Պապություն

Պապություն, կաթոլիկական եկեղեցու բարձրագույն ղեկավարության հիմնարկ, կրոնապետական կենտրոն, որը ղեկավարում է Հռոմի պապը։ Հռոմի կայսրությունում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելուց (325 թվականին) հետո աճել է Հռոմի եկեղեցու դերը։ 4-րդ-5-րդ դարերը մի շարք քաղաքական իրադարձություններից (մայրաքաղաքի տեղափոխումը Կոստանդնուպոլիս 330 թվականին, կայսրության բաժանումը 395 թվականին, Արևմտյան Հռոմեական կայսրության վերջին կայսեր տապալումը 476 թվականին) հետո Պապությունը դառնում է իշխանության միակ ներկայացուցիչը Հռոմում, ձգտելով հանդես գալ որպես համաեվրոպական միասնության կրողը (տես Կաթողիկոսությունը)։ 756 թվականին պապական մարզի ստեղծումով սկիզբ է դրվել պապի աշխարհիկ իշխանությանը։ Հետագայում Պապությունը ենթարկվել է ֆրանսիական թագավորությանը, այնուհետև՝ Հռոմեական սրբազան կայսրությանը։ 11-րդ դարում Պապություն ընդարձակել և ամրապընդել է իր իրավունքները, ձեռնարկել խաչակրաց արշավանքներ, ստեղծել բազմաթիվ միաբանություններ, ասպետական օրդեններ, ինկվիզիցիա, վաճառել ինդուչգենցիաներ։ Պապությյանը լուրջ հարված է հասցրել ֆրանսիական թագավոր Ֆիլիպ IV Գեղեցիկը, որը պապի աթոռանիստը Հռոմից տեղափոխել է Ավինյոն (1309-1377)։ Պապության ազդեցությունը թուլացել է հատկապես Ռեֆորմացիայի հետևանքով, երբ եվրոպական բազմաթիվ երկրներ անջատվել են Հռոմի եկեղեցուց։

Պապությունը պայքարել է նոր ձևավորվող բուրժուազիայի և նրա գաղափարախոսության՝ բողոքականության դեմ։ Հետագայում Պապությունը հարմարվել է կապիտալիզմին, սոցիալիզմի ստեղծումից հետո ծավալել հակախորհրդային և հակակոմունիստական գործունեություն, ԽՍՀՄ-ի դեմ «խաչակրաց արշավանքների» կոչ արել։ Սոցիալիզմի համաշխարհային համակարգի ստեղծումը, ազգային-ազատագրական շարժման վերելքը, խաղաղության կողմնակիցների շարքերի ստվարացումը, քրիստոնեական եկեղեցիներում դիտվող ճգնաժամային երևույթները յանը ստիպել են 1960-ական թվականներին սկսած վարել հարմարվողական քաղաքականություն։

Ցանկ Հռոմի պապերի և հակապապերի

Պետրոս առաքյալ, Լինոս (67-76)
Կղետոս (Անակղետոս) (76-88)
Կղեմես առաջին (88-97)
Եվարիստոս (97-105)
Ալեքսանդր առաջին (105-115)
Սիքստոս առաջին (115-125)
Տելեսփորոս (125-136)
Հյուգենոս (136-140)
Պիոս առաջին (140-155)
Անիկետուս (155-166)
Սովտեր (166-175)
Ելեթերոս (175-189)
Վիկտոր առաջին (189-199)
Զեփյուռինոս (199-217)
Կալիստոս առաջին (217-222)
Տիպպոլիտոս (հակապապ, 217-235)
Ուրբանոս առաջին (222-230)
Պոնտիանոս (230-235)
Անտերոս (235-236)
Փաբիանոս (236-250)
Կոռնելիոս (251-253)
Նովատիանոս (հակապապ, 251-թվականից մոտ 258)
Ղուկիոս առաջին (253-254)
Ստեփանոս առաջին (254-257)
Սիքստոս երկրորդ (257-258)
Դիոնիսիոս (259-269)
Փելիքս առաջին (269-274)
Եվտիքիանոս (275-283)
Գայիոս (283-296)
Մարկեղիանոս (296-304) *
Մարկեղոս առաջին (308-309)
Եվսեբիոս (309 կամ 310)
Մելքիադես (311-314)
Սեղբեստրոս առաջին (314-335)
Մարկոս (336) * Հուլիոս առաջին (337-352)
Լիբերիոս (352-366)
Փելիքս երկրորդ (հակապապ, 355-365)
Դամասոս առաջին (366-384)
Ուրսինոս (հակապապ, 366-367)
Սիրիկիոս (384-399)
Անաստաս առաջին (399-401)
Իննովկենտիոս առաջին (401-417)
Զոսիմոս (417-418)
Բոնիվաւկիոս առաջին (418-422)
Եվլալիոս (հակապապ, 418-419)
Կելեստինոս առաջին (422-432)
Սիքստոս երրորդ (432-440)
Լևոն առաջին (440-461)
Հիլարիոս (461-468)
Սիմպլիկիոս (468-483)
Փելիքս երրորդ(երկրորդ) առաջին (483-492)
Դելասիոս առաջին (492-496)
Անաստաս երկրորդ (496-498)
Սիմմաքոս (498-514)
Լավրենտիոս (հակապապ, 498, 501-505)
Որմիզդես (514-523)
Հովհաննես առաջին (523-526)
Փելիքս չորրորդ (երրորդ) (526-530)^{[Նշում 1]}
Բոնիփակիոս երրորդ(530-532)
Դիոսկորոս (հակապապ, 530)
Հովհաննես երկրորդ (533-535)
Ագապետոս առաջին (535-536)
Սիլվերիոս (536-537)
Վիգիլիոս (537-555)
Պեղագիոս առաջին (556-561)
Հովհաննես երրորդ (561-574)
Բենեդիկտոս առաջին (575-579)
Պեղագիոս երկրորդ (579-590)
Գրիգոր առաջին (590-604)
Սաբինիանոս (604-606)
Բոնիփակիոս երրորդ (607)
Բոնիփակիոս չորրորդ (608-615)
Դեուսդեդիտ (Աստվածատուր) առաջին (615-618)
Բոնիփակիոս հինգերորդ (619-625)
Ոնորիոս առաջին (625-638)
Աեերիանոս (640)
Հովհաննես չորրորդ (640-642)
Թեոդորոս առաջին (642-649)
Մարտինոս առաջին (640-655)
Եվգինեոս առաջին (654-657)
Վիտալիանոս (657-672)
Ադեոդատ (Աստվածատուր) երկրորդ (672-676)
Դոնոս (676-678)
Ագաթոն (678-681)
Լևոն երկրորդ (682-683)
Բենեդիկտոս երկրորդ (684-685)
Հովհաննես հինգերորդ (685-686)
Կոնոն (686-687)
Թեոդորոս (հակապապ, 687)
Պասքալիս (հակապապ, 687)
Սարգիս առաջին (687-701)
Հովհաննես վեցերորդ (701-705)
Հովհաննես յոթերորդ (705-707)
Սիսիննիոս (708) * Կոստանդինոս (708-715)
Գրիգոր երկրորդ (715-731)
Գրիգոր երրորդ (731-741)
Զաքարիա (՚741-752)
Ստեփանոս երկրորդ (752-757)
Պողոս առաջին (757-767)
Կոստանդինոս (հակապապ, 767-769)
Փիլիպպոս(հակապապ, 768)
Ստեփանոս երրորդ (չորրորդ) (768-772)^{[Նշում 2]}
Ադրիանոս առաջին (772-795)
Լևոն երրորդ (795-816)
Ստեփանոս չորրորդ (հինգերորդ) (816-817)
Պասքաէիս առաջին (817-824)
Եվգինեոս երկրորդ (824-827)
Վաղենտինոս (827)
Գրիգոր չորրորդ (827-844)
Հովհաննես (հակապապ, 844)
Սարգիս երկրորդ(844-847)
Լևոն չորրորդ (847-855)
Բենեդիկտոս երրորդ (855-858)
Անաստաս (հակապապ, 855)
Նիկողայոս առաջին (858-867)
Ադրիանոս երկրորդ (867-872)
Հովհաննես ութերորդ (872-882)
Մարինոս առաջին (882-884)
Ադրիանոս երրորդ (884-885)
Ստեփանոս հինգերորդ (չորրորդ) (885-891)
Փորմոսոս (891-896)
Բոնիփակիոս վեցերորդ (896)
Ստեփանոս վեցերորդ (յոթերորդ) (896-897)
Ռոմանոս (897) * Թեոդորոս երկրորդ (897)
Հովհաննես իներորդ (898-900)
Բենեդիկտոս չորրորդ (900-903)
Լևոն հինգերորդ (903)
Քրիստափոր (հակապապ, 903-904)
Աարգիս երրորդ (904-911)
Անաստաս երրորդ (911-913)
Լանդոս (913-914)
Հովհաննես տասերորդ (914-928)
Լևոն հինգերորդ (928)
Ստեփանոս յոթերորդ (ութերորդ) (928-931)
Հովհաննես տասնմեկերորդ (931-935)
Լևոն յոթերորդ (936-939)
Ստեփանոս ութերորդ (իներրորդ) (939-942)
Մարտինոս երկրորդ (942-946)
Ագապեաոս երկրորդ (946-955)
Հովհաննես տասներկուերորդ (955-964)
Լևոն ութերորդ (հակապապ, 963-965)^{[Նշում 3]}
Բենեդիկաոս հինգերորդ (964-966)
Հովհաննես տասներեքերորդ (965-972)
Բենեդիկաոս վեցերորդ (973-974)
Բոնիփակիոս յոթերորդ (հակապապ, 974, 984-985)
Բենեդիակիոս յոթերորդ (974-983)
Հովհաննես տասնչորսերորդ (983-984)
Հովհաննես տասնհինգերորդ (985-996)
Գրիգոր հինգերորդ (996-999)
Հովհաննես տասնվեցերորդ (հակապապ, 997-998)
Սեղբեսարոս երկրորդ (999-1003)
Հովհաննես տասնյոթերորդ (1003)
Հովհաննես տասնութերորդ (1004-1009)
Սարգիս չորրորդ (1009-1012)
Բենեդիկաոս ութերորդ (1012-1024)
Գրիգոր (հակապապ, 1012)
Հովհաննես տասնիններորդ (1024-1032)
Բենեդիկաոս իններորդ (1032-1044)
Սեղբեստրոս երրորդ (1045)
Բենեդիկաոս իներորդ (1045)
Գրիգոր վեցերորդ (1045-1046)
Կղեմես երկրորդ (1046-1047)
Բենեդիկաոս իներորդ (1047-1048)
Դամասոս (1048)
Լևոն իներորդ (1049-1054)
Վիկաոր երկրորդ (1055-1057)
Սաեփանոս իներորդ (իներորդ) (1057-1058)
Բենեդիկաոս տասներորդ (հակապապ, 1058-1059)
Նիկողայոս երկրորդ (1059-1061)
Ալեքսանդր երկրորդ (1061-1073)
Ոնորիոս երկրորդ (հակապապ, 1061-1072)
Գրիգոր յոթերորդ (1073-1085)
Կղեմես երրորդ (հակապապ, 1084-1100)
Վիկաոր երրորդ (1086-1087)
Ուրբանոս երկրորդ (1088-1099)
Պասքալիս երկրորդ (1099-1118)
Թեոդորիկ (հակապապ, 1100)
Ալբերտոս (հակապապ, 1102)
Սեղբեսարոս չորրորդ (հակապապ, 1105-1111)
Գելպսիոս (1118-1119)
Գրիգոր ութերորդ (հակապապ, 1118-1121)
Կալիսարաաոս երկրորդ (1119-1124)
Ոնորիոս երկրորդ (1124-1130)
Կելեսաինոս երկրորդ (հակապապ, 1124)
Իննովկենաիոս երկրորդ (1130-1143)
Անակղեաոս երկրորդ (հակապապ, 1130-1138)
Վիկտոր չորրորդ (հակապապ, 1138)
Կելեսաինոս երկրորդ (1143-1144)
Ղուկիոս երկրորդ (1144-1145)
Եվգինեոս երրորդ (1145-1153)
Անաստաս չորրորդ (1153-1154)
Ադրիանոս չորրորդ (1154-1159)
Ալեքսանդր երրորդ (1159-1181)
Վիկտոր չորրորդ (հակապապ, 1159-1164)
Պասքալիս երրորդ (հակապապ, 1164-1168)
Կալիսարաաոս երրորդ (հակապապ, 1168-1178)
Իննովկենաիոս երրորդ (հակապապ, 1179-1180)
Ղուկիոս երրորդ (1181-1185)
Ուրբանոս երրորդ (1185-1187)
Գրիգոր ութերորդ (1187)
Կղեմես երրորդ (1187-1191)
Կելեսաինոս երրորդ (1191-1198)
Իննովկենտիոս երրորդ (1198-1216)
Ոնորիոս երրորդ (1216-1127)
Գրիգոր իններորդ (1227-1241)
Կելեսաինոս չորրորդ (1241)
Իննովկենաիոս չորրորդ (1243-1254)
Ալեքսանդր չորրորդ (1254-1261)
Ուրբանոս չորրորդ (1261-1264)
Կղեմես չորրորդ (1265-1268)
Գրիգոր տասերորդ (1271-1276)
Իննովկենտիոս հինգերորդ (1276)
Ադրիանոս հինգերորդ (1276)
Հովհաննես քսանմեկերորդ (1276-1277)
Նիկողայոս երրորդ (1277-1280)
Մարակնոս չորրորդ (1281-1285)
Ոնորիոս չորրորդ (1285-1287)
Նիկողայոս չորրորդ (1288-1292)
Կելեստինոս հինգերորդ (1294)
Բոնիփակիոս ութերորդ (1294-1303)
Բենեդիկտոս տասնմեկերորդ (1303-1304)
Կղեմես հինգերորդ (1305-1314)
Հովհաննես քսաներկուերորդ (1316-1334)
Նիկողայոս հինգերորդ (հակապապ, 1328-1330)
Բենեդիկտոս տասներկուերորդ (1334-1342)
Կղեմես վեցերորդ (1342-1352)
Ինովկենտիոս վեցերորդ (1352-1362)
Ուրբանոս հինգերորդ (1362-1370)
Գրիգոր տասնմեկերորդ (1370-1378)
Ուրբանոս վեցերորդ (1378-1389)
Կղեմես յոթերորդ (հակապապ, 1378-1394)
Բոնիփակիոս իներորդ (1389-1404)
Բենեդիկտոս տասներեքերորդ (հակապապ, 1394-1423)
Իննովկենտիոս յոթերորդ (1404-1406)
Գրիգոր տասնեկուերորդ (1406-1415)
Ալեքսանդր հինգերորդ (հակապապ, 1409-1410)
Հովհաննես քսաներեքերորդ (հակապապ, 1410-1415)
Մարաինոս հինգերորդ (1417-1431)
Եվգինեոս չորրորդ (1431-1447)
Փելիքս հինգերորդ (հակապապ, 1439-1449)
Նիկողայոս հինգերորդ (1447-1455)
Կալիսարաաոս երրորդ (1455-1458)
Պիոս երկրորդ (1458-1464)
Պողոս երկրորդ (1464-1471)
Սիքսաոս չորրորդ (1471-1484)
Իննովկենտիոս ութերորդ (1484-1492)
Ալեքսանդր վեցերորդ (1492-1503)
Պիոս երրորդ (1503)
Պիոս երկրորդ (1503-1513)
Լեոն տասներորդ (1513-1521)
Ադրիանոս վեցերորդ (1522-1523)
Կղեմես յոթերորդ (1523-1534)
Պողոս երրորդ (1534-1549)
Հուլիոս երրորդ (1550-1555)
Մարկեղոս երկրորդ (1555)
Պողոս չորրորդ (1555-1559)
Պիոս չորրորդ (1559-1565)
Պիոս հինգերորդ (1566-1572)
Գրիգոր տասներեքերորդ (1572-1585)
Սիքսաոս հինգերորդ (1585-1590)
Ուրբանոս յոթերորդ (1590)
Գրիգոր տասնչորսերորդ (1590-1591)
Իննովկենտիոս իներորդ (1591)
Կղեմես ութերորդ (1592-1605)
Լևոն տասնմեկերորդ (1605)
Պողոս հինգերորդ (1605-1621)
Գրիգոր տասնհինգերորդ (1621-1623)
Ուրբանոս ութերորդ (1623-1644)
Իննովկենտիոս տասներորդ (1644-1655)
Ալեքսանդր յոթերորդ (1655-1667)
Կղեմես (1667-1669)
Կղեմես տասներորդ (1670-1676)
Իննովկենաիոս տասնմեկերորդ (1676-1689)
Ալեքսանդր ութերորդ (1689-1691)
Իննովկենտիոս տասներկուերորդ (1691-1700)
Կղեմես տասնմեկերորդ (1700 —1721)
Իննովկենաիոս տասներեքերորդ (1721-1724)
Բենեդիկտոս տասներեքերորդ (1724-1730)
Կղեմես տասներկուերորդ (1730-1740)
Բենեդիկտոս տասնչորսերորդ (1740-1758)
Կղեմես տասներեքերորդ (1758-1769)
Կղեմես տասնչորսերորդ (1769-1774)
Պիոս վեցերորդ (1775-1799)
Պիոս յոթերորդ (1800-1823)
Լեոն տասներկուերորդ (1823-1829)
Պիոս ութերորդ (1829-1830)
Գրիգոր տասնվեցերորդ (1831-1846)
Պիոս իներորդ (1846-1878)
Լեոն տասներեքերորդ (1878-1903)
Պիոս տասներորդ (1903-1914)
Բենեդիկտոս տասնչորսերորդ (1914-1922)
Պիոս տասնմեկերորդ (1922-1939)
Պիոս տասներկուերորդ (1939-1958)
Հովհաննես քսաներեքերորդ (1958-1963)
Պողոս վեցերորդ (1963-1978)
Հովհաննես Պողոս առաջին (1978)
Հովհաննես Պողոս երկրորդ (1978-2005)։
Բենեդիկտոս տասնվեցերորդ (2005-2013)
Ֆրանցիսկոս (2015 թվականից)

Նշումներ

↑ Փելիքս երկրորդ-ին հակապապ ճանաչելուց հետո փոխվել է Փելիքս երրորդ-ի և Փելիքս չորրորդ-ի հաջորդական համարը։
↑ Փաստորեն Ստեփանոս երրորդ, որովհետև նրան նախորդող Ստեփանոս երկրորդը գահակալել է 3 օր և այդ պատճառով պաշտոնական ցանկում չի նշվում։
↑ Այլ աղբյուրներում Լևոն ութերորդը ճանաչվում է պապ, իսկ Բենեդիկտոս հինգերորդը հակապապ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 134)։

[1] Փելիքս երկրորդ-ին հակապապ ճանաչելուց հետո փոխվել է Փելիքս երրորդ-ի և Փելիքս չորրորդ-ի հաջորդական համարը։

[2] Փաստորեն Ստեփանոս երրորդ, որովհետև նրան նախորդող Ստեփանոս երկրորդը գահակալել է 3 օր և այդ պատճառով պաշտոնական ցանկում չի նշվում։

[3] Այլ աղբյուրներում Լևոն ութերորդը ճանաչվում է պապ, իսկ Բենեդիկտոս հինգերորդը հակապապ։

[Նշում 1]

[Նշում 2]

[Նշում 3]