Սլովենացիներ

Սլովենացիներ, սլավոնական ազգ։ Ընդհանուր թիվն աշխարհում՝ ավելի քան 2.007.711 (2008)։ Սլովենիայից դուրս բնակվում են գլխավորապես ԱՄՆ-ում, Հունգարիայում, Իտալիայում և Ավստրիայում։ Խոսում են սլովեներեն։ Հավատացյալների մեծ մասը կաթոլիկներ են, կան բողոքականներ և ուղղափառներ։

Սլովենացիներ
Ընդհանուր քանակ
2-2.5 մլն
Բնակեցում
Սլովենիա 1.6 մլն. ԱՄՆ 178.415 Արգենտինա 30.000 Իտալիա 83.000-100.000 Գերմանիա 50.000 Կանադա 35.940 Ավստրալիա 20-25.000 Ավստրիա 24.855 Ֆրանսիա 4.000
Լեզու(ներ)
Սլովեներեն
Հավատք(ներ)
Կաթոլիկություն, Լյութերականություն

Պատմություն

Սլովենացների նախնիները 6-7-րդ դարերին բնակվել են Միջին Դանուբի ավազանում, Պանոնյան հարթավայրում, Արևելյան Ալպերում (Կարանտանիա), Ադրիատիկ ծովի առափնյա վայրերում։ 8-րդ դարի կեսին Կարանտանիայի սլովենացները ընկել են բավարացիների տիրապետության տակ, իսկ նույն դարի վերջին Պանոնիայի սլովենացների հետ մտել Ֆրանկական պետության կազմի մեջ։ Սկսած 9-րդ դարից մոտ 1000 տարի սլովենի հողերի մեծ մասին տիրել են գերմանիայի ֆեոդալները։ Արևելյան սլովենի հողերը գրավել են հունգար մագնատները, Պանոնյան սլովենացները մասամբ մաջարացվել են։ 13-րդ դարի վերջին սլովենի հողերի զգալի մասը անցել է ավստրիայի Հաբսբուրգներին։ 1918-ին Սլովենացների հիմնական մասը Հարավսլավիայի այլ ժողովուրդների հետ կազմեցին միացյալ պետություն (1929-ից կոչվեց Հարավսլավիա), սակայն մոտ 500 հզ սլովենացներ ընկան Իտալիա, իսկ 100 հզ Ավստրիայի տիրապետության տակ։ 1939 երկրորդ համաշխարհային պատերազմից (1939–1945) հետո Իտալիայի տիրապետության ներքո գտնվող Սլովենացները մտան Հարավսլավիայի կազմի մեջ։ Հարավսլավիայում ժողովրդադեմոկրատական կարգեր հաստատվելուց (1945) հետո սլովենացները ստացան ազգ, մշակույթ և սոցիալիստ տնտեսություն զարգացնելու հավասար իրավունքներ։

Ծագում

Սլավոնական լեզուների մերձությունը սլավոնների բնակեցման զգալի ժամանակակից տարածքի հետ և սլավոնների միջև երբևէ քաղաքական միասնության բացակայությունը, ինչպես նաև ամենահին սլավոնական գրավոր հուշարձանների լեզվական նմանությունը (վերջ. 1-ին - 2-րդ հազարամյակի սկիզբ) վկայում են սկզբնական բնակության համեմատաբար կոմպակտ տարածքի և սլավոնական համայնքի ուշ փլուզման մասին։ Հետազոտողների մեծ մասը, հիմնվելով պատմական լեզվաբանության, գրավոր աղբյուրների և հնագիտության տվյալների վրա, կարծում է, որ հին սլավոններն ապրել են Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի անտառային և անտառատափաստանային գոտում՝ Օդեր գետից մինչև Միջին Դնեպր և հարակից Պոլիսյա։ Գիտնականները սլավոնների նախնիների տունն այս տարածքում են դնում Միջին Դնեպրում, Պոլեզիայում, Վիստուլա-Օդերի շրջանում (լեհ լեզվաբան, սլավոնիստ Տ. Լեռ-Սպլավինսկի, Թադեուշ, նրա հետևորդները և այլն), Հյուսիս-արևելյան Կարպատյան տարածաշրջանում (գերմ. լեզվաբան Ջ. Ուդոլֆ և ուրիշներ .), Միջին Դանուբ (Օ. Ն. Տրուբաչով) և այլն։

Մշակույթ

Ուշ միջնադարում սլավոնական ժողովուրդները մշակել են տարեկան ժամանակը բաժանելու, հաշվելու և կարգավորելու համակարգեր, ծիսական ցիկլը (օրացուցային ծեսեր), տնտեսական և կենցաղային պրակտիկաների կազմակերպումը, մեծ մասամբ՝ հավատալիքներն ու բանահյուսության գոյությունը։ Կառուցվածքային և գենետիկորեն սլավոնների շրջանում ժողովրդական օրացույցները տարբեր մոդելների բարդ միահյուսում են. արևային, լուսնային, վեգետատիվ օրացույցներ; գյուղատնտեսություն, անասնապահություն, որսորդություն, ջուլհակություն, մեղվաբուծություն և այլն; հարսանեկան և թաղման, դիվաբանական (հմմտ. առասպելական կերպարների ի հայտ գալու սեզոնայնություն և օրացուցային ժամկետներ), բանահյուսություն (հմմտ. երգեցողության օրացուցային կանոններ, հանելուկներ և այլն)։ Այս մոդելներից յուրաքանչյուրը ձևավորում է որոշակի ցիկլ և համապատասխանում է բնության և մարդկային կյանքի վերաբերյալ համոզմունքների որոշակի շրջանակին. միևնույն ժամանակ դրանք բոլորը փոխկապակցված են։

Տես նաև

• Սլովենիա
• Հարավսլավիա

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։