Արետա Ֆրանկլին

Արետա Ֆրանկլին
Բնօրինակ անուն	անգլ.՝ Aretha Louise Franklin
Ծնվել է	մարտի 25, 1942[…]; Մեմֆիս, Թենեսի, ԱՄՆ
Երկիր	ԱՄՆ
Մահացել է	օգոստոսի 16, 2018[…] (76 տարեկան); Դետրոյթ, Միչիգան, ԱՄՆ
Գերեզման	Վուդլոն գերեզմանատուն
Ժանրեր	սոուլ, Ֆանկ, գոսպել, փոփ, փոփ ռոք, ջազ և ռիթմ էնդ բլյուզ
Մասնագիտություն	երգչուհի, երգերի հեղինակ, ստուդիական երաժիշտ, դաշնակահարուհի և կոմպոզիտոր
Երգչաձայն	մեցցո-սոպրանո
Գործիքներ	դաշնամուր և վոկալ
Լեյբլ	Արիստայի Գրառումները, Atlantic Records, Battle Records?, Columbia Records, RCA, Warner Music Group և Checker?
Կրթություն	Ջուլիարդ դպրոց և Northern High School
Ամուսին	Գլին Թուրման և Ted White?
Պարգևներ	; Գրեմմի Լեգենդի մրցանակ Տարվա երաժշտական անձնավորություն Գոսպելի փառքի սրահ «Գրեմմի» մրցանակ լավագույն R&B կատարման համար Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Soul Gospel Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? American Music Award for Favorite Soul/R&B Female Artist? American Music Award for Favorite Soul/R&B Female Artist? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Favorite Soul/R&B Album American Music Award for Favorite Soul/R&B Female Artist? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? American Music Award for Favorite Soul/R&B Female Artist? Grammy Award for Best R&B Performance by a Duo or Group with Vocals? Grammy Award for Best Female R&B Vocal Performance? Grammy Award for Best R&B Performance by a Duo or Group with Vocals? Grammy Award for Best Soul Gospel Performance, Female? ; Գրեմմի մրցանակի փառքի սրահ NAACP Image Award փառքի սրահ Գրեմմի մրցանակի փառքի սրահ Գրեմմի մրցանակի փառքի սրահ Գրեմմի մրցանակի փառքի սրահ Գրեմմի մրցանակ լավագույն ավանդական R&B կատարման համար Գրեմմի մրցանակ լավագույն ավանդական R&B կատարման համար Grammy Award for Best Gospel/Contemporary Christian Music Performance? Գրեմմի մրցանակի փառքի սրահ Միչիգանի կանանց փառքի սրահ Պուլիցերյան հատուկ մրցանակ Հարվարդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր և Ռոքնռոլի փառքի սրահ
Կայք	arethafranklin.net
Ստորագրություն
	Aretha Franklin Վիքիպահեստում

Արետա Լուիզա Ֆրանկլին (անգլ.՝ Aretha Louise Franklin, մարտի 25, 1942(1942-03-25)^[1]^[2]^[3]^[…], Մեմֆիս, Թենեսի, ԱՄՆ^[4] - օգոստոսի 16, 2018(2018-08-16)^[5]^[6]^[7]^[…], Դետրոյթ, Միչիգան, ԱՄՆ^[5]), ամերիկացի երգչուհի, հանդես է եկել ռիթմ ընդ բլյուզ, սոուլ, գոսպել ժանրերում։ Մեծ հաջողությունների է հասել 1960-ական թվականների կեսին և 1970-ական թվականներին։ Ի շնորհիվ իր ուժեղ վոկալային տվյալների՝ նրան համարում են սոուլի թագուհի կամ Լեդի Սոուլ^[24]։ 1987 թվականի հունվարի 3-ին նա դարձել է առաջին կինը, որի անունը գրվել է Ռոքնռոլի փառքի սրահում։ 2008 թվականի նոյեմբերին «Rolling Stone» ամսագիրը նրան անվանել է ամբողջ պատմության մեծագույն երգչուհի^[25]։

Վաղ տարիներ

Արետա Ֆրանկլինը մեծացել է Դետրոյթում, քահանայի ընտանիքում։ Քույրերի հետ երգել է եկեղեցական երգչախմբում։ Արդեն 14 տարեկանում ձայանգրվել են նրա առաջին վոկալային ստեղծագործությունները։ Երիտասարդ տաղանդով հետաքրքրվել է դետրոյթական լելյբլ «Motown»-ը, սակայն ի շնորհիվ Ջոն Հեմոնդի Արետան պայմանագիր է կնքել Columbia Records-ի հետ։

1966 թվականին, երբ Ֆրանկլինը ձայնագրվել է այդ լեյլբլում, համարվել է կարևոր քայլ նրա կյանքում։ Նրա երգերը հայտվել են հիթ շքերթների առաջին հորիզոնականներում և նրա շնորհիվ սոուլը մեծ առաջխաղացում է ունեցել։

Ոսկե տարիք

1966 թվականի վերջին Ջերի Ուեկսլերը դարձել է Ֆրանկլինի պրոդյուսերը։ Երգչուհին պայմանագիր է կնքել Atlantic Records Ատլանտյան ձայնագրությունների կորպորացիայի հետ և դարձել է նրա գլխավոր աստղը։ «I Never Loved a Man (The Way I Love You)» հուզիչ ռիթմ ընդ բլյուզ ժանրի սինգլի ձայնագրման համար Ջերի Ուեկսլերը նրան տարել է Ալաբամա, որտեղ Արետան ձայնագրվել է ամերիկյան լավագույն երաժիշտների հետ։

1967 թվականի սկզբի 18 ամիսներին և 1968 թվականին Արետան հայտնվում է փոփ աղյուսակներում․ այդ ժամանակ նրա տասը երգերը, որոնց շարքում են դասական սոուլի այնպիսի մարգարիտները, ինչպիսիք են` «Chain of Fools» և «(You Make Me Feel Like) A Natural Woman», հայտնվում են Billboard Hot 100-ի լավագույն տասնյակում, իսկ Օթիս Ռեդինգի «Respect» երգի՝ Արետայի կրքոտ կատարումը դառնում է ֆեմինիզմի հիմն և գլխավորում է հիթ շքերթները՝ ըստ վաճառքի։ Ինչպես նաև 1968 թվականին Արետա Ֆրանկլինը ստանում է իր կարիերայի առաջին Գրեմմի մրցանակը։

Երգչուհին խառնելով սոուլ և գոսպել ժանրերը դառնում է Ամերիկայի սև դեմքը՝ պայքարելով քաղաքացիական իրավունքների համար։ Նրա վստահ և սուր վոկալը նորարական գործիքավորումներում դարձել է դասական սոուլի չափանիշ։ 1972 թվականին նա ձայնագրել է մաքուր գոպել ժանրում ալբոմ՝ «Amazing Grace», որը վաճառվել է այնքան, որքան ռիթմ ընդ բլյուզ ժանրի սկավառակները։ Թեև Արետա Ֆրանկլինը առաջին անգամ փառքի է արժանացել որպես մեծագույն վոկալիստ, շատ քչերը գիտեն, որ նրա մի շարք ձայնագրություններում հենց ինքն է նվագել ստեղնաշարային գործիքների վրա։

«Սոուլի թագուհու» համար ամենամեծ խնդիրը եղել է իր երգացանկը։ Իր մշտական երգահանի բացակայության ժամանակ Արետան կատարել է այլ երաժիշտների երգերը՝ The Drifters («Spanish Harlem»), Դայոն Ուորիկ («I Say a Little Prayer»), The Rolling Stones, The Beatles, Simon & Garfunkel, Սեմ Կուկ։ Կատարվել է Արետայի մի շարք երգերի քավեր տարբերակները, որոնք նույնպես մեծ հաջողություն են ունեցել։

Վերջին տարիներ

Արետա Ֆրանկլինը չի կարողանում զսպել արցունքները ազատության մեդալի հանձման ժամանակ

Արետա Ֆրանկլինը երգում է ԱՄՆ 44-րդ նախագահ Բարաք Օբամայի երդմնակալության ժամանակ^[26] 2009 թվականի հունվարի 20

Արետա Ֆրանկլինի վերջին մեծ հաջողությունը աղյուսակներում դաձրել է Սթիվի Ուանդերի «Until You Come Back to Me» (1974) երգի քավեր տարբերակը։ Այս ձայնագրությամբ փակել է Ֆրանկլինի կյանքի աստղային փառքի շրջանը։ Սոուլ երաժշտության «Ոսկե դար»-ը արդեն անցյալում էր, և նրա «թագուհին» շատ լավ հասկանում էր դա։ Վերջնական հարվածը Արետայի համար եղավ հոր կաթվածը։

1978-1984 թվականներին Արետան ամուսնացած է եղել հայտնի դերասան Գլին Թորմանի հետ, սակայն ավելի ուշ նրանք բաժանվել են։

Տարիքի հետ Ֆրանկլինի ձայնագրություններում զգացմունքայնությունը պակասել է և նա սկսել է կատարել ավանդական փոփ ժանրում՝ հիմնականում երիտասարդ կատարողների հետ։ Ջորջ Մայքլի և Արետայի դուետը 1986 թվականին գլխավորել է Մեծ Բրիտանիայի հիթ շքերթը, իսկ նրա ավելի հաջողակ «A Rose Is Still a Rose» (1998) սինգլը 1990-ական թվականներին ձայնագրվել է Լորին Հիլի հետ։

Ձայնագրվել են մի շարք դուետներ «թագուհու» և նրա խորթ աղջկա՝ Ուիթնի Հյուսթոնի, Մրայա Քերիի, Էնի Լենոքսի, Մերի Ջեյ Բլայջի, Ֆրենկ Սինատրայի, Գլորիա Էստեֆանի, Քրիստինա Ագիլերայի և մյուս կատարողների հետ։ 2007 թվականին թողարկվել են առանձին սկավառակի վրա «Jewels in the Crown: All-Star Duets with the Queen»: Երկու տարի հետո Արետան ստացել է ԱՄՆ-ի Ազատության մեդալ։

Մահացել է Դետրոյթում 2018 թվականի օգոստոսի 16-ին^[27]։

Սկավառակագրություն

Ստուդիական ալբոմներ

1956 - The Gospel Soul of Aretha Franklin
1961 - Aretha: With The Ray Bryant Combo
1962 - The Electrifying Aretha Franklin
1962 - The Tender, the Moving, the Swinging Aretha Franklin
1963 - Laughing on the Outside
1964 - Unforgettable - A Tribute to Dinah Washington
1964 - Runnin' Out of Fools
1965 - Yeah!!!
1965 - Once in a Lifetime
1966 - Soul Sister
1967 - Take It Like You Give It
1967 - I Never Loved a Man the Way I Love You
1967 - Aretha Arrives
1967 - Take A Look
1968 - Lady Soul
1968 - Aretha Now
1969 - Soul '69
1969 - Soft and Beautiful
1970 - This Girl's in Love with You
1970 - Spirit in the Dark
1972 - Young, Gifted & Black
1973 - Hey Now Hey (The Other Side of the Sky)
1974 - Let Me In Your Life
1974 - With Everything I Feel in Me
1975 - You
1976 - Sparkle
1977 - Sweet Passion
1978 - Almighty Fire
1979 - La Diva
1980 - Aretha (1980)
1980 - Aretha Sings the Blues
1981 - Love All the Hurt Away
1982 - Jump to It
1983 - Get It Right
1984 - Never Grow Old
1985 - Who's Zoomin' Who?
1986 - Aretha (1986)
1986 - Soul Survivor
1989 - Through the Storm
1991 - What You See Is What You Sweat
1998 - A Rose Is Still a Rose
2003 - So Damn Happy
2007 - Jewels in the Crown: All-Star Duets with the Queen
2008 - This Christmas
2011 - Aretha: A Woman Falling Out of Love
2014 - Aretha Franklin Sings the Great Diva Classics

Համերգային ալբոմներ

1968 - Aretha in Paris
1971 - Aretha Live at Fillmore West
1972 - Amazing Grace (альбом)|Amazing Grace
1987 - One Lord, One Faith, One Baptism
2005 - Don't Fight the Feeling: Live at Fillmore West
2007 - Oh Me Oh My: Aretha Live in Philly, 1972

Ֆիլմագրություն

Black Rodeo (1972) (վավերագրական)^[28]
Բլյուզ եղբայրներ (1980)^[29]
Listen Up: The Lives of Quincy Jones (1990) (վավերագրական)^[30]
Բլյուզ եղբայրներ 2000 (1998)^[30]
Tom Dowd & the Language of Music (2003) (վավերագրական)
The Zen of Bennett (2012) (վավերագրական)^[31]^[32]
Muscle Shoals (2013) (վավերագրական)^[33]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Ritz D. Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Broadway Database — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 Discogs — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Southern E. Biographical Dictionary of Afro-American and African Musicians — Greenwood Publishing Group, 1982.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Aretha Franklin, music’s ‘Queen of Soul,’ dies at 76 — Washington Post, 2018.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 filmportal.de — 2005.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Dutch Top 40
↑ Find A Grave — 1996.
↑ http://www.939bobfm.com/Music/Album.aspx?id=17309
↑ http://www.juno.co.uk/products/funk-soul-classics/423562-01/
↑ http://www.karaoke-version.com/mp3-backingtrack/aretha-franklin/rock-steady.html
↑ http://www.mtv.com/news/1679376/whitney-houston-clive-davis/
↑ http://www.vh1.com/celebrity/2010-12-07/happy-holidays-from-aretha-franklin/
↑ http://www.vh1.com/celebrity/2009-12-03/aretha-franklin-stars-in-the-gospel-grizzly/
↑ http://www.ukulele-tabs.com/de/tabs/Stevie+Wonder-uke-tabs.html
↑ http://www.lyricsfreak.com/a/aretha+franklin/i+wonder+where+are+you+tonight_20827765.html
↑ http://www.broadwayworld.com/bwwmusic/article/Knew-You-Were-Waiting-The-Best-of-Aretha-Franklin-to-be-Released-131-20111219
↑ ^18,0 ^18,1 ^18,2 Montreux Jazz Festival Database
↑ https://books.google.no/books?id=RsMDAAAAMBAJ&lpg=PA56&pg=PA56#v=onepage&q&f=false
↑ http://www.michiganwomen.org/Images/Franklin,%20Aretha.pdf
↑ https://www.pulitzer.org/winners/aretha-franklin
↑ https://www.harvard.edu/on-campus/commencement/honorary-degrees
↑ Citations for Recipients of Honorary Degrees at Yale University 2010 // Yale Daily Bulletin — Yale University, 2010.
↑ «1987 Արետա Ֆրանկլինը Ռոքնռոլի փառքի սրահում». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.
↑ «Greatest Singers of All Time | Rolling Stone Music | Lists». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.
↑ Aretha Franklin singing "My Country Tis of Thee" at the first inauguration of Barack Obama, January 20, 2009
↑ «Умерла Арета Франклин». Газета.Ru. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ «Black Rodeo (1972)». IMDb.
↑ The Blues Brothers(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
↑ ^30,0 ^30,1 Blues Brothers 2000(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
↑ «Արետա Ֆրանկլին»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
↑ Պաշտոնական կայք
↑ «Արետա Ֆրանկլին»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում

Արտաքին հղումներ

Արետա Ֆրանկլինի կենսագրությունը All Music Guide երաժշտական հանրագիտարանում
Billboard chart history
The Official Charts.com, UK chart history

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արետա Ֆրանկլին» հոդվածին։

[_b7783618a7ab5e64-1] 1,0 ^1,1 Ritz D. Encyclopædia Britannica

[_429382620190bbff-2] 2,0 ^2,1 Internet Broadway Database — 2000.

[_2c0bcf6b5e7431ff-3] 3,0 ^3,1 Discogs — 2000.

[_d50d650721afd660-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Southern E. Biographical Dictionary of Afro-American and African Musicians — Greenwood Publishing Group, 1982.

[_df416725bc701918-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Aretha Franklin, music’s ‘Queen of Soul,’ dies at 76 — Washington Post, 2018.

[_81c45d4950816b90-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 filmportal.de — 2005.

[_6ed24eac62bd8eeb-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Dutch Top 40

[_07c558afb6251383-8] Find A Grave — 1996.

[_7bb16631cf83de33-9] ttp://www.939bobfm.com/Music/Album.aspx?id=17309

[_2af81593f41bc29d-10] ttp://www.juno.co.uk/products/funk-soul-classics/423562-01/

[_51dc56e3beb38c6d-11] ttp://www.karaoke-version.com/mp3-backingtrack/aretha-franklin/rock-steady.html

[_dfcc4cba4593b4e3-12] ttp://www.mtv.com/news/1679376/whitney-houston-clive-davis/

[_c3a839fd238d253b-13] ttp://www.vh1.com/celebrity/2010-12-07/happy-holidays-from-aretha-franklin/

[_d28b78dc5e086025-14] ttp://www.vh1.com/celebrity/2009-12-03/aretha-franklin-stars-in-the-gospel-grizzly/

[_82909109512a810b-15] ttp://www.ukulele-tabs.com/de/tabs/Stevie+Wonder-uke-tabs.html

[_2e0d35cb94e8ef67-16] ttp://www.lyricsfreak.com/a/aretha+franklin/i+wonder+where+are+you+tonight_20827765.html

[_4089afdcefbf7333-17] ttp://www.broadwayworld.com/bwwmusic/article/Knew-You-Were-Waiting-The-Best-of-Aretha-Franklin-to-be-Released-131-20111219

[_81e5a0eb3448d904-18] 18,0 ^18,1 ^18,2 Montreux Jazz Festival Database

[_37b9bf4f3d84f6b5-19] ttps://books.google.no/books?id=RsMDAAAAMBAJ&lpg=PA56&pg=PA56#v=onepage&q&f=false

[_375a335751e85653-20] ttp://www.michiganwomen.org/Images/Franklin,%20Aretha.pdf

[_8fcf2f68fd171d97-21] ttps://www.pulitzer.org/winners/aretha-franklin

[_694155a1e611d78f-22] ttps://www.harvard.edu/on-campus/commencement/honorary-degrees

[_bb580729f92b20c1-23] Citations for Recipients of Honorary Degrees at Yale University 2010 // Yale Daily Bulletin — Yale University, 2010.

[24] «1987 Արետա Ֆրանկլինը Ռոքնռոլի փառքի սրահում». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.

[25] «Greatest Singers of All Time | Rolling Stone Music | Lists». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.

[26] Aretha Franklin singing "My Country Tis of Thee" at the first inauguration of Barack Obama, January 20, 2009

[27] «Умерла Арета Франклин». Газета.Ru. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[28] «Black Rodeo (1972)». IMDb.

[29] The Blues Brothers(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում

[ReferenceA-30] 30,0 ^30,1 Blues Brothers 2000(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում

[31] «Արետա Ֆրանկլին»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում

[32] Պաշտոնական կայք

[33] «Արետա Ֆրանկլին»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[24]

[25]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]