Շրջահյուս

Շրջահյուս
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Տիպ Ծածկասերմեր Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Հնդկացորենածաղկավորներ Ընտանիք Թունաթափազգիներ Ցեղ Շրջաբույս
Լատիներեն անվանում
Periploca L. (1753)
Հոմանիշներ
Campelepis Falc. Cyprinia Browicz Socotora Balf.f.
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում IPNI3588-1

Շրջահյուս (լատին․՝ Periploca), փաթթուկ, թունաթափազգիների ընտանիքի փաթաթվող կամ կանգուն թփերի ցեղ։

Տարածում

Հայտնի է 11 (այլ տվյալներով՝ 31), Հայաստանում՝ 1 տեսակ՝

• շրջահյուս հունական (Periploca graeca)։

Հանդիպում է Լոռու, Տավուշի և Սյունիքի մարզերի ստորին լեռնային գոտու անտառներում, գետերի և գետակների ափերին, խոնավ վայրերում (մինչև 1500 մ բարձրություներում)։

Կենսաբանական նկարագիր

Փաթաթվող, տերևաթափ, տերևներում և ճյուղերում կաթնանման հյութ պարունակող լիան է, երկարությունը՝ 12 (30) մ։ Տերևները հակադիր են, ամբողջական, կաշեկերպ, էլիպսաձև, ձվաձև, ձվանշտարաձև, հազվադեպ՝ կլորավուն։ Ծաղկաբույլը հովանոցանման է, ծաղիկները՝ կանաչադեղնավուն, կանաչամանուշակագույն։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղը բազմաթիվ, հարթ սերմերով տերևապտուղ է։

Նշանակություն

Դեղաբույս է. կեղևը պարունակում է սրտային գլիկոզիդներ, աղաղանյութեր, ճարպեր, խեժ և այլն։ Կեղևը հավաքում և չորացնում են վաղ գարնանը (հյութաշարժի ժամանակ)։ Թունավոր է, կաուչուկատու և գեղազարդիչ։

Տեսակներ

• Periploca aphylla Decne.
• Periploca arborea Dennst.
• Periploca calophylla (Wight) Falc.
• Periploca forrestii Schltr.
• Periploca graeca L.
• Periploca hydaspidis Falc.
• Periploca laevigata Aiton
• Periploca linearifolia Quart.-Dill. & A.Rich.
• Periploca nigrescens Afzel.
• Periploca sepium Bunge

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 

Գրականություն

• Замятнин Б. Н. Род Обвойник — Periploca L. // Деревья и кустарники СССР. Дикорастущие, культивируемые и перспективные для интродукции. / Ред. тома С. Я. Соколов. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1962. — Т. VI. Покрытосеменные. Семейства Логаниевые — Сложноцветные. — С. 26—28. — 380 с. — 2400 экз.
• Победимова Е. Г. Род 1166. Обвойник — Periploca L. // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Изд-во АН СССР, 1952. — Т. XVIII. — С. 665—666. — 802 с. — 3000 экз.

Արտաքին հղումներ

• USDA Plants database
• UniProt Taxonomy database

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրջահյուս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրջահյուս» հոդվածին։