Փարիզի մետրոպոլիտեն

Փարիզի մետրոպոլիտեն; ֆր.՝ Métro de Paris
Տեսակ	մետրոպոլիտեն
Կառավարիչ	RATP?
Երկիր	Ֆրանսիա
Քաղաք	Փարիզ
Բացման տարեթիվ	հուլիսի 19, 1900
Գծերի երկարություն	214 կմ
Երկաթուղագծի լայնություն	1435 մմ
Կայարանների քանակ	303
Գծերի քանակ	16
Գծեր	Paris Métro Line 1?, Paris Métro Line 2?, Paris Métro Line 3?, Paris Métro Line 3bis?, Paris Métro Line 4?, Paris Métro Line 5?, Paris Métro Line 6?, Paris Métro Line 7?, Paris Métro Line 7bis?, Paris Métro Line 8?, Paris Métro Line 9?, Paris Métro Line 10?, Paris Métro Line 11?, Paris Métro Line 12?, Paris Métro Line 13?, Paris Métro Line 14?, Aéroport Charles-de-Gaulle Terminal 2?, Anatole France?, Paris Métro Line 14?, La Défense?, Versailles Chantiers?, Aristide Briand?, Gaîté?, Paris Métro Line 15?, Paris Métro Line 16?, Paris Métro Line 17? և Paris Métro Line 18?
Ուղևորահոսքը մեկ օրում	4,16 մլն
Ուղևորահոսքը մեկ տարում	1,520 մլրդ
http://www.metroparis.paris/
	Paris Metro Վիքիպահեստում

Փարիզի մետրոպոլիտեն (ֆր.՝ Métro de Paris), Ֆրանսիայի մայրաքաղաք Փարիզում գործող արագընթաց ստորգետնյա հասարակական տրանսպորտի համակարգ։ Քաղաքի խորհրդանիշը հայտնի է քաղաքի սահմաններում իր խտության և դրա միատեսակ ճարտարապետության մեջ։ Այն հիմնականում ստորգետնյա է, 214 կիլոմետր երկարությամբ (133 մղոն)։ Ունի 303 կայարան, որոնցից 62-ը փոխանակվում են գծերի միջև։ Մետրոպոլիտենն ունի 16 գիծ, որից 14 ամենամեծերն են, իսկ 2-ը փոքր գծերը։ Երկու փոքր գծերը կոչվում են 3-րդ բիս և 7-րդ բիս որոնք նշանակում են 3-րդ եւ 7-րդ գծերի ճյուղեր։ Հետագայում դրանք պաշտոնապես դարձան առանձին գծեր^[1]։

Փարիզի մետրոպոլիտենը Եվրոպայոււմ Մոսկվայից հետո երկրորդ և աշխարհում տասներրորդ ամենաերկար մետրոպոլիտենն է։ 2015 թվականին այն 1,520 միլիարդ ուղևորի է տեղափոխել, իսկ օրական 4,16 միլիոն ուղևոր, որը կազմում է Փարիզի ամբողջ տրանսպորտային պահանջարկի 20%-ը։ 2016 թվականին այն դարձել է աշխարհի լավագույն հասարակական տրանսպորտային համակարգը։

Փարիզի մետրոպոլիտենը Եվրոպայում ամենահին մետրոպոլներից մեկն է (չորրորդը Լոնդոնի, Բուդապեշտի և Գլազգոյի մետրոպոլիտեներից հետո)։ Առաջին գծի բացումը տեղի ունեցավ 1900 թվականի հուլիսի 19-ին։ Այն արագորեն ընդլայնվեց մինչեւ Առաջին համաշխարհային պատերազմը, իսկ 1920-ական թվականներին ավարտվեց։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ցանցը համալրվել է նոր գնացքներով, ինչը թույլ կտար բարձրացնել երթևեկության ծավալը։ Մետրոպոլիտենի դիզայներն է Հեկտոր Գիմարդին։

Փարիզի մետրոպոլիտենի շահագործվում է Régène autonome des transports parisiens-ի (RATP) կողմից, նաև՝ ավտոբուսային ծառայությունների, թեթև երկաթուղային գծերի և շատ ավտոբուսային երթուղիների օպերատորն է։

Պատմություն

Մետրոյի նախնական շինարարության ընթացքում թունելները պեղել են բաց վայրերում եւ կրկին ծածկվել:

Բաստիլի մետրոյի կայարանը 20-րդ դարի դարասկզբին

1845 թ. Փարիզը և երկաթուղային ընկերությունները արդեն մտածում էին քաղաքային երկաթուղային համակարգի մասին, որը կկապեր քաղաքի տարբեր շրջանները։ Երկաթուղային ընկերությունները եւ ֆրանսիական կառավարությունը ցանկանում էին ընդլայնել հիմնական երկաթգծերը դեպի նոր ստորգետնյա ցանց ստեղծելու համար, սակայն փարիզեցիները պայքարեցին նոր եւ անկախ ցանցի ստեղծմանը։ Տարաձայնությունները շարունակվեցին նաև 1856-ից մինչեւ 1890 թվականը։ Մինչդեռ բնակչության խտությունն ավելացել էր, իսկ ճանապարհները ավելացել։ Փարիզեցիները կանգնեցրեցին ճնշումը իշխանությունների վրա և քաղաքային իշխանություններին տվեց իր տեսլականը կիրառելու հնարավորություն։

Փարիզի քաղաքային երկաթուղային համակարգի առաջին հստակ առաջարկը ներկայացրեց քաղաքացիական շինարար Ֆլորենս դե Կերեզուետը։ Այս ծրագիրը կոչվում էր «ստորգետնյա մալուխային համակարգ»։ 1871 թ. նոյեմբերի 19-ին Սեն նահանգի ընդհանուր խորհուրդը 40 ինժեներների թիմ է հանձնել քաղաքային երկաթուղային ցանցի նախագծման համար։ Այս թիմը առաջարկել է մի ցանց, որն ունի «բազմաթիվ խաչեր կազմող խաչ» երթուղիների օրինակ։ 1872 թվականի մայիսի 11-ին Խորհուրդը հաստատեց ծրագիրը, սակայն Ֆրանսիայի կառավարությունը մերժեց այդ ծրագիրը։ Այս կետից հետո լուրջ բանավեճ տեղի ունեցավ, թե արդյոք նոր համակարգը պետք է բաղկացած լինի վերգետնյա գծերից, թե ստորգետնյա, այս բանավեճը ընդգրկում էր Ֆրանսիայում բազմաթիվ կուսակցություններ և քաղաքական գործիչներ, որոնցից են` Վիկտոր Հյուգոն, Գայ դե Մապասանտը և Էյֆելյանների միությունը։ Թեժ քննարկումները շարունակեցին մինչեւ 1892 թվականը։ Եվ ի վերջո ստորգետնյա տարբերակը հայտնվել է որպես նախընտրելի լուծում, քանի որ Փարիզի կենտրոնական փողոցներում իրավունքի գնումը մետրոպոլիտենի համար, 20 մետրանոց երկաթուղու համար յուրաքանչյուր մետրի համար գնահատվում է 70,000 ֆրանկ։ Վերջին խոչընդոտը դա քաղաքային մտահոգությունն էր՝ քաղաքային երկաթուղային համակարգին ազգային արժեքների միջամտության վերաբերյալ^[1]։

Ցանց

Փարիզի մետրոպոլիտենի կայարանները շատ մոտ են իրար` միջինում 548 մետր հեռավորության վրա։ Մետրոպոլիտենը հիմնականում ստորգետնյա է (214 կմ-ից 197 կմ)։ Վերգետնյա հատվածները գտնվում են Փարիզի 1, 2, 5 և 6 գծերի վրա։ Նյու-Յորքի մետրոյի նման և ի տարբերություն Լոնդոնի մետրոյի, Փարիզի մետրոպոլիտենը հիմնականում օգտագործում է երկկողմանի թունելներ։ Ինչպես ֆրանսիական մետրոյի եւ տրամվայների մեծ մասի համակարգերում, գնացքները աջ կողմում են։

Աշխատանքային ժամեր

Փարիզի մետրոպոլիտենը սկսում է գործել ժամը 05:30-ից և ավարտում աշխատանքները 01:15-ին:

Ամանորին և այլ պետական միջոցառումներին Փարիզի մետրոպոլիտենի 1, 4, 6, 9 և 14 գծերը աշխատում են ամբողջ օրը^[2]։

Հարմարություններ

2012 թ. հունիսի 26-ից հայտարարվեց, որ մետրոպոլիտենի շատ կայաններում կգործի Wi-Fi կապ։ Այն անվճար է, իսկ ավելի արագ ինտերնետ կապ ցանկացողների համար առաջարկված է վճարովի այլընտրանքային տարբերակներ^[3]։

Շարժակազմ

Շարժակազմը ունի պողպատե անիվ եւ ռետինե տուրբինային շարժակազմ։ Փարիզի մետրոյի շարժակազմի շարքը կոդավորված է MF (նշանավոր երթուղիների համար) և MP (ավտոբուսային ուղիների) նշումով։

Պողպատյա անիվներով շարժակազմներ
MF 67 — 5 շարժակազմ (գծեր՝ 3, 10 եւ 12) եւ 3 վագոն (գիծ՝ 3 բիս)
MF 77 — 5 շարժակազմ (գծեր՝ 7, 8, 13)
MF 88 — 3 շարժակազմ (գիծ՝ 7 բիս)
MF 01 — 5 շարժակազմ (գծեր՝ 2, 5, 9 )

Ռետինե տուրբինային շարժակազմ
MP 59 — 5 շարժակազմ (գծ 11)
MP 73 — 5 շարժակազմ (գծեր՝ 6-րդ և 11-րդ)
MP 89 CA — 6 շարժակազմ (գիծ՝ 14-րդ)
MP 89 — 6 շարժակազմ (գիծ՝ 4-րդ)
MP 05 — 6 շարժակազմ (գծեր՝ 1-ին և 4-րդ)

թվականներ

Արդեն բացված

Գիծը	Բացվել է	Հաջորդ վերանորոգումը	Կայարանների թիվը	Երկարություն	Տարեկան ուղևորափոխադրումներ
Գիծ 1	1900	1992	25	16,6 կմ	165,921,408
Գիծ 2	1900	1903	25	12,3 կմ	95,945,503
Գիծ 3	1904	1971	25	11,7 կմ	91,655,659
Գիծ 3բիս	1971	1921	4	1,3 կմ	91,655,659
Գիծ 4	1908	2013	27	12,1 կմ	155,348,608
Գիծ 5	1906	1985	22	14,6 կմ	92,778,870
Գիծ 6	1909	1942	28	13,6 կմ	104,102,370
Գիծ 7	1910	1987	38	22,4 կմ	121,341,833
Գիծ 7բիս	1967	1911	8	3,1 կմ	121,341,833
Գիծ 8	1913	2011	38	23,4 կմ	92,041,135
Գիծ 9	1922	1937	37	19,6 կմ	119 885 878
Գիծ 10	1923	1981	23	11,7 կմ	40,411,341
Գիծ 11	1935	1937	13	6,3 կմ	46,854,797
Գիծ 12	1910	2012	29	15,3 կմ	81,409,421
Գիծ 13	1911	2008	32	24,3 կմ	114,821,166
Գիծ 14	1998	2007	9	9 կմ	62,469,502

Նախատեսվում է

Գծեր	Բացվելու է	Կայարանների քանակը	Երկարություն	Նկարագրություն
Գիծ 15	2020	36	75 կմ	Հարավային հատվածը կառուցվում է
Գիծ 16	2023	10	25 կմ	Նախատեսվում է
Գիծ 17	2025	9	25 կմ	Նախատեսվում է
Գիծ 18	2023–2030	13	50 կմ	Նախատեսվում է
Գիծ 19	մինչև 2030	14	5 կմ	Նախատեսվում է

Պատկերասրահ

Մետրոն, որը աշխատում է Էյֆելյան աշտարակի մոտ
«Overview of Passy» կայարանը
6-րդ գիծը
Շարժասանդուղք
Մետրո

Փարիզի մետրոյի ցանցի քարտեզ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 «The Metro: a Parisian institution». 2017 թ․ փետրվարի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.
↑ «Wayback Machine» (PDF). 2009 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.
↑ «Le Wi-Fi gratuit arrive dans le métro parisien». 2012 թ․ հոկտեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.

Տես նաև

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փարիզի մետրոպոլիտեն» հոդվածին։

[The_Metro:_a_Parisian_institution-1] 1,0 ^1,1 «The Metro: a Parisian institution». 2017 թ․ փետրվարի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.

[2] «Wayback Machine» (PDF). 2009 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.

[3] «Le Wi-Fi gratuit arrive dans le métro parisien». 2012 թ․ հոկտեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 19-ին.

[1]

[2]

[3]