DIY
DIY, D.I.Y. (անգլ․ do it yourself), 1950-ական թվականների սկզբին ինքնուրույն աշխատանք տան գործերում ՝ էլեկտրական սարքավորումների վերանորոգում, կենցաղային տեխնիկայի, կահույքի ստեղծում և այլն[1]։ Սկսած 1980-ական թվականներից այն դարձել է ֆորմալ մշակույթի կարգախոսը՝ «Երկրպագության ինքնուս»։
Կրեյգ Օ'Հարան «Փանկի փիլիսոփայություն»-ում բնութագրում է DIY-ի շահագործման սկզբունքը հարդքոր-միջավայրում այսպես՝
|
Մեզ պետք չէ հույս դնել հարուստ գործարարների վրա, կահավորելով մեր զվարճանքը հանուն իրենց նպաստների, փոխարենը մենք կարող ենք կազմակերպել այն ինքներս և ոչ հանուն գումարի։ Մենք ինքներս կարող ենք կազմակերպել համերգներ, ցույցեր և մասնակցել դրանց, թողարկել ձայնագրություններ հրատարակել գրքեր, կազմակերպել արտադրանքի բաշխման համակարգ, բացել երաժշտական խանութներ, տարածել գրականությունը, կազմակերպել բոյկոտներ և զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ։ | 
|
DIY գաղափարների գործողության մի վառ օրինակ է Fugazi խումբը, որը չի հրապարակել իր ալբոմներից ոչ մեկը խոշոր պիտակով, չի արտադրել ապրանքներ, օրինակ՝ կրծքանշաններ իրենց խորհրդանիշով, սպորտային շապիկներ և նրանց համերգների մուտքի գումարը չափազանց ցածր է։
«DIY»-ը ԽՍՀՄ-ում
խմբագրել70-ական թվականների ավարտին սկսեց ձևավորվել «Սամիզդատ» մշակույթը։ Սկսեցին դուրս գալ առաջին ռոք-ամսագրերը, ինչպիսիք են՝ «Roxy», «UrLayt», «KontKultUR'a»։ Այս տեղեկամատյանները ինքնուրույն են կազմվել, իսկ օրինակ՝ «Rock Messenger» ամսագիրը ամբողջովին ձեռագիր է, բայց բավակնին ծավալուն։ Այսպես է նկարագրված ուկրաինական DIY-ակումբի փանկ-սամիզդատը ՝ «DIY-մշակույթ» հոդվածում․
|
|
Արգելվում էր իրականացնել ցանկացած գործարքներ գումարով ՝ անցկացնել Սամիզդատ, բաշխել ձայնագրություններ և համերգի համար վաճառել տոմսեր գումարով։ Բայց, այնուամենայնիվ 84-90-ական թվականներին, մինչ գրառումների պաշտոնական բաժանվելը տարածված է եղել այսպես կոչված մագնիտիզդատը։ |
|
«DIY»-ը Ռուսաստանում
խմբագրելԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո DIY-ը սկսեց իր ակտիվ զարգացումը Ռուսաստանում։ Սկսեցին հրատարակվել բազմիաթիվ փանկ-ամսագրեր և փանկ-պարբերականներ, որոնք հիմնված էին DIY սկզբունքի վրա։
1990-ականների կեսերին հետխորհրդային տարածքում փանկ-շարժումը հենված էր DIY սկզբունքի հիման վրա։ DIY-փանկի առաջին դրսևորումները նախկին ԽՍՀՄ-ի տարածքում դարձել են ֆենզինները։ Ըստ հիմնարար սկզբունքների՝ (քաղաքականության և երաժշտության համադրումը, ինքնուրույն արտադրությունը, տարածումը, հիմնականում փոստով կամ համերգով) այն էր, ինչ նույն հետվերակառուցումային ինքնակառավարման հրատարակչական նախընտրականը, բայց, իրոք, ֆենզինները չեն համարվում նրա հետևորդները, կողմնորոշվելով բացառապես միջազգային անալոգների վրա, այն ինչ կոչվում է փանկ ամբողջ աշխարհում։
«DIY»-ը նախկին ԽՍՀՄ-ի հանրապետություններում
խմբագրելՕլգա Ակսյուտինայի՝ «Փանկի փիլիսոփայություն» գրքից բնութագիր։
|
|
Ինչ վերաբերվում է նախկին ԽՍՀՄ-ի այլ հանրապետություններին, DIY-փանկը ավելի մեծ վերելք է ապրել Բելառուսի և Մերձբալթյան հանրապետությունների տարածքում, միաժամանակ գրեթե ամբողջովին բացակայելով այլ երկրներում, որը կապված էր հիմնականում քաղաքական իրավիճակից (օրինակ՝ Ղազախստանում և Թուրքմենստանում)․․․։ Հատկանշական է այս դեպքում Բելառուսի ֆենոմենը, որտեղ գերտոտալիտար քաղաքական իրավիճակը երկրում ոչ միայն խանգարում է փանկ-շարժման զարգացմանը, նաև նպաստում է փանկ-համախմբմանը մաքսիմալ պնդելով այն։ DIY փանկ-մշակույթի ծաղկման մեկ այլ պատճառ հանդիասնում է Լեհաստանի մոտիկ գտնվելը ՝ իր հին ավանդույթներով։ |
|
Այդ ժամանակ ինչպես Ուկրաինայում, այնպես էլ օրինակ՝ Ուզբեկստանում DIY փանկ-մշակույթը գոյություն ունի սաղմնային վիճակում։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ McKellar, S. & Sparke, P. (eds.). Interior Design and Identity.
{{cite book}}:|last=has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)