Մրջնալդեհիդ

Մրջնալդեհիդ
Քիմիական բանաձև	CH₂O
Մոլային զանգված	5,0E−26 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	0,8153 գ/սմ³ գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա	10,88 ± 0,01 Էլեկտրոն-վոլտ և 1,7E−18 ջոուլ կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան	−134 ± 1 ℉ և −92 °C °C
Եռման ջերմաստիճան	−6 ± 1 ℉ և −19,1 °C °C
Գոյացան էնթալպիա	−115,9 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում	1 ± 1 մթնոլորտ
Քիմիական հատկություններ
Դիպոլ մոմենտ	7,8E−30 Կլ·մ
Դասակարգում
CAS համար	50-00-0
PubChem	712
EINECS համար	200-001-8
SMILES	C=O
ЕС	200-001-8
RTECS	LP8925000
ChEBI	692
IDLH	24,6 ± 0,1 mg/m³
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Մրջնալդեհիդ, ֆորմալդեհիդ, մեթանալ, СН₂0, պարզագույն ալդեհիդը։ Սուր, գրգռող հոտով, անգույն, թունավոր գազ է։

Հալման ջերմաստիճանը՝ - 118°С, եռմանը՝ - 19,2°С։ Լավ լուծվում է ջրում և սպիրտում։ Ուժեղ վերականգնիչ է, տալիս է «արծաթահայելու» ռեակցիան։ Վերականգնում է նաև Au, Pt, Cu, Bi և այլն։ Խառնուրդները օդի հետ (7-72 ծավ․%) պայթուցիկ են։ Հեշտությամբ պոլիմերվում է՝ առաջացնելով պոլիմրջնալդեհիդ՝ (H₂CO)n։ Ջրային լուծույթներում մրջնալդեհիդը պոլիմերվում է դանդաղ և առաջացնում տրիօքսան և պարամրջնալդեհիդ։ Մրջնալդեհիդը ամոնիակի հետ առաջացնում է ուրոտրոպին, միզանյութի հետ՝ միզանյութ-մրջնալդեհիդային խեժեր, ֆենոլի հետ՝ ֆենոլ-մրջնալդեհիդային խեժեր ևայլն։ Օգտագործվում է նաև պոլիվինիլացետալներ, իզոպրեն, դեղանյութեր, ներկանյութեր ստանալու, կաշին դաբաղելու համար։ Մրջնալդեհիդի 37-40%-անոց ջրային լուծույթը ֆորմալինն է։ Մրջնալդեհիդը ստանում են մեթիլ սպիրտը կամ մեթանը օդի թթվածնով օքսիդացնելով։ Մրջնալդեհիդի թույլատրելի պարունակությունը օդում 0,001 մգհ է։

ՍՏԱՑՈՒՄ

Առաջին անգամ ֆորմալդեհիդ ստացելէ Բուտլերովը 1859 թվականին:1867 թվականին Գոֆմանը նույնպես ստացել է Ֆորմալդեհիդ մեթանոլի գոլորշիները և օդը բաց թողնելով տաք պլատինային կծիկի վրա:1882 թվականին Կեկուլեն բնութագրեց մաքուր ֆորմնալդեհիդի ստացման եղանակը ։

1. Արդյունաբերության մեջ մեթանն օքսիդացնում են թթվածնով , կատալիզատորի Mn²⁺ -ի լուծելի աղի (կամ ազոտի օքսիդների) առկայությամբ։

CH₄ + O₂ = CH₂(OH)₂ =CH₂O + H₂O

2.Արդյունաբերության մեջ և լաբորատորիայում մեթանոլն օքսիդացնում են պղնձի (ll)օքսիդով .

CH₂OH = CH₂(OH)₂ =CH₂O + H₂O + Cu

ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Ի շնորհիվ ածխածնի ատոմում ցածր էլեկտորնային խտության ֆորմալդեհիդը մտնում է տարբեր ռեակցիաների մեջ:Իր ռեակցիոնունակությամբ այն գերազանցում է մնացած ալդեհիդներին և կետոններին։

ՕՔՍԻԴԱՑՈՒՄ - ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄ

Ֆորմալդեհիդը վերականգնվում է ջրածնով մինչև մեթանոլ նիկելի, պլատինի, պղնձի եւ այլ կատալիզատորների ներկայությամբ։

Մինչև մրջնաթթու կամ մինչև ածխաթթու գազ և ջուր օքսիդացման համար ֆորմալդեհիդն օքսիդացնում են կալիումի պերմանգանատով , կալիումի դիքրոմատով։ Ֆորմալդեհիդը կարող է օքսիդանալ նաև պղնձի հիդրօքսիդով։

5HCHO +4KMnO₄ + 6H₂SO₄ = 4MnSO₄ + 2K₂SO₄ + 5CO₂ + 11H₂O

HCHO + 2Cu(OH)₂ = HCOOH + Cu₂O + H₂O

ՄԻԱՑՄԱՆ ՌԵԱԿՑԻԱՆԵՐ

Ֆորմալդեհիդը միանում է նատրիումի հիդրոսուլֆիտի հետ,առաջացնելով բյուրեղային միացություն։

HCHO + HOSO₂Na = CH₂OHOSO₂Na

Այս ռեակցիան կիրառում են ֆորմալդեհիդը այլ նյութի խառնուրդից բաժանելու համար։

Ֆորմալդեհիդը միանում է ցիանաջրածնական թթվի հետ առաջացնելով օքսինիտրիլներ։ Ռեակցիան հայտնի է ցիանհիդրինային ռեակցիա անունով։

CH₂O + HCN= CH₃OCN

Այս ռեակցիան կիրառում են ածխածնային շղթայի երկարացման համար։

Թթվի առկայությամբ ալդեհիդները միանում են սպիրտների հետ, առաջացնելով կիսաացետալներ և ացետալներ։

CH₂O + C₂H₅OH = C₂H₄O₂

ԿԻՐԱՌՈՒՄ

Ֆորմալդեհիդի գերակշռող մասն օգտագործվում է :Ֆենոլֆորմալդեհիդային խեժերի ստացման համար ։ Ֆորմալինը բժշկության մեջ կիրառվում է որպես ախտահանիչ , կաշվի վերամշակման գործում ,օրգանական սինթեզում և այլն։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 formaldehyde
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0293.html
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մրջնալդեհիդ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 68)։

[_ecf5548988f2797f-1] 1,0 ^1,1 formaldehyde

[_54dffc035f2538a3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0293.html

[_6c7a0c00002e3c70-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5

[1]

[2]

[3]