Վիքիպեդիա

Ջավահառլալ Ներու

(Վերահղված է Ջավահարլալ Ներուից)

Ջավահառլալ Ներու (հինդի՝ जवाहरलाल नेहरू Javāharlāl Nehrū, հայտնի է նաև որպես Պանդիտ (Գիտնական) Ներու, նոյեմբերի 14, 1889(1889-11-14)[3][4][5][…], Իլահաբադ, Հյուսիսարևմտյան նահանգներ, Բրիտանական Հնդկաստան[6][7] - մայիսի 27, 1964(1964-05-27)[6][3][8][…], Նյու Դելի, Հնդկաստան[9][10][11][…]), հնդիկ քաղաքական գործիչ, աշխարհի ամենանշանավոր քաղաքական գործիչներից մեկը։ Եղել է հնդկական ազգային ազատագրական շարժման ձախ թևի առաջնորդը, Մահաթմա Գանդիի առաջադրմամբ գլխավորել է Հնդկական ազգային կոնգրեսը, 1947 թվականի օգոստոսի 15-ին բրիտանական գաղութային լծից Հնդկաստանի ազատագրումից հետո դարձել է այդ երկրի առաջին վարչապետը և պետական բարձր այդ պաշտոնը վարել մինչև 1964 թվականի մայիսի 27-ը, երբ վախճանվել է սրտի կաթվածից։

Ջավահառլալ Ներու
जवाहरलाल नेहरू
Դրոշ
Դրոշ
 (1-ին) Հնդկաստանի վարչապետ
օգոստոսի 15, 1947 - մայիսի 27, 1964
Նախորդող Չկա
Հաջորդող Գուլզարիլալ Նանդա
Տիտղոսը ստեղծվեց
Դրոշ
Դրոշ
 (1-ին) Հնդկաստանի Արտաքին Գործերի նախարար
օգոստոսի 15, 1947 - մայիսի 27, 1964
Միապետ Գեորգ VI
Փոխնախագահ Չժու Դե
Նախորդող Չկա
Հաջորդող Գուլզարիլալ Նանդա
Տիտղոսը ստեղծվեց
 
Կուսակցություն՝ Հնդկական ազգային կոնգրես[1]
Կրթություն՝ Սիթիի իրավաբանական դպրոց[2], Թրինիթի քոլեջ (1910)[2] և Հերոու դպրոց[1]
Մասնագիտություն՝ գրող, քաղաքական գործիչ, ինքնակենսագիր, բարիսթեր, արհմիութենական գործիչ և ազատության մարտիկ
Ազգություն Հնդիկ
Դավանանք հինդուիզմ[1]
Ծննդյան օր նոյեմբերի 14, 1889(1889-11-14)[3][4][5][…]
Ծննդավայր Իլահաբադ, Հյուսիսարևմտյան նահանգներ, Բրիտանական Հնդկաստան[6][7]
Վախճանի օր մայիսի 27, 1964(1964-05-27)[6][3][8][…] (74 տարեկան)
Վախճանի վայր Նյու Դելի, Հնդկաստան[9][10][11][…]
Թաղված Ռաջ Գհատ[1]
Դինաստիա Ներու-Գանդի[1]
Քաղաքացիություն  Բրիտանական Հնդկաստան,  Հնդկաստան և  Հնդկաստանի տիրապետություն
Հայր Մոտիլալ Ներու[1]
Մայր Swarup Rani Nehru?[12]
Ամուսին Կամալա Ներու[1]
Զավակներ Ինդիրա Գանդի[13][2][14][…]
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Ջավահառլալ Ներուն և Մահաթմա Գանդին /1946 թ./

Հնդկաստանի երրորդ վարչապետ Ինդիրա Գանդիի հայրն է և յոթերորդ վարչապետ Ռաջիվ Գանդիի պապը։

Պատմություն

խմբագրել

Ջավահառլալ Ներուն Հնդկաստանի վարչապետի պաշտոնը վարելու ընթացքում արտաքին քաղաքականության բնագավառում չեզոք դիրք է գրավել՝ իր առաջնահերթ խնդիրը համարելով ապահովել Հնդկաստանի անկախությունը թե՛ արևմտյան և թե՛ արևելյան բլոկներից։ Այդ նկատառումով նա Եգիպտոսի և Հարավսլավիայի ղեկավարների՝ Գամալ Աբդել Նասերի և Իոսիպ Բրոզ Տիտոյի հետ անց է կացրել եռակողմ խորհրդակցություններ՝ նախապատրաստելով Չմիավորման շարժման ստեղծումը, շարժում, որին միացան այն երկրները, որոնց տնտեսությունները մեծապես տարբերվում էին և՛ ազատական կապիտալիզմից, և՛ խորհրդային էտատիզմից (պետականացումից)։ Սակայն հետագայում Ներուն խոստովանել է, որ ագրեսիվ քաղաքականություն վարող միջազգային կոմունիզմի նկատմամբ չեզոք դիրք գրավելը սակավ արդյունավետ էր։ Իսկ երբ կոմունիստական բլոկի մաս կազմող Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը ռազմական հարձակում գործեց Հնդկաստանի վրա, Ներուն հարկադրված էր վերջ տալ չեզոքությանը և մերձենալ ՆԱՏՕ-ի երկրների հետ (ի դեպ, մերձավորները նշում են, որ Չինաստանի ռազմական հարձակման լուրը խորապես ցնցել է նրան, հանգեցրել առողջական վիճակի կտրուկ վատացման, սրտի կաթվածի ու մահվան[16]։):

Ներքին քաղաքականության բնագավառում նա դիրիժիզմի կողմնակից էր, բայց և միաժամանակ մեծ տեղ էր տալիս մասնավոր նախաձեռնությանը՝ այն համարելով տնտեսական ու հասարակական ներդաշնակ զարգացման գործուն շարժիչ ուժ։

Աշխատություններ

խմբագրել
  • Gopal, S. amd Uma Iyengar, eds The Essential Writings of Jawaharlal Nehru (Oxford University Press, 2003) 978-0-19-565324-3
  • Autobiography: Toward freedom, Oxford University Press
  • Letters for a Nation: From Jawaharlal Nehru to His Chief Ministers 1947–1963 (Penguin UK, 2015).
  • Letters from a father to his daughter by Jawaharlal Nehru, Children's Book Trust
  • Independence and After: A collection of the more important speeches of Jawaharlal Nehru from September 1946 to May 1949 (1949). Delhi: The Publications Division, Government of India.
  • A Tryst With Destiny historic speech made by Jawaharlal Nehru on 14 August 1947
  • Baru, Sanjaya (2021 թ․ ապրիլի 12). India's Power Elite: Class, Caste and Cultural Revolution (անգլերեն). Penguin Random House India Private Limited. ISBN 978-93-90914-76-0. «Prime Minister Modi decided to alter the character of the premises as part of his campaign to liberate India from the Nehruvian intellectual inheritance.»

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Jawaharlal Nehru
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Jawaharlal nehru
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 Moraes F. R. Encyclopædia Britannica
  5. ↑ 5,0 5,1 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Неру Джавахарлал // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Jawaharlal Nehru // journal
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 http://www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=11&OTDDay=14&OTDYear=1968
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 http://www.encyclopedia.com/topic/Chou_En-lai.aspx
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17487870701440598
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 https://news.google.com/newspapers?id=AAk0AAAAIBAJ&sjid=TesFAAAAIBAJ&pg=797,1488998&dq=nehru+assassination&hl=en
  12. ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
  13. ↑ https://nehrufamily.wordpress.com/
  14. ↑ http://www.freepressjournal.in/featured-blog/indira-gandhi-was-not-related-to-mahatma-gandhi-heres-how-she-got-the-surname/1172246
  15. ↑ http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-newdelhi/an-indian-journalists-indonesian-adventure/article4704555.ece
  16. ↑ Китай. Внешэкономсвязи, политика

Գրականություն

խմբագրել
  • Володин А. Г., Шаститко П. М. «Пусть не обманет надежда!..» Жизнь и борьба Джавахарлала Неру. — М.: Политиздат, 1990. — 352 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-250-00445-8
  • Горев А. В., Зимянин В. М. Неру / Александр Горев, Владимир Зимянин. — М.: Молодая гвардия, 1980. — 416 с. — (Жизнь замечательных людей). — 150 000 экз. (в пер.)
  • Вафа А. Х., Литман А. Д. Философские взгляды Джавахарлала Неру. — М.: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1987. — 288 с. — 5 000 экз.
  • Литман А. Д. Философские взгляды Дж. Неру // Мировоззрение Джавахарлала Неру. М., 1973;
  • Мартышин О. В. Политические взгляды Джавахарлала Неру. — М.: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1981. — 312 с. — 8 000 экз.
  • Ульяновский Р. А. Джавахарлал Неру // Три лидера великого индийского народа / Р. А. Ульяновский. — М.: Политиздат, 1986. — 232 с. — 100 000 экз.
  • Джавахарлал Неру. Воспоминания. Исследования / Отв. редакторы и составители Э. Н. Комаров и Л. В. Митрохин; Институт востоковедения АН СССР. — М.: Наука (Главная редакция восточной литературы), 1989. — 208, [16] с. — 5 000 экз. — ISBN 5-02-016703-7 (в пер.)
  • Сарвепалли Гопал. Джавахарлал Неру. Биография (2 тома) = Javaharlal Nehry. A Biography / Переводчик И. М. Кулаковская-Ершова. — М.: Прогресс, 1989. — 896 с. — 37 000 экз. — ISBN 5-01-001567-6
  • Frank Moraes (2007). Jawaharlal Nehru. Jaico Publishing House. ISBN 978-817992695-6.
  • Sankar Ghose (1993). Jawaharlal Nehru. Allied Publishers. ISBN 978-8170233695.
  • Jeffrey Kopstein (2005). Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order. Cambridge University Press. ISBN 978-1139446044.
 
Ներուն և հնդիկ նշանավոր բանաստեղծ Ռաբինդրանաթ Թագորը
  • A Tryst With Destiny historic speech made by Jawaharlal Nehru on 14 August 1947
  • Nehru: The Invention of India by Shashi Tharoor (November 2003) Arcade Books 1-55970-697-X
  • Jawaharlal Nehru (Edited by S. Gopal and Uma Iyengar) (July 2003) The Essential Writings of Jawaharlal Nehru Oxford University Press 0-19-565324-6
  • Autobiography:Toward freedom, Oxford University Press
  • Jawaharlal Nehru: Life and work by M. Chalapathi Rau, National Book Club (1 January 1966)
  • Jawaharlal Nehru by M. Chalapathi Rau. [New Delhi] Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India [1973]
  • Letters from a father to his daughter by Jawaharlal Nehru, Children's Book Trust
  • Nehru: A Political Biography by Michael Brecher (1959). London:Oxford University Press.
  • After Nehru, Who by Welles Hangen (1963). London: Rupert Hart-Davis.
  • Nehru: The Years of Power by Geoffrey Tyson (1966). London: Pall Mall Press.
  • Independence and After: A collection of the more important speeches of Jawaharlal Nehru from September 1946 to May 1949 Արխիվացված 2012-05-15 Wayback Machine (1949). Delhi: The Publications Division, Government of India.
  • Joseph Stanislaw and Daniel A. Yergin (1988). «Commanding Heights» (PDF). New York: Simon & Schuster, Inc.(չաշխատող հղում)
  • "The Challenge to Indian Nationalism." by Selig S. Harrison Foreign Affairs vol. 34, no. 2 (1956): 620–636.
  • "Nehru, Jawaharlal." by Ainslie T. Embree, ed., and the Asia Society. Encyclopedia of Asian History. Vol. 3. Charles Scribner's Sons. New York. (1988): 98–100.
  • Tariq Ali: Die Nehrus und die Gandhis. Eine indische Dynastie. Hugendubel, Kreuzlingen 2005, ISBN 3-7205-2602-X.
  • Shashi Tharoor: Die Erfindung Indiens. Das Leben des Pandit Nehru. Insel, Frankfurt 2006, ISBN 3-458-17303-X.
  • Alex von Tunzelmann: Indian Summer. The Secret History of the End of an Empire. Simon & Schuster, UK 2007, ISBN 978-1-4165-2225-6
 
Ներուի կիսանդրին Լոնդոնում /Մեծ Բրիտանիա/

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջավահառլալ Ներու» հոդվածին։

ՀՍՀ|հատոր=8|էջ=261}}

Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Ջավահառլալ_Ներու&oldid=9794391» էջից