Սկորբա
Սկորբա (անգլ.՝ Skorba), մեգալիթ համալիրի ավերակներ Մալթայում` Զեբիե շրջանի ծայրամասում։ Համալիրը պատկերացում է տալիս նեոլիթի ժամանակաշրջանի վաղ փուլում տեղի մշակույթի մասին[1]։ Սկորբայի պեղումները սկսվել են Մալթայի մեգալիթ այլ համալիրների պեղումների համեմատությամբ բավական ուշ` 1960-ական թվականների սկզբին. մյուս համալիրներն ուսումնասիրվել են արդեն 19-րդ դարի սկզբին[2]։
| Սկորբա | |
|---|---|
 | |
| Երկիր | Մալթա |
| Հիմնադրման թվական | մ․ թ․ ա․ 4,000 թվական |
 | |
 | |
Ընդգրկված է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Տաճարը վատ է պահպանվել` հատկապես Հաջար Քիմի և Տարշիենի համեմատությամբ, սակայն մյուս կողմից, առավել կարևոր նշանակության հայտնաբերումներ կատարվել են հենց Սկորբայում։
Նկարագրություն
խմբագրելՏաճարի կառուցումից մոտավորապես 12 դար առաջ նրա տեղում բնակավայր է եղել։ Առավել հին շրջանին վերաբերող կառույցներից է տաճարի առաջին մուտքից արևմուտք ընկած պատը, որն ունի 11 մ երկարություն[3]։ Այս պատի մոտ են հայտնաբերվել գտածոներ, որոնք վերաբերում են կղզու ամենահին ժամանակների բնակիչներին՝ Գհար Դալամի շրջանին։ Դրանցից են ածուխի մնացորդները, որոնք թվագրվում են մ. թ. ա. 4.850 թվականին[3]։
Երբ մալթացի հայտնի հնագետ Թեմի Զամիտը Թա Հաջրաթ տաճարի մոտ պեղումներ է անցկացրել, Սկորբայի տեղում հողից դուրս է եկել միակ ուղղահայաց քարը։ Հնագետներն անտեսել են այն, մինչև 1960-1963 թվականները, երբ բրիտանացի հնագետ Դևիդ Թրամփը այստեղ նոր պեղումներ է կատարել[4]։
Սկորբայի ավերակները, որոնք բացահայտել են հնագետները, ուղղահայց մեգալիթների շարք է (բարձրությունը՝ 3-4 մ), որոնք ձևավորել են տաճարի ստորին շերտը։ Կամրջող սալերն ունեն ճեղքեր, տաճարը՝ երեք աբսիդ։ Այսպիսի եռաբսիդ ձևը հատուկ է մալթական ժամանակագրոթյան Ջգանտիայի շրջանին։ Առաջին երկու աբսիդների մեծ մասը և ճակատային ամբողջ հատվածը ոչնչացվել են մինչև հիմքերը։
Հյուսիսային պատն ավելի լավ վիճակում է գտնվում։ Սկզբնական շրջանում տաճարի մուտքը սկսվել է բակից, սակայն ավելի ուշ՝ Տարշիենի շրջանում, տաճարի դարպասները փակվել են, իսկ խորանները ձևավորել են անկյուններում[1]։ Տաճարից արևելք մալթական Տարշիենի շրջանի ևս մեկ հուշարձան է հայտնաբերվել՝ չորս աբսիդներով, կենտրոնական որմնախորշով[5]։
Կերամիկա
խմբագրելՍկորբայի շրջանում հայտնաբերված կերամիկան բաժանվում է երկու կարգի՝ «գորշ Սկորբայի» շրջան (մ. թ. ա. 4.500-4.400 թվականներ. համապատասխանում է սիցիլական Սերա դ'Ալտո փուլի կերամիկային) և «կարմիր Սորբայի շրջան» (մ. թ. ա. 4.400-4.100 թվականներ. համապատասխանում է սիցիլական Դիանա շրջանի կերամիկային)։ Այստեղ հայտնաբերված կերամիկայի տեսակով անվանվել են նախապատմական Մալթայի ժամանակագրական երկու փուլեր։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սկորբա» հոդվածին։ |