Ջրացատկ

Ջրացատկ, ջրային մարզաձև, թռիչք ջրի մեջ, կատարվում է տարբեր մարզական աշտարակի (5-10 մետր), կամ էլ ցատկահարթակից (1-3 մետր)։ Ցատկի ժամանակ մարզիկները կատարում են մի շարք ակրոբատիկ հնարքներ (պտույտներ, հնարքներ)։ Մրցումների ժամանակ մրցավաների կողմից գնահատվում է ակրոբատիկական տարրերի հստակ թռիչքի փուլը, վայրէջ դեպի ջուր` հստակ կատարումը, մրցումների ընթացքում գնահատվում է գեղալողը, գնահատվում է նաև զույգերով սինխրոն տարրերի կատարումը։

Ցատկահարթակից թռիչք կատարող մարզուհի

Հնարքներ

Ցատկահարթակը- հատուկ զսպանակավոր հարթակ է 4,8 մետր երկարությամբ, հարթակի մեկ ծայրը ամրացված է լողավազանի ամրակներին։ Ցատկի ժամանակ ցատկահարթակից մարզիկը ճոճվում է հարթակի վրա և հետո հստակ հրվում է, ստացվում է կրկնակի արագություն հարթակից։ Ամբողջ հարթակի երկարությունը ծածկված է ծածկույթով։ Հարթակը գտնվում է 1 կամ 3 մետր ջրի մակարդակից բարձր։ Աշտարակ- հարթակ տարբեր բարձրությամբ 1, 3, 5, 7.5 և 10 մ։ Յուրաքանչյուր հարթակի լայնությունը՝ 2, երկարությունը՝ 6 մետր է։ Հարթակի եզրը (ինչպես և առաջնային հատվածը հարթակի) սկսվում է լողավազանի կողային հատվածից և ոչ պակաս 1,5 մետր է։

Ցատկերի տեսակներ

Գոյություն ունի մի քանի խմբեր, որոնք դասակարգվում են բոլոր մարզական ցատկերում.

Կանգ

• Առաջնային (դեմքով դեպի ջուրը),
• Ետևից (մեջքով դեպի ջուրը);
• Կանգ ձեռքերին.

Անհատական թափավազք

• Ցատկ տեղում
• Ցատկ թափավազքից.

Մարմնի դիրք

• Ցատկային փուլ – ոտքերը միասին միացնել ուղիղ,
• Թեքում – մարմինը թեքված է դեպի իրանը, ոտքերը ուղիղ,
• Խմբային– զույգ ոտքերը ձգված է դեպի մարմինը, ձեռքերի բռնվածքը՝ ոտքերի ստորին հատվածում բռնված։

Պտույտ և վինտ

• Կիսապտույտ – 180 աստիճանի ցատկ` պտույտ գալով մարմնի առանցքի շուրջ,
• Դարձպտույտը – 360 աստիճանի ցատկ` պտույտ գալով մարմնի առանցքի շուրջ, լինում է նաև ցատկեր 1,5, 2, 2,5, 3, 3,5 և 4,5 պտույտններով,
• Կիսապտույտ – 180 աստիճանի ցատկ` պտույտ գալով մարմնի երկայնակի առանցքի շուրջ,
• Վինտ – 360 աստիճանի ցատկ` պտույտ գալով մարմնի լայնակի առանցքի շուրջ , լինում է նաև 1,5, 2, 2,5 և 3 վինտեր։

Տարբեր կոմբինացիաներ կատարելը հնարավորություն է տալիս կատարել շուրջ 60 զանազան ցատկեր ցատկահարթակից և ավելի քան 90 ցատկ աշտարակից։ Յուրաքանչյուր ցատկ ունի իր դժվարությունները , պառկած դիապազոնից 1,2 - 3,9։

Մրցումներ

Ջրացատկի մրցումները անցկացվում է Միջազգային սիրողական լողի ֆեդերացիայի (FINA) կողմից։ Ջրացատկը ներառված է նաև Աշխարհի առաջնության ծրագրում։ Օլիմպիական խաղերի ծրագրում ջրացատկը առաջին անգամ ընդգրկվել է երրորդ Օլիմպիական խաղերում (1904 թվական) ։ Սինխրոն ցատկը ընդգրկվել է Սիդնեյի օլիմպիական խաղերի ծրագրում 2000 թվականի։ Օլիմպիական ծրագրում ներկա պահին ընդգրկում է իր մեջ 8 կոմպլեկտ մեդալներ, որոնցից 4 կոմպլեկտը խաղարկվում է տղամարդկանց մրցաձևում և կանանց ջրացատկում 3-մետրանոց ցատկատախտակ (անհատական և սինխրոն) և 10-մետրանոց աշտարակից (անհատական և սիրնխրոն)։ Աշխարհի առաջնության և Եվրոպայի ծրագրերում կազմում 10 սպորտային մրցումներ, լրացուցիչ իր մեջ ընդգրկում է անհատական ցատկեր մեկ մետրանոց ցատկահարթակից։ Դեռ ավելին , 2013 թվականին աշխարհի առաջնության մրցաշարում ընդգրկվել է նաև հայ-դայվինգը։ Խոշորամասշտաբ մրցաշարերում, սկսած Օլիմպիադայից և աշխարհի առաջնությունից, մրցաշարը անցկացվում է երեք փուլով։ Առաջին փուլից հետո, որակավորմումից հետ , որոշվում է 18 լավագույն մարզիկների, որոնցից կիսաեզրափակիչ խաղում բացահայտվում է 12 մրցանակակիրների։ Գնահատականները, որոնք ստացել էին եզրափակչում , ավելի վաղ ստացած գնահատականների հանրագումարի հետ կիսաեզրափակիչ խաղերում, 2007 թվականից սկսած FINA մտցրեց նոր կանոնակարգ , սկսել վերջնամրցումը սկսել «զրոյից»:Յուրաքանչյուր փուլում մարզիկները կատարում են՝ կանանց համար 5, իսկ տղամարդկանց համար 6 ցատկեր։ Յուրաքանչյուր փուլից առաջ մարզիկները հայտագրում են ցատկերի ծրագիրը , և մրցավարական կազմը հաստատում է յուրաքանչյուր ցատկի գործակիցը։ Մրցելույթի ժամանակ փոփոխել հերթականությունը մեկ ցատկը այլ ցատկով չի թույլատրվում։

Գնահատական

Արվիդ Սպանգերգ շվեդ մարզուհի , կատարում է ցատկ աշտարակից Օլիմպիական IV խաղեր

Անհատական մրցելույթի ժամանակ յուրաքանչյուր ցատկ գնահատվում է բաց քվեարկությամբ՝ 7 մրցավարների կողմից։ Յուրաքանչյուր մրցավար գնահատում է 0 մինչև 10, որից հետո երկու լավագույն և երկու վատագույն գնահատականների հանրագումարի հիման վրա, իսկ երեքի գործակիցը բաժանվում է ցատկի բարդության աստիճանին։ Ցատկերի համաժամանակյա կատարումը գնահատվում է 9 պտտույտներով, երկու մրցավարները գնահատում են ցատկերի տեխնիկայի հստակ կատարումը՝ յուրաքանչյուր մարզիկի, իսկ հինգը գնահատում են միայն ցատկերի համաժամանակյա կատարումը։ Որից հետո լավագույն և վատագույն գնահատականները անտեսվում են, և գումարը բազմապատկվում է այլ գործոնի հետ։ Մրցավարները ուշադրություն են դարձնում թափավազքի տեխնիկային կամ էլ ելման դիրքին ( թափավազքը կատարելիս պետք է լինի ուղիղ գիծ և պետք է լինի առնվազ 4վազքայլ, կանգը պետք է լինի հստակ ֆիքսված ), հրումը , թռիչքի պահին պետք է լինի հստակ, վայրէջք դեպի ջուրը ( պետք է լինի առավելագույնը ուղղահայաց և լինի նվազագույն ջրի ցող)։

Հայտնի ջրացատկորդներ

• Կլաուս Դիբիասի— եռակի օլիմպիական չեմպիոն,
• Գո Ցզինցզին — քառակի օլիմպիական չեմպիոն, բազմակի աշխարհի չեմպիոն.
• Ելենա Վայցեխովսկայա — միակ մարզիկը պատմության մեջ ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի , 10-մետրանոց աշտարակի հաղթողն է Օլիմպիական խաղերում,
• Գրեգ ԼուգանիսГрег — քառակի օլիմպիական չեմպիոն ( տղամարդկանց շրջանում միայնակի հաղթողն է ջրացատկում ), հնգակի աշխարհի չեմպիոն,վեցակի Պանամերիկական խաղերի, 47 անգամ եղել է ԱՄՆ չեմպիոն ,
• Դմիտր Սաուտին Дмитрий —կրկնակի օլիմպիական չեմպիոն , միակը պատմության մեջ , որը 8 անգամ ստացել է օլիմպիական մրցանակներ ջրացատկում,
• ՈՒ Մինսյա — հնգակի օլիմպիական չեմպիոն,
• Ֆու Մինսյա — քառակի օլիմպիական չեմպիոն,
• Չէն Ժոլին — հնգակի օլիմպիական չեմպիոն

Տես նաև

• Ջրացատկը ամառային օլիմպիական խաղերում

Գրականություն

• Օլիմպիական հանրագիտարան։ Պավլով Ս.Պ. խմբագիր, Մ., 1980
• Ջրացատկ։ Տեղեկագիրք. Մ., 1980
• Ջրացատկի գրադարան. տեսություն, դասագիրք,ուսուցողական տեսաֆիլմ,հոդվածներ

Հղում

• ջրացատկ մարզաձևի հաստատում «Ջրացատկ», Ռուսաստանի Դաշնության սպորտի Նախարարություն , հրաման 23 դեկտեմբերի 2013 թ. № 1109.
• FINA պաշտոնական կայք
• Ռուսաստանի Դաշնության պաշտոնական կայք(չաշխատող հղում)
• ФизкульУРА. Прыжки в воду