Միկուլաշ Ձուրինդա
Միկուլաշ Ձուրինդա, սլովակ քաղաքական գործիչ, որը Սլովակիայի վարչապետ էր 1998 թվականի հոկտեմբերի 30-ից 2006 թվականի հուլիսի 4-ը։ Նա Սլովակիայի ժողովրդավարական կոալիցիայի (SDK), ապա Սլովակիայի ժողովրդավարական և քրիստոնեական միության հիմնադիրն ու ղեկավարն է։ 2002-2006 թվականներին նրա կուսակցությունը ստեղծեց կոալիցիոն կառավարություն Քրիստոնեա-դեմոկրատական շարժման, «Նոր քաղաքացու» դաշինքի և «Հունգարական կոալիցիա» կուսակցության հետ:1993 թվականից ի վեր Սլովակիայում Միկուլաշ Ձուրինդայի 2-րդ կառավարությունը պիտակավորվեց որպես բարեփոխական, շուկայամետ և տնտեսական հարցերում առավել արդյունավետ։ Իրականացված բարեփոխումներն ընդգրկում էին գույքահարկի 19% -ը, կենսաթոշակային բարեփոխումները (երկրորդ հենարան), կրթության ֆինանսավորման բարեփոխումները (բացառությամբ քոլեջների և համալսարանների)։ Նրա պաշտոնավարման ընթացքում Սլովակիան անդամակցեց ինչպես Եվրամիությանը, այնպես էլ ՆԱՏՕ-ին։
| Միկուլաշ Ձուրինդա | ||
| ||
| ||
|---|---|---|
| 2010 հուլիսի 8 - 2012 թվականի ապրիլի 4 | ||
| Վարչապետ | Իվետա Ռադիչովա | |
| Նախորդող | Միրոսլավ Լայչակ | |
| Հաջորդող | Միրոսլավ Լայչակ | |
| ||
| 1998 թվականի հոկտեմբերի 30 - 2006 թվականի հուլիսի 4 | ||
| Նախագահ | Ռուդոլֆ Շուստեր Իվան Գաշպարովիչ | |
| Նախորդող | Վլադիմիր Մեչիար | |
| Հաջորդող | Ռոբերտ Ֆիցո | |
| ||
| 1994 թվականի մարտի 16 - 1994 թվականի դեկտեմբերի 13 | ||
| Կուսակցություն՝ | Քրիստոնեա-ժողովրդական շարժում (1990-2000) Ժողովրդական կոալիցիա (1998-2002) Ժողովրդական և քրիստոնեական միություն - Ժողովրդական կուսակցություն (2000-ներկա) | |
| Կրթություն՝ | Ժիլինայի համալսարան | |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, տնտեսագետ և դիվանագետ | |
| Ծննդյան օր | փետրվարի 4, 1955[1][2] (69 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Սպիշսկի Շտվրտոկ, Չեխոսլովակիա (ներկայումս` Սլովակիա) | |
| Քաղաքացիություն |  Սլովակիա
| |
| Ամուսին | Եվա Ձուրինդովա | |
| Զավակներ | Zuzana Dzurindová?[3] | |
| Կայք՝ | vlada.gov.sk/dzurinda_en/ | |
| Պարգևներ | ||
Ձուրինդան հետագայում աշխատել է վարչապետ Իվետա Ռադիչովայի կոալիցիոն կառավարությունում որպես արտաքին գործերի նախարար 2010-2012 թվականներին։ 2013 թվականի դեկտեմբերի 3-ին Ձուրինդան ընտրվեց Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության վերլուծական կենտրոն հանդիսացող Վիլֆրիդ Մարթենսի անվան եվրոպական հետազոտությունների կենտրոնի նախագահ[7]։
Վաղ կյանք
խմբագրելՁուրինդան ծնվել է 1956 թվականի փետրվարի 4-ին արևելյան Սլովակիան Սպիշսկի Շտվրտոկ գյուղում։ Նա 1979 թվականին ավարտել է Ժիլինայի տրանսպորտի և կապի քոլեջը։ 1988 թվականին այնտեղ ավարտեց իր ասպիրատուրական գիտական հետազոտությունը և ստացավ գիտությունների թեկնածուի որակավորում։Նա աշխատել է Ժիլինայի Տրանսպորտի գիտահետազոտական ինստիտուտում որպես տնտեսական վերլուծաբան (1979-1988)։ Ավելի ուշ Բրատիսլավայում «Չեխոսլովակ երկաթուղի» ընկերության տարածաշրջանային վարչության տեղեկատվական տեխնոլոգիաների բաժնի վարիչն է եղել (1988-1990)։
Միկուլաշ Ձուրինդան ամուսնացած է և ունի երկու դուստր։ Խոսում է սլովակերեն չեխերեն, անգլերեն և ֆրանսերեն։
Ձուրինդան մուտք է գործել Սլովակիայի քաղաքականություն որպես Քրիստոնեա-ժողովրդական շարժման (ՔԺՇ) հիմնադիր անդամներից մեկը. մի պահպանողական կուսակցություն, որը պաշտոնապես հիմնադրվել է 1990 թվականին։ Առաջին ժողովրդավարական ընտրությունները Չեխոսլովակիայում անցկացվել են 1990 թվականին, և նա 1991 թվականին նշանակվել էր Սլովակիայի կառավարության Տրանսպորտի և փոստային ծառայության փոխնախարար։ 1992 թվականին նա դարձել է Սլովակիայի խորհրդարանի պատգամավոր, և աշխատել է որպես Բյուջեի և ֆինանսների հանձնաժողովի անդամ։ Չեխոսլովակիայի տրոհման և անկախ Սլովակիայի հիմնման ժամանակ (1993) նա ՔԺՇ փոխնախագահն էր տնտեսական գծով։ Որպես վարչապետ Յոզեֆ Մորավչիկի պաշտոնավարման ընթացքում (1994 թվականի մարտ-հոկտեմբեր) Ձուրինդան եղել է Տրանսպորտի, փոստային ծառայության և սոցիալական աշխատանքի նախարար։ 1994 թվականի ընտրություններում Վլադիմիր Մեչիարի հաղթանակից հետո խորհրդարանում նա վերադարձավ ընդդիմության աթոռին։
Վարչապետ (1998-2002)
խմբագրելԻ պատասխան 1997 թվականին Մեչիարի կառավարության կողմից նախապատրաստված և հաստատված ընտրական ակտի` հինգ ընդդիմադիր կուսակցություններ (Քրիստոնեա-ժողովրդական շարժում/ՔԺՇ, Ժողովրդական կուսակցություն/ԺԿ, Ժողովրդական միություն/ԺՄ, Սլովակիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության/ՍՍԴԿ և Սլովակիայի կանաչ կուսակցություն/ՍԿԿ) ձևավորեցին Սլովակիայի ժողովրդական կոալիցիան (ՍԺԿ)։ Ձուրինդան դարձավ դրա խոսնակը, և ավելի ուշ` 1998 թվականի հուլիսի 4-ին, դրա նախագահը։
Ձուրինդան առաջին անգամ նշանակվեց վարչապետ 1998 թվականի հոկտեմբերին` գլխավորելով հինգ ընդդիմադիր կուսակցությունները միավորած որպես Սլովակիայի ժողովրդական կոալիցիա (ՍԺԿ) և ընտրություններում հաղթելով Վլադիմիր Մեչիարի կառավարությանը[8]։
Ձուրինդայի ղեկավարությամբ Սլովակիային հաջողվեց նորից մտնել ինտեգրման գործընթացներ և քաղաքական հետադարձ կապ գրանցեց ինչպես Եվրամիության, այնպես էլ տրանսատլանտյան տնտեսական և քաղաքական կառույցների հետ հարաբերություններում։ Նրա կառավարության անցկացրած բարեփոխումների հաջողությունը լավագույնս արտացոլվեց Սլովակիայի` 2000 թվականիի սեպտեմբերին ԵԱՀԿ մուտք գործելու, Եվրամիության հետ անդամակցության բանակցությունների ավարտի և սլովակյան շուկա խոշոր ներդրողների ներգրավելու մեջ։ Օրինակ` «U.S. Steel» ընկերության ներդրումը տվեց հետագա տասնամյակի ընթացքում ավելի քան մեկ միլիարդ դոլար ներդրում կատարելու խոստում։
2000 թվականի հունվարին նա հիմնեց մի նոր կուսակցություն` Սլովակիայի ժողովրդական և քրիստոնեական միություն (ՍԺՔՄ), որը ի սկզբանե ինքն էր նախագահում։ Հունգարական կոալիցիայի կուսակցությունը (ՀԿԿ), Քրիստոնեա-դեմոկրատական միությունը (ՔԺՄ) և Նոր քաղաքացու դաշինքը (ՆՔԴ) միացել են ՍԺՔՄ-ին իշխող կոալիցիայում։ Ազատ ֆորումը ՍԺՔՄ-ից բաժանվեց 2004 թվականի սկզբին։
Վարչապետ (2002-2006)
խմբագրելՁուրինդայի քաղաքականության բարեփոխական կուրսը հաստատվեց մանդատով, որը նրան տվեցին ընտրողները 2002 թվականի ընտրություններում՝ իր երկրորդ կառավարությունը կազմավորելու համար։ Դա մեկ տարի հետո էր, երբ նոյեմբերին Պրահայում կայացած ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովին որոշվեց Սլովակիայի հրավիրել ՆԱՏՕ, և երկիրը նաև ավարտեց ԵՄ-ին անդամակցելու բանակցությունները դեկտեմբերին Կոպենհագենի գագաթնաժողովում`այդպիսով սկսելով դրա վավերացման գործընթացը։
Այս ժամանակահատվածում բյուջեի դեֆիցիտը իջեցվել է մինչև ՀՆԱ-ի 3 տոկոսից պակաս, և դա 2009 թվականին Եվրագոտու Սլովակիայի անդամ դառնալու դուռ է բացել։ Տնտեսական աճը, որը գերազանցում է 6 տոկոսը, տարածաշրջանում դարձել է ամենաարագը։ Այնուամենայնիվ, օտարերկրյա ներդրողները հայտնաբերել են երկիրը, հատկապես այնպիսի ավտոընկերություններ, ինչպիսիք են «PSA Peugeot-Citroën» և «Kia» ընկերությունները։
Համաշխարհային բանկի կողմից գովաբանվել է Միկուլաչ Ձուրինդայի կառավարությունը՝ որպես աշխարհի լավագույն շուկայի բարեփոխիչ։ Եկամտահարկի, ընկերությունների և ավելացված արժեք հարկի 19%-ը ստիպեց Սթիվ Ֆորբսին Սլովակիան անվանել «ներդրողների դրախտ»։ Բայց երկիրը դեռ կանգնած էր բազմաթիվ մարտահրավերների առաջ, հատկապես գյուղական վայրերում։ Ձուրինդայի առաջին կառավարության տարիներին գործազրկությունն աճեց մինչև 20 տոկոս, իսկ պաշտոնը թողնելիս՝ դեռ 12% էր, ինչը Եվրոպայում ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկն էր։
2006-ին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում Ձուրինդայի կուսակցությունը պարտվեց «Ուղղություն» կուսակցությանը։ ՍԺՔՄ-ն երկրորդն էր՝ ավելի քան 18% ձայներով։ Մեչիարի կուսակցության աջակցությամբ աջամետ կոալիցիոն կառավարությունը վերականգնելուց հրաժարվելու պատճառով նա չկարողացավ շարունակել կառավարել։ «Ուղղություն» կուսակցության առաջնորդ Ռոբերտ Ֆիցոն կոալիցիտեղն կառr's Sloarty- ի (SNS) հետ։
Ձուրինդան ընդդիմության շարքերում (2006–2010)
խմբագրել2006 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում իր կուսակցության պարտությունից հետո Միկուլաշ Ձուրինդան եղել է Սլովակիայի Հանրապետության Ազգային խորհրդ պատգամավոր։ 2008 թվականի փետրվարին ՍԺՔՄ-ի փոխնախագահ Յուրի Լիշկան բացահայտորեն խնդրեց Ձուրինդային հրաժարվել կուսակցության ղեկավարի պաշտոնից` ընտրություններում քիչ ձայների և վիճելիորեն ոչ ժողովրդավարական ղեկավարման ոճի պատճառով։ Կուսակցության պրեզիդիայի անդամները հերքեցին պարոն Լիշկայի մեղադրանքները, և պրեզիդումի համագումարից ի վեր պարոն Լիշկան չէր ցանկանում բարձրաձայնել կուսակցության ներքին գործերի մասին։
Արտգործնախարար (2010-2012)
խմբագրելՁուրինդան նշանակվեց արտաքին գործերի նախարար վարչապետ Իվետա Ռադիչովայի կառավարությունում 2010 թվականի հուլիսի 9-ին։
Նա նոյեմբերի 6-ին նորից ընտրվեց ՍԺՔՄ-ի նախագահի պաշտոնում հաջորդ 4 տարիների համար։ Նա միակ մեկ թեկնածու էր, գործող վարչապետ Ռադիչովան (նույն կուսակցությունից) մերժեց թեկնածության առաջադրումը։
Հանրային իմիջ
խմբագրելՁուրինդան հայտնի է հեծանվավազքի և հատկապես միջքաղաքային վազքի հանդեպ իր սիրով՝ զարգացնելով առողջ և մրցունակ մարդու կերպար։
Այն բանից հետո, երբ Ձուրինդայի գլխավորած կոալիցիան ջախջախեց ավտոկրատ վարչապետ Վլադիմիր Մեչիարին, Ձուրինդան ժողովրդականություն չէր վայելեց Ժողովրդական կուսակցության (ԺԿ) ընտրողների շրջանում:Մինչ ԶԼՄ-ները պարբերաբար լուսաբանում էին ԺԿ-ի հակաձուրինդական քաղաքական հանդիպումները, այս հակակրանքի առավել խորհրդանշական ներկայացումը գրանցեց լրագրող Կարոլ Լովաշը ԺԿ-ի հետ հանդիպման ժամանակ, որտեղ 70 և 80-ամյա քաղաքացիների մի մեծ խումբ բազմիցս բղավել են «Ձուրինդան գնչու է» կարգախոսը[9]։
Միջազգային մակարդակում Ձուրինդան ընկալվում է որպես հաջողակ և առաջադեմ քաղաքական գործիչ, առավելապես միջազգային ճանաչում վայելող տնտեսական բարեփոխումների շնորհիվ, որոնք նրա կառավարությունն իրականացրել է Ձուրինդայի երկրորդ կառավարության ժամանակ (2002–2006 թվականներ)։ 2006 թվականին Միացյալ Նահանգների նախագահ Ջորջ Բուշը Ձուրինդային ընկեր անվանեց և հայտնեց իր հիացմունքը[10]։
Այլ գործունեություն
խմբագրելՁուրինդան դասախոսել է Հյուսիսային Ամերիկայի և Եվրոպայի համալսարաններում, ինչպես փորձագետներին, այնպես էլ հանրային ուկնդիրներին։ Նա տրանսատլանտյան կապերի ուժեղ ջատագով է։ Նա անձամբ հանդիպել և զրուցել է առաջատար օտարերկրյա քաղաքական գործիչների, այդ թվում՝ ԱՄՆ նախագահներ Բիլ Քլինթոնի և Ջորջ Բուշի, Գերմանիայի կանցլեր Գերհարդ Շրյոդերի, Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Թոնի Բլերի, Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ռոմանո Պրոդիի, ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Լորդ Ջորջ Ռոբերտսոնի և մի քանի ազդեցիկ ԱՄՆ-ի սենատորների և կոնգրեսականների հետ։ Նրա ղեկավարությամբ Վիշեգրադի խումբը՝ Չեխիայի, Հունգարիայի, Լեհաստանի և Սլովակիայի համագործակցային խումբը, վերակենդանացավ և ձեռք բերեց նոր խթաններ։
Ձուրինդան աշխատում է Նյու Յորք քաղաքում տեղակայված անկուսակցական, ոչ առևտրային «Concordia» կազմակերպության առաջնորդության խորհրդում, որը կենտրոնացած է խթանելու արդյունավետ պետական-մասնավոր համագործակցությունը` ավելի բարեկեցիկ և կայուն ապագա ստեղծելու համար։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ Munzinger Personen (գերմ.)
- ↑ https://www.idnes.cz/kultura/film-televize/zuzana-dzurindova-vitez-serial-ordinace-v-ruzove-zahrade-petr-nagy.A230828_150759_filmvideo_kiz
- ↑ https://regiowiki.at/wiki/Preis_für_Europäische_Regionale_Integration
- ↑ https://news.refresher.sk/159054-ZOZNAM-Prezidentka-Caputova-udelila-dakovne-medaily-osobnostiam-ktore-sa-zasluzili-o-vstup-Slovenska-do-EU
- ↑ Prezidentka udelila ďakovné medaily pri príležitosti výročia vstupu Slovenska do EÚ a NATO (словацк.) — 2024.
- ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ a.s, Petit Press (1998 թ․ նոյեմբերի 2). «Coalition agreement goes to the wire». spectator.sme.sk (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ a.s, Petit Press. «Podľa jedného z prívržencov HZDS sú vo vláde samí Maďari, komunisti a gestapáci». www.sme.sk (սլովակերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 24-ին.
- ↑ Baková, Oľga (2006 թ․ մարտի 13). «They praised in the United States». Slovenský rozhlas. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 3-ին.