Վիքիպեդիա

Բիրգիտ Նիլսոն

շվեդ օպերային երգչուհի

Բիրգիտ Նիլսոն (շվեդ.՝ Märta Birgit Nilsson, մայիսի 17, 1918(1918-05-17)[1][2][3][…], Västra Karup, Շվեդիա[2][3][4] - դեկտեմբերի 25, 2005(2005-12-25)[5][6][1][…], Bjärlöv[7]), նշանավոր շվեդ դրամատիկ սոպրանո։ Թեև Նիլսոնի երգացանկը հագեցած է օպերային և վոկալ կատարումներով, նա առավել հայտնի է Ռիչարդ Վագների և Ռիխարդ Շտրաուսի օպերաների կատարումներով[10]։ Նիլսոնն աչքի էր ընկնում ուժգին ձայնով, բարձր տոներում՝ հստակ ու վեհաշուք ձայնով։

Բիրգիտ Նիլսոն
Բնօրինակ անունշվեդ.՝ Märta Birgit Nilsson
Ի ծնե անունշվեդ.՝ Märta Birgit Nilsson
Ծնվել էմայիսի 17, 1918(1918-05-17)[1][2][3][…]
Västra Karup, Շվեդիա[2][3][4]
Երկիր Շվեդիա
Մահացել էդեկտեմբերի 25, 2005(2005-12-25)[5][6][1][…] (87 տարեկան)
Bjärlöv[7]
ԳերեզմանVästra Karup cemetery[8][4]
Ժանրերօպերա
Մասնագիտությունօպերային երգչուհի
Երգչաձայնսոպրանո
Գործիքներվոկալ
ԿրթությունԵրաժշտության թագավորական ակադեմիա
Պարգևներ
 Birgit Nilsson Վիքիպահեստում

Ակնարկ

խմբագրել

Նիլսոնն ուժեղ տպավորություններ է թողել իր բազմաթիվ դերերգերով, որոնք նրանք հայտնի են դարձրել որպես «Նիլսոնի ռեպերտուար»։ Երգել է Ռիխարդ Շտրաուսի օպերաները, հատուկ կատարմամբ հանդես է եկել Պուչինիի «Տուրանդոտ» օպերայում, սակայն նրա կարիերայի գագաթնակետը Վագների երաժշտությունն էր։ Մի անգամ նա ասել է, որ Իզոլդան նրան հայտնի է դարձրել, իսկ «Տուրանդոտը»՝ հարուստ[11]։ Վագների երաժշտության նրա օլիմպիական հրահանգը կարելի էր համեմատել Կիրսթեն Ֆլագսթադի հետ, որը մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ Վագների երգացանկը կատարում էր Մետրոպոլիտեն օպերայում։

Կենսագրություն

խմբագրել

Վաղ կյանք

խմբագրել

Բիրգիտ Նիլսոնի ծննդյան անունը Մյարթա Բիրգիտ Սվենսոն է։ Ծնվել է Սկոնե նահանգի Västra Karup ֆերմայում (Մալմյո քաղաքից 100 կմ հյուսիս), Նիլս Սվենսոնի և Յուստինա Սվենսոնի (ծննդյան անունը՝ Պաուլսոն)։ Երեք տարեկանում ստացել է նվեր խաղալիք դաշնամուր, որը մայրն էր գնել նրա համար։ Մի անգամ հարցազրույցներից մեկի ժամանակ նա ասաց, որ ինքը կարողանում էր երգել նախքան քայլելը, նա հավելեց. «Ես նույնիսկ երազում էի իմ երազներում»։ Նրա վոկալ տաղանդն առաջին անգամ նկատել են, երբ նա երգում էր եկեղեցական երգչախմբում։ Երգչախմբի ղեկավարը նրան խորհուրդ տվեց ձայնային դասեր ստանալ։

Օստրոպ բնակավայրում վեց ամիս սովորել է Ռագնար Բլեննոուի մոտ՝ պատրաստվելով հանդես գալ Ստոկհոլմի թագավորական երաժշտական ակադեմիայում, որտեղ նա առաջին անգամ առանձնացավ 47 երգիչների խմբից և արժանացավ Քրիստինա Նիլսոնի կրթաթոշակին։ Ակադեմիայում նրան դասավանդել են Յոզեֆ Հիսլոպը և Առնե Սանեգարդը։ Այնուամենայնիվ, նա իրեն համարում է ինքնակրթված. «Լավագույն ուսուցիչը բեմն է», - ասել է նա 1981 թվականին տված հարցազրույցի ժամանակ։ «Դու դուրս ես գալիս բեմ և պետք է սովորես պլանավորել։ Իր ուսուցումն ու հաջողությունը նա վերագրում էր հայրենի տաղանդին։ «Իմ ձայնային առաջին ուսուցիչը [Հիսլոպը] համարյա սպանեց ինձ ... , երկրորդը գրեթե նույնքան վատն էր»[12]։

Վաղ կարիերա

խմբագրել

1946 թվականին Նիլսոնն իր առաջին ելույթն ունեցավ արեց Ստոկհոլմի թագավորական օպերայում, ընդամենը երեք օրվա ծանուցումով՝ Կարլ Մարիա ֆոն Վեբերի «Ազատ հրաձիգը» օպերայում փոխարինելով հիվանդ Ագաթային։ Դիրիժոր Լեո Բլեքն այնքան էլ բարյացակամ չէր նրա հանդեպ, ինչպես ինքն է գրել ինքնակենսագրականում, ներկայացումից հետո նույնիսկ մտածում էր ինքնասպանության մասին։ 1947 թվականին ազգային ուշադրության արժանացավ Վերդիի Մակբեթ օպերայով՝ Ֆրից Բուշի դիրիժորությամբ[13]։ Դրան հաջորդեցին կատարումներ Շտրաուսից ու Վերդիից մինչև Վագներ, Պուչինի և Չայկովսկի։ Ստոկհոլմում նա ստեղծեց քնարադրամատիկական դերերի կայուն երգացանկ, ներառյալ՝ Դոննա Աննա, Աիդա, Լիզա, Տոսկա, Վեներա, Սիգլինդե, Սենտա և Մարշալին, իր սիրած դերերից մեկը՝ բոլորը շվեդերեն։ 1949 թվականին Հյորդիս Շիմբերգի և Էլիզաբեթ Սյոդերստրոմի հետ նա հանդես է եկել Ariadne auf Naxos օպերայում։

Միջազգային գործունեություն

խմբագրել
 
Նիլսոնը Ջուզեպպե Վերդիի Լեդի Մակբեթ օպերայում Ստոկհոլմի Թագավորական օպերայի բեմում, 1947 թվական

Ֆրից Բուշի ենթակայության ներքո Նիլսոնի կարիերայում առաջընթաց արձանագրվեց։ Ֆրից Բուշը կարևոր դերակատարություն ունեցավ Շվեդիայի սահմաններից դուրս Նիլսոնի առաջին կարևորագույն ներգրավվածության ապահովման համար։ Շրջադարձային էր 1953 թվականին Վիեննայի պետական օպերայում նրա դեբյուտը, որտեղ Նիլսոնը դարձավ սովորական կատարող ավելի քան 25 տարի։ Դրան հաջորդեց 1954 թվականի Բայրոյթի ֆառատոնը, այնուհետև Բավարիայի պետական օպերայում, 1954 թվականի Մյունխենի փառատոնում՝ Նիբելունգի մատանին։ Ավելի ուշ մինչև 1969 թվականը նա վերադարձավ Սիգլինդի, Բրյոննհիլդի և Իզոլդայի դերերգերով։

1958 թվականին Միլանի Լա Սկալայում Նիլսոնը ստանձնեց Տուրանդոտի դերը, որը կարճ է, բայց անսովոր մեծ ձայն է պահանջում։ Նիլսոնի ամերիկյան դեբյուտը եղավ Սան Ֆրանցիսկոյի օպերային թատրոնում 1956 թվականին։ 1959 թվականին նա հասավ միջազգային աստղի Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերայում Իսոլդեի դերակատարումից հետո, որը տեղ գտավ առաջին էջի նորությունների շարքում։ Նիլսոնը պատմում է, որ իր կյանքի միակ ամենամեծ իրադարձությունն այն էր, երբ նրան 1958 թվականին Լա Սկալայի 180-րդ մրցաշրջանի բացմանը խնդրեցին կատարել Տուրանդոտի դերերգը։ Նիլսոնը հանդես է եկել աշխարհի շատ օպերաներում, այդ թվում Վիեննայի, Բեռլինի, Կովենտ գարդեն արքունական թատրոնում, Տոկիոյի, Բուենոս Այրեսի, Չիկագոյի և Համբուրգի օպերային թատրոններում։ Սիդնեյի սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ Նիլսոնը երգել է 1973 թվականին բացված Սիդնեյի օպերային թատրոնի համերգասրահի բացման համերգին[14]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Västra Karups kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13475/C I/11 (1895-1922), bildid: 00131573_00211 — P. 207.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Västra Karups kyrkoarkiv, Församlingsböcker, SE/LLA/13475/A II/7 (1909-1928), bildid: 00131550_00129 — P. 1030.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Märta Birgit Nilsson 1918-05-17 — 2005-12-25 Operasångare
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.nytimes.com/2006/01/12/arts/music/12nilsson.html
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  8. ↑ Västra Karups kyrkogård: Birgit Nilsson — kulturgravar.se.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 https://web.archive.org/web/20210419162833/http://birgitnilssonprize.org/birgit-nilsson/honours-awards/
  10. ↑ Holland, Bernard (2006 թ․ հունվարի 12). «Birgit Nilsson, Soprano Legend Who Tamed Wagner, Dies at 87». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 17-ին.
  11. ↑ «Birgit Nilsson | Swedish singer». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 17-ին.
  12. ↑ Bernard Holland (2006 թ․ հունվարի 12). «Birgit Nilsson, Soprano Legend Who Tamed Wagner, Dies at 87». The New York Times.
  13. ↑ Blyth, Alan; Barker, Frank Granville (2006 թ․ հունվարի 12). «Obituary: Birgit Nilsson». the Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 29-ին.
  14. ↑ «Sydney Opera House Opening Concert». 1973 թ․ հոկտեմբերի 29. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 6-ին.

Գրականություն

խմբագրել
  • Nilsson, Birgit, My Memoirs in Pictures, translated from the Swedish by Thomas Teal, Garden City: Doubleday, 1981; 0-385-14835-6.
  • Nilsson, Birgit, Mina minnesbilder, Stockholm: Bonnier, 1977; 91-0-042069-7
  • Nilsson, Birgit, La Nilsson, Stockholm: Fischer, 1995; 91-7054-756-4.
  • "Birgit Nilsson, Soprano Legend Who Tamed Wagner" by Bernard Holland, The New York Times (12 January 2006)
  • "Så höll han allt hemligt", (why Nilsson's death was kept a secret for 16 days) by Pelle Tagesson, Aftonbladet (13 January 2006)
  • Blum, David, "The Farm Girl and the Stones", chapter 5 in David Blum, Quintet, Five Journeys toward Musical Fulfillment (Cornell University Press, 1999).

Աղբյուրներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բիրգիտ Նիլսոն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Բիրգիտ_Նիլսոն&oldid=9747389» էջից