Ադրբեջանի ռազմածովային նավատորմ
Ադրբեջանի ռազմածովային նավատորմ (ադրբ.՝ Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri), հանդիսանում է Կասպից ծովում գործող Ադրբեջանի ԶՈւ-ի ռազմածովային բաղադրիչը։
| Ադրբեջանի ռազմածովային նավատորմ | |
|---|---|
 | |
 Ադրբեջանի ռազմածովային նավատորմի դրոշ | |
| Ընդհանուր տեղեկություն | |
| Տեսակ | Ռազմածովային նավատորմ |
| Երկիր |  Ադրբեջան |
| Ենթարկոում | Ադրբեջան |
| Մտնում է | Ադրբեջանի զինված ուժեր |
| Թվակազմ | 14000 մարդ[1], 31 նավ, 6 օդանավ |
| . | |
| Շրաբ | <<Գայլ>> ռազմածովային բազա (Բաքվի ծոցի մոտ) |
| Պատմություն | |
| Ստեղծվեց | 1918 թվական (102 տարի առաջ) |
| Ճակատամարտեր | Enzeli Operation? |
| Հրամանատարներ | |
| Ներկա հրամանատար | Զաուր Գումբետով |
Պատմություն
խմբագրելԱդրբեջանի ռազմածովային ուժերը ստեղծվել են 1918 թվականի օգոստոսի 5-ից, երբ Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության կառավարությունը ստեղծեց ռազմածովային ուժերը Կասպից ծովի ադրբեջանական հատվածում տեղակայված Ռուսաստանի կայսերական նավատորմի հիման վրա։ Նավատորմը բաղկացած էր 6 նավից։ Ադրբեջանում սովետական կառավարման հաստատումից հետո նավատորմը տեղափոխվեց Խորհրդային նավատորմի իրավասության տակ։ 1991 թվականին Խորհրդային Միության փլուզմամբ Խորհրդային նավատորմի ադրբեջանական հատվածի նավատորմը բաժանվեց Ադրբեջանի և Ռուսաստանի Դաշնության միջև։ 1992 թվականի հուլիսին ադրբեջանական նավերը շահագործման հանձնվեցին ադրբեջանական դրոշի ներքո Կասպից ծովի ադրբեջանական հատվածում։ Համաձայն նախագահ Հեյդար Ալիևի 1996 թվականի հրամանի՝ օգոստոսի 5-ը հայտարարվել է Ադրբեջանի ռազմածովային նավատորմի օր։ Այսօրվա դրությամբ՝ Ադրբեջանի նավատորմը համարվում է երկրորդ ամենաուժեղ նավատորմը Կասպից ծովում ռուսական նավատորմից հետո[2]։
Ներկայումս նավատորմի ղեկավարությունը գլխավորում է 1-ին կարգի կապիտան Զաուր Գումբատովը[3]։
Ծովային բազան
խմբագրելԲաքվում հին Սովետական ռազմածովային բազայի կայքը այժմ վերափոխվել է ոչ ռազմական օգտագործման՝ ներառում է արվեստի կենտրոն[4]։
Ներկայիս բազան եւ նավաշինարան գտնվում է Պուտա եւ Քարադաղ բնակավայրերի միջև:[5]
Սպառազինություն
խմբագրել
| Դաս (տեսակը) | Ծառայության մեջ | Նշումներ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Սուզանավեր | ||||||
| Midget սուզանավ | 4 | Ադրբեջանի նավատորմի կողմից օգտագործված սովետական Triton-2m և Triton-1 (նախագիծ 907) սուզանավերը | ||||
| Ֆրեգատներ | ||||||
| Petya դասի ֆրեգատ | 1 (արդիականացված) | ARG Gusar (G121) մոդեռնիզացումը ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի կողմից։ | ||||
| Պարեկային / հրթիռային / ականակիր նավեր | ||||||
| Stenka դասի պարեկային նավ | 5 | |||||
| Օսա դասի հրթիռային նավ | 3 | |||||
| Սվետլյակի դասի պարեկային նավ | 2-ը | |||||
| AB-25 դասի պարեկային նավ | 2-ը | 2000 AB-34 (P-134) և AB-35 (P-135) փոխանցված Ադրբեջան | ||||
| Kılıç դասի արագ հարձակման նավ | ? ? | Ադրբեջանում հետաքրքիր են թուրքական «Կիլիկ» դասի արագ հարձակման նավերով | ||||
| Ականազերծողներ | ||||||
| Սոնյա կարգի ականազերծող | 2 | |||||
| Եվգենյա կարգի ականազերծող | 5 | |||||
| Ծովային ավիացիա | ||||||
| CASA / IPTN CN-235 | 3 | HC-144A տարբերակը | ||||
| Eurocopter AS365 Dauphin | 2 | |||||
| Eurocopter AS332 Super Puma- ն | 1 | |||||
Ծովային հատուկ նշանակության ջոկատները
խմբագրել2001 թվականին Ադրբեջանը ստեղծեց հատուկ նշանակության ստորաբաժանում, որը ստեղծվել է Թուրքիայի ռազմածովային ուժերի հետ համագործակցության արդյունքում։ Ստորաբաժանման վերապատրաստման և կազմակերպման կառուցվածքը կարող է նման լինել թուրքական հատուկ նշանակության ուժերին, Սու Ալթա Թաարուզին և Միացյալ Նահանգների հատուկ նշանակության ջոկատներին, ովքեր իրենց հետ ունեն ուսումնական կապ[6]։
2004 թվականին ԱՄՆ ՌԾՈՒ-ի SEAL-ի անձնակազմը Լիթլ Քրեյկի Ամֆիբիոզ բազայից մասնակցեց համատեղ զորավարժություններին՝ Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերի 641-րդ հատուկ ռազմածովային ստորաբաժանման հետ, որի կենտրոնակայանը գտնվում է Բաքվի սահմաններից դուրս գտնվող Ադրբեջանի ռազմածովային կայանում[7]։ Միությունը նկարագրվել է որպես «տպավորիչ նոր ծովային հատուկ նշանակության ստորաբաժանում»[7]։
2005 թվականին ԱՄՆ-ի Blackwater ծովային ստորաբաժանումի հետ պայմանագրով նախատեսված էր անցկացնել վերապատրաստման դասընթացներ Ադրբեջանի ռազմածովային հատուկ նշանակության ուժերի համար[8]։
Համագործակցություն ԱՄՆ-ի հետ
խմբագրել
2006 թվականին ԱՄՆ կառավարությունը երեք շարժիչային նավ նվիրեց Ադրբեջանի նավատորմին։ Կա նաև պայմանագիր, որով նախատեսվում է ԱՄՆ աջակցությունը Կասպից ծովում ադրբեջանական ռազմանավերը վերականգնելու համար։
2006 թվականի մայիսի 19-ին Ադրբեջանի և Թուրքիայի ՌԾՈւ-ն անցկացրեց համատեղ զորավարժություն՝ Բաքվում նավթի և գազատարների անվտանգության պահպանման վերաբերյալ։ Դասընթացը դիտարկել են Ադրբեջանի նավատորմի հրամանատար Շահին Սուլթանովը և Թուրքիայի զինված ուժերի կցորդ Սեյհան Ջեյհանը։ Այդ գործողությունները նպատակաուղղված են եղել Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան խողովակաշարի (ԲԹՋԽ) անվտանգությանը, Կասպից նավթը Թուրքիա և հետագայում դեպի համաշխարհային շուկաներ տանելու հիմնական արտահանման խողովակաշարի անվտանգությանը, ինչպես նաև երկու երկրների ռազմական ուժերի միջև համագործակցության ընդլայնմանը։ Զորավարժությունները սկսվել են ծովային հատվածում ականների մաքրմամբ։ Դրան հաջորդեց պայմանականորեն ահաբեկիչների կողմից տարածքում տնկված թակարդները անվնաս դարձնելը։ Դասընթացն ավարտվեց ծովային և օդային գործողությունների պրակտիկայով[9]։
2007 թվականին կնքվեց համաձայնագիր Ադրբեջանի նավատորմի և ամերիկյան ռազմական ընկերության միջև, որի համաձայն՝ Ադրբեջանի նավատորմի մի մասը հագեցած կլինի առաջադեմ լազերային սարքերով / համակարգերով։ Ամերիկյան ընկերության մասնագետները նույնպես պատրաստվում էին դասընթացներ անցկացնել այս նոր սարքավորումների օգտագործման համար[10]։
Կասպիական գվարդիայի նախաձեռնություն
խմբագրել
Կասպիական գվարդիայի նախաձեռնությունը շրջանակային ծրագիր է, որը նախատեսված է Ադրբեջանում և Ղազախստանում գործողությունները համակարգելու ԱՄՆ Կենտրոնական հրամանատարության և ԱՄՆ կառավարական այլ գերատեսչությունների հետ`կասպյան անվտանգության բարձրացման համար։ Նախաձեռնությունը երկու երկրներին օգնում է բարելավել կանխելու իրենց կարողությունը և, անհրաժեշտության դեպքում, արձագանքելու ահաբեկչությանը, միջուկային զենքի տարածմանը, թմրանյութերի և մարդկանց թրաֆիքինգին քու Կասպյան տարածաշրջանում այլ միջազգային սպառնալիքներին։ EUCOM-ը պատասխանատու է Ադրբեջանում գործողությունների համար[11]։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Jane's Fighting Ships, 2001-2002 edition, p.35
- ↑ «Azərbaycan hərbi dəniz qüvvələrinin yaranma günüdür» [The Day of Establishment of Azerbaijani Naval Force]. Lider TV. 2010 թ․ օգոստոսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ Rashad Suleymanov. «Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandanı Pakistan Silahlı Qüvvələri Qərargah Rəisləri Birləşmiş Komitəsinin sədri ilə görüşüb» [Commander of Azerbaijani Naval Forces met Chief of General Staff of Pakistan]. Azeri Press Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ «articles/Baku art centre launched in former Soviet naval base». ec2-79-125-124-178.eu-west-1.compute.amazonaws.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Azerbaijan to build warships in 2014». azernews.az. 2013 թ․ նոյեմբերի 12.
- ↑ «Yandunts». Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Donna Mills, Navy Special Ops Demos Training in Azerbaijan Արխիվացված Հուլիս 29, 2009 Wayback Machine, American Forces Press Service, June 10, 2004
- ↑ ISN Editors. «Profile: Blackwater Worldwide». International Relations And Security Network. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
{{cite web}}:|last=has generic name (օգնություն) - ↑ «AssA-Irada news agency». azernews.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Azerbaijan Navy to be equipped with laser devices». Today.az. 2007 թ․ մայիսի 4. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 11-ին.
- ↑ «DefenseLINK News: European Command Transforming to Accommodate New Challenges». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.