Ադրիանոսի վիլլա

<img src="//up.wiki.x.io/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Nuvola_apps_kaboodle.svg/20px-Nuvola_apps_kaboodle.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" data-file-width="128" data-file-height="128"> Արտաքին տեսաֆայլեր
<img src="//up.wiki.x.io/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Nuvola_apps_kaboodle.svg/15px-Nuvola_apps_kaboodle.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="128" data-file-height="128">	Ադրիանոս վիլլա, վիրտուալ շրջագայություն, Smarthistory

**Համաշխարհային ժառանգություն**
	Ադրիանոս վիլլա
Villa Adriana (Tivoli)*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն
	Վիլլայի Կանոպուս հանգստյան գոտին, հանգստավայր Ալեքսանդրիայի մոտ, տեսարանը՝ Սերապիս ամրոցից
Տիպ	մշակութային
Չափանիշներ	i, ii, iii
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**	Եվրոպա
Կոորդինատներ	41°56′31″ հս․ լ. 12°46′31″ ավ. ե.HGЯO
	Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	1999 (23-րդ նստաշրջան)
Համար	907
	* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում; ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
	Համաշխարհային ժառանգություն

Ադրիանոսի վիլլա (իտալ.՝ Villa Adriana), հին հռոմեական կայսերական ավերված վիլլա Հռոմից դեպի հյուսիս-արևմուտք մոտավորապես 30կմ հեռավորության վրա գտնվող Տիվոլի քաղաքում, որտեղից Ադրիանոս կայսերը կառավարել է Հռոմեական կայսրությունը իր կյանքի մայրամուտին։ Կառուցվել է մ.թ.ա 118-134 թթ-ին։ Ադրիանուս վիլլան 1999 թվականին ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։

Պատմություն

Վիլլան նախատեսված է եղել Հռոմի Ադրիանոս կայսեր (մ.թ. 76-138 թթ.) ամառային հանգստի համար։ Տեղեկություն է պահպանվել այն մասին, որ կայսերը դուր չէր գալիս Պալատին բլրի վրա գտնվող պալատը, այդ պատճառով նա ձեռնամուխ է լինում մի նոր շինության կառուցմանը՝ իր ճաշակին համապատասխան։ Հենց այստեղ է Ադրիանուսն անցկացնում իր կյանքի ու կառավարման վերջին տարիները, հետևաբար՝ այս վիլլայում մի քանի տարի շարունակ մի մեծ արքունիք էր ապրում։

Կառույցը և դրան հարակից կանաչապատ տարածքը նախապես զբաղեցրել են մոտ 300 հեկտար տարածություն։ Այժմ շինության ավերակները փռված են ընդամենը 40 հեկտար տարածության վրա։ Կից թանգարանում ներկայումս ցուցադրվում է այն մոդելը, որը պատկերում է վիլլայի ենթադրյալ տեսքն Ադրիանոս կայսեր ժամանակաշրջանում։

Վիլլան իր նախնական տեսքով մոտ 30 շինությունից կազմված համալիր էր՝ կազմված մեծ ու փոքր պալատներից, տաճարներից, թատրոններից^[1], գրադարաններից, այգիներից և այլն։ Տարբեր երկրներով ճանապարհորդելով և ճարտարապետական բազմաթիվ ոճեր տեսնելով՝ Ադրիանոսն իր համալիրի համար նախապատվությունը տվել էր հունական և եգիպտական ոճերին։ Առհասարակ, այս համալիրը Հռոմեական կայսրությունից պահպանված ալեքսանդրյան այգիների ու կայսերական վիլլայի ամենավառ նմուշներից մեկն է։ Կայսրը համալիրի 30 շինություններից յուրաքանչյուրին իր անունն էր տվել՝ հիմք ընդունելով այն վայրերի անունները, որոնք տեսել էր իր բազում ճանապարհորդությունների ընթացքում։

Ադրիանոսի ամենահայտնի շինություններից էին՝ պեչիլեն (հսկայական ուղղանկյուն հրապարակ՝ կենտրոնում՝ լիճ)^[1], կանանց ու տղամարդկանց համար նախատեսված առանձին բաղնիքները, ստրուկների համար նախատեսված փոքրիկ տարածքները, Ոսկե հրապարակը, հունական թատրոնն ու գրադարանը, Ապոլլոնի տաճարը և այլն։

Ադրիանոս վիլլան համարվում է հռոմեացի կայսրերի կողմից երբևէ կառուցված ամենամեծ ու թանկ կառույցներից մեկը^[2]։ Պալատական այս համալիրը նմուշ է հանդիսացել բարոկկոյի ժամանակաշրջանում նմանատիպ համալիներ կառուցելու համար։

Ադրիանոսից հետո այս կառույցն օգտագործվել է նրա բազմաթիվ հետևորդների կողմից։ Հռոմեական կայսրության անկումից հետո այն անուշադրության մատնվեց և դուրս եկավ ցանկացած տեսակի կիրառությունից՝ մասնակիորեն ավերվելով։

IV դարում Կոստանդիանոս Ա Մեծը այս համալիրից բազմաթիվ գեղարվեստական գործեր է վերցնում Կոստանդնուպոլիս տանելու համար։

VI դարում համալիրի տարածքում հանգրվանում են գոթերի ու բյուզանդացիների զորքեր` ահռելի վնասներ պատճառելով շինություններին։

XVI դարում կարդինալ Իպոլիտ II-ը «տիրացավ» վիլլայի քանդակների մեծ մասին` դրանցով զարդարելով իր անձնական տիրույթները։ Նույն ժամանակաշրջանում իրագործվում են Ադրիանոսի համալիրի առաջին հնագիտական պեղումները^[3], որի շրջանակներում հայտնաբերվում են ավելի քան 300 արվեստի արժեքավոր գործ^[4], որոնք այժմ պահվում են աշխարհի տարբեր թանգարաններում (Վերսալյան Դիանան Լուվրում)։

Պատկերասրահ

Ադրիանոս վիլլայի ավերակները ներկա վիճակում
Մարիթիմ թատրոնը
Պոյկիլե
Չենտո կամերելե, ստրուկների համար նախատեսված կացարան
Կանոպա
Պրետորիա
Հյուրընկալության գավիթ
Շրջանաձև ջրանցք
Շրջանաձև մատուռ
Մեծ թերմաներ, բաղնիքներ տղամարդկանց համար
Մեծ թերմաներ
Վիլլայի ողբերգության և կատակերգության թատերական դիմակների նուրբ խճանկարներ, (Կապիտոլիում, Հռոմ)
Փիլիսոփաների սրահ

Արտաքին տեսանյութ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 «View Article: Hadrian's Villa: A Roman Masterpiece».
↑ «Deep inside tunnels revealed under Hadrian's Roman villa». BBC News.
↑ Mari, Zaccaria and Sgalambro, Sergio: The Antinoeion of Hadrian's Villa: Interpretation and Architectural Reconstruction, American Journal of Archaeology, Vol 3, No 1, Jan 2007.
↑ Renberg, Gil H.: Hadrian and the Oracles of Antinous (SHA, Hadr. 14.7); with an appendix on the so-called Antinoeion at Hadrian’s Villa and Rome’s Monte Pincio Obelisk, Memoirs of the American Academy in Rome, Vol. 55 (2010) [2011], 159-198.
↑ «Ադրիանոս վիլլա։ Վիրտուալ շրջագայություն». Smarthistory at Khan Academy. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 30-ին.

Գրականություն

A. Betori, Z. Mari, 'Villa Adriana, edificio circolare noto come Sepolcro o Tomba: campagna di scavo 2004: breve sintesi dei resultati', in Journal of Fasti Online, www.fastionline.org/docs/2004-14.pdf
Hadrien empereur et architecte. La Villa d'Hadrien: tradition et modernite d'un paysage culturel. Actes du Colloque international organise par le Centre Culturel du Pantheon (2002. Geneva)
Villa Adriana. Paesaggio antico e ambiente moderno: elementi di novita` e ricerche in corso. Atti del Convegno: Roma 23-24 giugnio 2000, ed. A. M. Reggiani (2002. Milan)
E. Salza Prina Ricotti, Villa Adriana il sogno di un imperatore (2001)
Hadrien: tresor d'une villa imperiale, ed. J. Charles-Gaffiot, H. Lavagne [exhibition catalogue, Paris] (1999. Milan)
W. L. MacDonald and J. A. Pinto, Hadrian's Villa and its legacy (1995)
A. Giubilei, 'Il Conte Fede e la Villa Adriana: storia di una collezione d'arte', in Atti e Memorie della Società Tiburtina di Storia e d'arte; 68 (1995), p. 81-121
J. Raeder, Die Statuarische Ausstattung Der Villa Hadriana Bei Tivoli (1983)
R. Lanciani, La Villa Adriana (1906)^[1]
Вилла д'Эсте. Вилла Адриана. Григорианская вилла. Тиволи. — Рим: Lozzi Roma. — С. 46—64. — 64 с. — ISBN 978-88-87894-99-8

Արտաքին հղումներ

Ադրիանոսի վիլլա
էջը Վիքիպահեստում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադրիանոսի վիլլա» հոդվածին։

↑ Somers. «Hadrian's Villa: A Roman Masterpiece». University of Washington Honors Program in Rome. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին.

[washington.edu-1] 1,0 ^1,1 «View Article: Hadrian's Villa: A Roman Masterpiece».

[2] «Deep inside tunnels revealed under Hadrian's Roman villa». BBC News.

[3] Mari, Zaccaria and Sgalambro, Sergio: The Antinoeion of Hadrian's Villa: Interpretation and Architectural Reconstruction, American Journal of Archaeology, Vol 3, No 1, Jan 2007.

[4] Renberg, Gil H.: Hadrian and the Oracles of Antinous (SHA, Hadr. 14.7); with an appendix on the so-called Antinoeion at Hadrian’s Villa and Rome’s Monte Pincio Obelisk, Memoirs of the American Academy in Rome, Vol. 55 (2010) [2011], 159-198.

[smarth-5] «Ադրիանոս վիլլա։ Վիրտուալ շրջագայություն». Smarthistory at Khan Academy. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 30-ին.

[6] Somers. «Hadrian's Villa: A Roman Masterpiece». University of Washington Honors Program in Rome. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

Villa Adriana (Tivoli)*
Ադրիանոս վիլլա
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն

Վիլլայի Կանոպուս հանգստյան գոտին, հանգստավայր Ալեքսանդրիայի մոտ, տեսարանը՝ Սերապիս ամրոցից

Տիպ	մշակութային
Չափանիշներ	i, ii, iii
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**	Եվրոպա
Կոորդինատներ	41°56′31″ հս․ լ. 12°46′31″ ավ. ե.^HGЯOL
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	1999 (23-րդ նստաշրջան)
Համար	907



* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն