Ալեքսանդր Սահինյան
Ալեքսանդր Արամի Սահինյան (հուլիսի 3 (16), 1910[1], Վարդաբլուր, Ալեքսանդրապոլի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1] - նոյեմբերի 4, 1982[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), հայ ճարտարապետ, ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1961), ճարտարապետության թեկնածու (1952)։
| Ալեքսանդր Սահինյան | |
|---|---|
 Ալեքսանդր Սահինյանի դիմաքանդակը, քանդակագործ` Սամվել Ղազարյան, Ճարտարապետության ազգային թանգարան-ինստիտուտ | |
| Ծնվել է | հուլիսի 3 (16), 1910[1] |
| Ծննդավայր | Վարդաբլուր, Ալեքսանդրապոլի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | նոյեմբերի 4, 1982[1] (72 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | ՀԱՊՀ (1937)[1] |
| Աշխատավայր | Հայպետնախագիծ[1] և Արվեստի ինստիտուտ[1] |
| Պարգևներ | |
| Ալեքսանդր Սահինյան Վիքիդարանում | |
Արձակագիր, հրապարակախոս Անահիտ Սահինյանի եղբայրն է։
Կենսագրություն
խմբագրել1938-1940 թվականներին աշխատել է Հայպետնախագիծ ինստիտուտում, 1946 թվականից՝ ԽՍՀՄ ԳԱ արվեստի ինստիտուտում (1958-1982 թվականներին ճարտարապետության ամբիոնի վարիչ)։ 1952 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական դիսերտացիան «Քասաղի բազիլիկայի ճարտարապետությունը» թեմայով։
Սահինյանի նախագծերով Երևանում ստեղծվել են սանիտարաբակտերիոլոգիական ինստիտուտի շենքը (1938), կրկեսի դահլիճը (1939-1940)։
1984 թվականին հետմահու արժանացել է ՀՀ ԳԱԱ Թորոս Թորամանյանի անվան մրցանակի[2]։
Ուսումնասիրություններ
խմբագրելՈւսումնասիրությունները նվիրված են Հայաստանի անտիկ և վաղ միջնադարի ճարտարապետությանը։ Մասնակցել է Գառնիի ամրոցի պեղումներին, ղեկավարել է Էջմիածնի մայր տաճարի, Երերույքի և Քասաղի բազիլիկների, Զովունիի պեղումները, կազմել Գառնիի տաճարի վերակազմության նախագիծը (1967-1968), ղեկավարել վերականգնման աշխատանքները (1969-1975, ՀԽՍՀ պետական մրցանակ՝ 1975)։
1944 թվականին Ապարանի շրջկենտրոնի Քասաղի բազիլիկի պեղումները սկսելու օրվանից մինչև կյանքի վերջը Սահինյանը նվիրվել է հայ հին ճարտարապետության ուսումնասիրության գործին։ Սահինյանը մշակել է Հայաստանի վաղ քրիստոնեական բազիլիկները և Հայաստանի նախաքրիստոնեական ճարտարապետությունը։
Էջմիածնում պեղումներ կատարելիս Սահինյանը պարզել է Մայր տաճարի բազիլիկ բնույթը (նախ՝ միանավ, ապա՝ եռանավ), որի զարգացման առանձնահատկությունն է կազմել բազիլիկի վերականգնում-վերափոխումը խաչաձև կենտոնագմբեթ շենքի` 480 թ., Վահան Մամիկոնյանի օրոք կատարված եկեղեցու վերանորոգման ժամանակ։
Հռիփսիմեի տաճարի հիմքերն ուսումնասիրելիս Սահինյանը գտել է վանքի մերձակայքում, կամ գուցե և նրա տեղում երբեմնի անտիկ կառույցի, ըստ երևույթին` տաճարի մշակված մանրամասներ։
1949 թվականին աշխատում էր Գառնիում որպես արշավախմբի ճարտարապետ։ Նրա ուսումնասիրությունների առարկան են դարձել Գառնիի ամրոցի պարիսպը, հեթանոսական տաճարը, Արշակունիների պալատական համալիրն անտիկ բաղնիքով։
Աշխատություններ
խմբագրելԱլեքսանդր Սահինյանը հեղինակ է ՀՍՍՀ ԳԱ գիտական հանդեսներում տպագրված մի շարք հոդվածների, ինչպես նաև «Քասաղի բազիլիկայի ճարտարապետությունը», «Հայաստանի անտիկ ու վաղ միջնադարյան ժամանակաշրջանի ճարտարապետություն» գլուխները «Հայ ճարտարապետության ակնարկներում», «Գառնի-Գեղարդ», «Գառնի ամրոցի անտիկ շրջանի ճարտարապետական կառույցները», «Էջմիածին» և այլ աշխատությունների։
Գրականություն
խմբագրել- Գ. Ա. Տիրացյան «Ալեքսանդր Սահինյան», պատմաբանասիրական հանդես № 1, 1982, էջ 231-232
Ծանոթագրություններ
խմբագրել | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Սահինյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 140)։ 
|