով, ագռավներով և այլն[13]։ Ճուռակային արծիվը որս է անում հիմնականում գետնին, ինչպես նաև օդում՝ հենակետի նման։ Վերջերս Արևմտյան Եվրոպայում ճուռակային արծիվները հաջողությամբ օգտագործվել են որպես որսորդական թռչուններ[11]։

Հունվարի վերջից մինչև ապրիլի կեսը, սովորաբար, դնում է 2 ձու (հազվադեպ 1 կամ 3), որոնք հիմնականում էգերի մոտ 37-40 օրվա ընթացքում ինկուբացվում են[14]։ Ճուտերը թևավոր են դառնում 60-65 օրվա ընթացքում[15]։ Զույգ կազմելու կապը ծայրաստիճան ուժեղ է, և նրանք կարող են միասին մնալ ամբողջ կյանքի ընթացքում[16]։ Լինելով բնի կողքին, երկու զույգերն էլ միմյանց հետ կատարում են տարատեսակ շարժումներ՝ խաղում օդում[17]։

Չինաստանում ճուռականման արծվի բնադրումը սկսվում է մարտին, Հնդկաստանում՝ նոյեմբերից փետրվար ամիսներին[18]։ Թուխս նստելը տևում է մոտ 40 օր, ճուտերը թռչում են մոտ 8-10 շաբաթականից[11]։

Պահպանություն

խմբագրել

Եվրոպական շատ տարածքներում ճուռականման արծիվը ոչնչացման վտանգի տակ է[4]։ Պատճառը կարող է լինել մարդու կողմից ոչնչացումը և այս տեսակի կենսամիջավայրի փոփոխությունը[19], էլեկտրագծերի լարերից թռչունների մահը և հիմնական սննդի քանակի նվազումը[17]։

Պատկերասրահ

խմբագրել

Հղումներ

խմբագրել

Ճուռականման արծիվ

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Beme, R. L. (Ri︠u︡rik Lʹvovich) (1994). Pi︠a︡tii︠a︡zychnyĭ slovarʹ nazvaniĭ zhivotnykh. Ptit︠s︡y : latinskiĭ, russkiĭ, angliĭskiĭ, nemet︠s︡kiĭ, frant︠s︡uzskiĭ : 11060 nazvaniĭ. Sokolov, Vladimir Evgenʹevich., Flint, Vladimir Evgenʹevich. Moskva: "RUSSO". ISBN 5-200-00643-0. OCLC 32830504.
  2. ↑ «Aquila nipalensis: BirdLife International». IUCN Red List of Threatened Species. 2015 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 23-ին.
  3. ↑ Beolens, Bo. (2003). Whose bird? : men and women commemorated in the common names of birds. Watkins, Michael, 1940-. London: Christopher Helm. ISBN 0-7136-6647-1. OCLC 52357299.
  4. ↑ 4,0 4,1 HERNÁNDEZ-MATÍAS, ANTONIO; REAL, JOAN; PRADEL, ROGER; RAVAYROL, ALAIN; VINCENT-MARTIN, NICOLAS (2011 թ․ օգոստոսի 18). «Effects of age, territoriality and breeding on survival of Bonelli's Eagle Aquila fasciata». Ibis. 153 (4): 846–857. doi:10.1111/j.1474-919x.2011.01158.x. ISSN 0019-1019.
  5. ↑ Moreno, Sacramento; Villafuerte, Rafael; Cabezas, Sonia; Lombardi, Ludgarda (2004-07). «Wild rabbit restocking for predator conservation in Spain». Biological Conservation. 118 (2): 183–193. doi:10.1016/j.biocon.2003.07.020. ISSN 0006-3207.
  6. ↑ Ontiveros, Diego; Pleguezuelos, Juan M.; Caro, Jesús (2005-05). «Prey density, prey detectability and food habits: the case of Bonelli's eagle and the conservation measures». Biological Conservation. 123 (1): 19–25. doi:10.1016/j.biocon.2004.10.004. ISSN 0006-3207.
  7. ↑ Moleón, Marcos; Sánchez-Zapata, José A.; Gil-Sánchez, José M.; Ballesteros-Duperón, Elena; Barea-Azcón, José M.; Virgós, Emilio (2011 թ․ սեպտեմբերի 25). «Predator–prey relationships in a Mediterranean vertebrate system: Bonelli's eagles, rabbits and partridges». Oecologia. 168 (3): 679–689. doi:10.1007/s00442-011-2134-6. ISSN 0029-8549.
  8. ↑ Sánchez, Rafael (2005 թ․ դեկտեմբերի 31). Alonso, mozo de muchos amos. Frankfurt a. M., Madrid: Iberoamericana Vervuert. էջեր 479–479. ISBN 978-3-86527-934-7.
  9. ↑ López-López, Pascual; Sarà, Maurizio; Di Vittorio, Massimiliano (2012 թ․ մայիսի 25). «Living on the Edge: Assessing the Extinction Risk of Critically Endangered Bonelli's Eagle in Italy». PLoS ONE. 7 (5): e37862. doi:10.1371/journal.pone.0037862. ISSN 1932-6203.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  10. ↑ LERNER, HEATHER; CHRISTIDIS, LES; GAMAUF, ANITA; GRIFFITHS, CAROLE; HARING, ELISABETH; HUDDLESTON, CHRISTOPHER J.; KABRA, SONIA; KOCUM, ANNETT; KROSBY, MEADE (2017 թ․ հունվարի 9). «Phylogeny and new taxonomy of the Booted Eagles (Accipitriformes: Aquilinae)». Zootaxa. 4216 (4): 301. doi:10.11646/zootaxa.4216.4.1. ISSN 1175-5334.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 http://www.flora(չաշխատող հղում) nimal.ru/pages/animal/o/1171.html
  12. ↑ Ястребиный орёл(չաշխատող հղում)
  13. ↑ Vali, U. (2002-10). «Mitochondrial pseudo-control region in old world eagles (genus Aquila)». Molecular Ecology. 11 (10): 2189–2194. doi:10.1046/j.1365-294x.2002.01578.x. ISSN 0962-1083.
  14. ↑ Remsen, J. V. (2011-10). «Handbook of the Birds of the World, vol. 15: Weavers to New World Warblers.— Josep del Hoyo , Andrew Elliott , and David Christie , Eds. 2010. Lynx Edicions, Barcelona, Spain. 879 pp., 60 color plates, 495 photographs, 614 distribution maps. ISBN 9788496553682. Hardcover, $304». The Auk. 128 (4): 801–803. doi:10.1525/auk.2011.128.4.801. ISSN 0004-8038.
  15. ↑ The Birds of Africa. Academic Press Limited. ISBN 978-0-12-137301-6.
  16. ↑ Helbig, Andreas J.; Kocum, Annett; Seibold, Ingrid; Braun, Michael J. (2005-04). «A multi-gene phylogeny of aquiline eagles (Aves: Accipitriformes) reveals extensive paraphyly at the genus level». Molecular Phylogenetics and Evolution. 35 (1): 147–164. doi:10.1016/j.ympev.2004.10.003. ISSN 1055-7903.
  17. ↑ 17,0 17,1 DataLife Engine > Версия для печати > Ястребиный орёл(չաշխատող հղում)
  18. ↑ The Birds of Africa. Academic Press Limited. ISBN 978-0-12-137301-6.
  19. ↑ Delibes-Mateos, Miguel; Redpath, Steve M.; Angulo, Elena; Ferreras, Pablo; Villafuerte, Rafael (2007-06). «Rabbits as a keystone species in southern Europe». Biological Conservation. 137 (1): 149–156. doi:10.1016/j.biocon.2007.01.024. ISSN 0006-3207.


 Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճուռականման արծիվ» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճուռականման արծիվ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Ճուռականման_արծիվ&oldid=9744520» էջից