Նիտրոգլիցերին

Նիտրոգլիցերին, գլիցերինեռնիտրատ, $CH_{2}ONO_{2}-CHONO_{2}-CH_{2}ONO_{2}$, գլիցերինի և ազոտական թթվի լրիվ էսթերը։ Պայթուցիկ նյութ է։ Նիտրոգլիցերինը յուղանման, անգույն հեղուկ է, բյուրեղանում է 2 ձևափոխություններով՝ անկայուն (հալման ջերմաստիճանը՝ 2,8°C) և կայուն (հալման ջերմաստիճանը՝ 13,5°C)։ Խտությունը՝ 1591 կգ/մ³ (25°C–ում)։ Ջրում գործնականորեն չի լուծվում, լավ է լուծվում ացետոնում, եթերում, բենզոլում։ Պայթում է նույնիսկ թույլ հարվածից, պայթման ջերմությունը 6,3 Մջ/կգ (1500 կկալ/կգ) է, անջատված գազային նյութերի ծավալը 713 լ/կգ է։ Բռնկման ջերմաստիճանը ~200°C է։ Նիտրոգլիցերինը ստացվում է գլիցերինը նիտրացնող խառնուրդով նիտրելիս։ Օգտագործվում է նիտրագլիցերինային պայթուցիկ նյութերի, դինամիտների և անծուխ վառոդների արտադրության մեջ։

Նիտրոգլիցերին

Քիմիական միացություն

քիմիական երևույթի տեսակ

Ենթակատեգորիա	nitrate ester
Մասն է	nitroglycerin metabolic process, response to nitroglycerin, cellular response to nitroglycerin
Կիրառությունը	դեղանյութեր
Զանգված	227,003 զանգվածի ատոմական միավոր
Asso­cia­ted hazard	nitroglycerin exposure
Հետևանք	nitroglycerin exposure
Հայտնաբերող կամ հնարող	Ascanio Sobrero
Հայտնաբերման ամսաթիվ	1847
Քիմիական բանաձև	C₃H₅N₃O₉
SMILES կանոնավոր բանաձև	C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-]
Խտություն	1,6±0,01 գ/սմ³
Հալման ջերմաստիճան	56±1 °F, 13 °C
Decom­po­si­tion point	140±1 °F, 122±1 °F
Գոլորշու ճնշում	0,0003±0,0001 Տոր
Solu­bi­li­ty	0,1±0,1 gram per 100 gram of solvent
Safety clas­si­fi­ca­tion and labelling	NFPA 704: Standard System for the Identification of the Hazards of Materials for Emergency Response
NIOSH Pocket Guide ID	0456
Short-term exposure limit	0,1±0,1 milligram per cubic metre
Ceiling exposure limit	2±1 milligram per cubic metre
IDLH	75±1 milligram per cubic metre
Սահմանված օրական դոզա	5 milligram
Sig­ni­fi­cant drug inte­rac­tion	riociguat, vardenafil, sildenafil, tadalafil, avanafil
Փոխազդեցություն	Guanylate cyclase 1 soluble subunit alpha 2, Guanylate cyclase 1 soluble subunit beta 1
Իրավական կարգավիճակ բժշկությունում	տուփի նախազգուշացում
Բնութագրվում է	flammable liquid
Subject has role	nitric oxide donors, vasodilator agent, Պայթուցիկ նյութեր, դեղանյութեր
Կազմված է	ազոտ, ջրածին, թթվածին, ածխածին, glyceryl

Նիտրոգլիցերինը բժշկության մեջ օգտագործվում է որպես անոթալայնիչ դեղամիջոց։ Օժտված է կրծքային հեղձուկի նոպաները վերացնող հատկությամբ։ Օգտագործվում է սպիրտային լուծույթի և հաբերի ձևով։ Նիտրոգլիցերինի ազդեցությունը պայմանավորված է սրտամկանի սակավարյուն օջախում թթվածնի լարվածության ընտրողական բարձրացմամբ․ առաջացնում է սրտամկանի արյունամատակարարման վերաբաշխում՝ առանց ամբողջական հոսքի նկատելի փոփոխությունների։ Միաժամանակ նկատվում է արյան ճնշման անկում, դեպի սիրտը երակային արյան հոսքի դանդաղում և ծայրամասային անոթների դիմադրության փոքրացում։ Նիտրոգլիցերինը օժտված է նաև կենտրոնական նյարդային համակարգն ընկճող ազդեցությամբ, որի շնորհիվ մեղմացնում է ցավային սինդրոմը։ Հակացուցված է գլաուկոմայի և գլխուղեղի արյան անոթների սպազմի դեպքում։

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիտրոգլիցերին» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 305)։