Վիքիպեդիա

Կարոյ Ագհազի

Կարոյ Ագհազի (հունգարերեն՝ Károly Aggházy, ˈkaːroj ˈɒkhaːzi հոկտեմբերի 30, 1855(1855-10-30)[1], Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա - հոկտեմբերի 8, 1918(1918-10-08)[1], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2]), 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարասկզբի հունգարացի վիրտուոզ դաշնակահար, կոմպոզիտոր և մանկավարժ։

Կարոյ Ագհազի
Բնօրինակ անունհունգ.՝ Aggházy Károly
Ծնվել էհոկտեմբերի 30, 1855(1855-10-30)[1]
Պեշտ, Պեշտ, Հունգարիա
Երկիր Հունգարիա
Մահացել էհոկտեմբերի 8, 1918(1918-10-08)[1] (62 տարեկան)
Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա[2]
ԳերեզմանՖիումեի փողոցի գերեզմանոց
Ժանրերօպերա
Մասնագիտությունդաշնակահար, կոմպոզիտոր և երաժշտության ուսուցիչ
Գործիքներդաշնամուր
 Károly Aggházy Վիքիպահեստում

Նկարիչ Դյուլա Ագհազիի եղբայրն է։

Կենսագրական հակիրճ տեղեկություններ

խմբագրել

Կարոյ Ագհազին աշակերտել է անվանի կոմպոզիտորներ Ռոբերտ Ֆոլկմանին, Անտոն Բրուքներին և Ֆերենց Լիստին.[3]: 1879 թվականից համերգային ելույթներ է ունեցել որպես դաշնակահար[3][4]։ 1883 թվականից դասավանդել է Բեռլինի, հետագայում՝ Բուդապեշտի կոնսերվատորիայում[3][3]։

Կարոյ Ագհազիի՝ որպես կոմպոզիտորի, լավագույն ստեղծագործություններից են «Մարիետա» օպերան, կամերային և դաշնամուրային երաժշտության մի շարք նմուշներ[3][5]։ Եթե դաշնամուրային և կամերային գործերում զգացվում է ֆրանսիացի որոշ կոմպոզիտորների, բարոկկո ոճի, Լիստի և հունգարական ժողովրդական երգարվեստի ազդեցությունը, ապա օպերաներում դժվար չէ նկատել Ռիխարդ Վագների ազդեցությունը[6]. Dans ses opéras il n'a pas pu se détacher de l'influence de Richard Wagner[7]:

Երկերի ընտրանի

խմբագրել

Համերգային ստեղծագործություններ

խմբագրել
  • A Borzáné Marcsája (Frau Borzas Tochter Marie), Singspiel in 3 Akten. Zusammen mit: Jenő Hubay. Libretto: Tihané Almási Balogh. Uraufführung: 8. Mai 1880, Budapest, Volkstheater
  • Szép leányok (Schöne Mädchen), Musik zum Schauspiel von Gergely Csiky. Uraufführung: 4. Februar 1881, Budapest, Volkstheater
  • A Művészet diadala (Triumph der Kunst), Pantomime in 1 Akt (op. 28). Libretto: K. Pejacsevich. Komponiert 1894
  • Maritta, a korsós Madonna (Maritta, die Madonna mit dem Kruge), Oper in 2 Akten (op. 32). Libretto: Irene K. Fuhrmann. Komponiert 1895. Uraufgeführt: 14. Oktober 1897, Budapest, Königliches Opernhaus. Das Sujet entstammt dem Buch Die Klöster der Christenheit. Ort der Handlung ist das spanische Kloster von Yuste[8]
  • A Ravennai nász (Die Hochzeit von Ravenna), Oper in 2 Akten. Libretto: Dezső Orbán. Komponiert 1908. Nicht aufgeführt.

Գործիքային և ժողովրդական երաժշտություն

խմբագրել
  • Elégia für Klavier, Aloyse Bodó gewidmet[Digitalisat 1]
  • Etude de concert für Klavier op. 21, Franz Liszt gewidmet[Digitalisat 2]
  • Poëmes hongroise für Klavier zu 4 Händen op. 13, publiziert 1887 bei Bote & Bock in Berlin
  • Danse de Noces für Klavier zu vier Händen op. 15, 1890 publiziert bei Harmonia in Budapest
  • Suite hongroise für Klavier zu vier Händen op. 19, 1890 publiziert bei Harmonia in Budapest. I Mélodie II Danse III Intermezzo IV Rhapsodie
  • Trois Mazurkas für Klavier op. 26, 1895
  • Vier Klavierstücke op. 41 I Duo II Ritornell III Badinage IV Präludium und Fuge, publiziert 1912 bei D. Rather in Leipzig[Digitalisat 3]
  • Sechs Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung op. 30, Raimund Zur-Mühlen gewidmet, bei C. Kieslers Musikverlag in Leipzig publiziert. I Im wunderschönen Monat Mai Text: Heinrich Heine II Es schauen die Blumen III Schelmenlied IV Das ist ein Brausen V Sag mir, wer einst VI Der Tod[Digitalisat 4]
  • Serenata alla Chitarra für Klavier, 1885 bei Weinholtz in Berlin publiziert
  • Sonata dramatique für Klavier und Violine, um 1885 komponiert
  • Valse sentimentale, um 1885 komponiert
  • Geistliche Variationen über Es ist ein Ros entsprungen für Klavier
  • Klavierquintett g-moll, 1897

Օպերաներ

խմբագրել
  • 1897 – Marietta
  • 1906 – Rákóczy
  • A ravennai nász, օպերա 2 գործողությամբ (1908, չի բեմադրվել)[6].

Այս օպերաներում նկատելի է Ռիխարդ Վագների ազդեցությունը[7]։

Թվայնացված ստեղծագործություններ

խմբագրել
  1. ↑ Elégia(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project
  2. ↑ Etude de concert op. 21 Արխիվացված 2019-08-18 Wayback Machine als Digitalisat im International Music Score Library Project
  3. ↑ Vier Klavierstücke op.41(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project
  4. ↑ Sechs Lieder op. 30(չաշխատող հղում) als Digitalisat im International Music Score Library Project

Գրականություն

խմբագրել
  • Wilibald Gurlitt, Carl Dahlhaus (Herausgeber) - Riemann Musik-Lexikon. In drei Bänden und zwei Ergänzungsbänden. |TitelErg=Agghazy, Carolus |Hrsg= |Sammelwerk= |Band=1. Personenteil A–K |Nummer= |Auflage=12. völlig neubearbeitete Auflage |Verlag=B. Schotts-Söhne |Ort=Mainz |Datum=1959 |Seiten=11 |ISBN= |JahrEA=1882}}
  • Wilibald Gurlitt, Carl Dahlhaus (Herausgeber) - Riemann Musik-Lexikon. In drei Bänden und zwei Ergänzungsbänden. |TitelErg=Aggházy, Károly |Hrsg= |Sammelwerk= |Band=4. Ergänzungsband, Personenteil A–K |Nummer= |Auflage=12. völlig neubearbeitete Auflage |Verlag=B. Schotts-Söhne |Ort=Mainz |Datum=1972 |Seiten=8 |ISBN= |JahrEA=1882}}

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 PIM identifier
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Riemann Musiklexikon, 1959.
  4. ↑ |Titel=Dur und Moll |Sammelwerk=Signale für die musikalische Welt |Band=37 |Nummer=8 |Ort=Leipzig |Datum=1879-01 |Seiten=120 |Online=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=smw&datum=1879&page=124&size=45&qid=4M1DEOOSQ1HQI9MNS0TLJ7SCGID7BY}}
  5. ↑ |titre=Magyar Színművészeti Lexikon |traduction titre=Encyclopédie de l'art dramatique hongrois |volume=I |prénom1=Aladár |nom1=Schöpflin |directeur1=oui |année=1929-1931 |titre chapitre=Aggházy Károly |lieu=Budapest |passage=31 |langue=hu}}
  6. ↑ 6,0 6,1 Musik in Geschichte und Gegenwart. «Aggházy, Károly – Bühnenwerk». Operone (գերմաներեն). [« Œuvres pour la scène »]
  7. ↑ 7,0 7,1 (Գերմաներեն) Musik in Geschichte und Gegenwart [I] XV, 49
  8. ↑ |Autor=August Beer |Titel=Maritta |Sammelwerk=Pester Lloyd |Ort=Budapest |Datum=1897-10-15 |Seiten=2, 7 |Online=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=pel&datum=18971015&seite=2&zoom=71&query=%22Agghazy%22&ref=anno-search}}

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարոյ Ագհազի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Կարոյ_Ագհազի&oldid=9755245» էջից