Հենրի Ռայդեր Հագարդ
Հենրի Ռայդեր Հագարդ (անգլ.՝ Sir Henry Rider Haggard, հունիսի 22, 1856[1][2][3][…], Bradenham, Breckland, Նորֆոլկ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - մայիսի 14, 1925[4][1][2][…], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[4]), անգլիացի գրող, բազմաթիվ արկածային և պատմական վեպերի հեղինակ։
Հենրի Ռայդեր Հագարդ անգլ.՝ H. Rider Haggard | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 22, 1856[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Bradenham, Breckland, Նորֆոլկ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Վախճանվել է | մայիսի 14, 1925[4][1][2][…] (68 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[4] |
| Գերեզման | Church of St Mary, Ditchingham[5] |
| Մասնագիտություն | գրող, վիպասան, սցենարիստ, գիտաֆանտաստիկ գրող և արձակագիր |
| Լեզու | անգլերեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Կրթություն | Ipswich School? |
| Ժանրեր | ֆենթեզի, արկածային, historical prose literature?, գիտական ֆանտաստիկա և արկածային գրականություն |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Սողոմոն թագավորի հանքերը և Նա․ արկածային պատմություն |
| Պարգևներ |  և  |
| Ամուսին | Մարիանա Լուիսա Մարգիթսոն |
| Զավակներ | Լիլիաս Ռայդեր Հագարդ[6], Arthur John Rider Haggard?[6], Agnes Angela Rider Haggard?[6] և Sybil Dorothy Rider Haggard?[6] |
Ներշնչվել է
| |
 | |
 Henry Rider Haggard Վիքիպահեստում | |
Նրա վեպերը թարգմանվել և կարդացվում են աշխարհի շատ ժողովուրդների լեզուներով։ «Մոնթեսումայի դուստրը»[7] Հագգարդի լավագույն վեպերից է։ Հեղինակն այս վեպի նյութ է ընտրել պատմական իրողություն. Մեքսիկայի նվաճումը իսպանացիների կողմից XVI դարի սկզբներին, հնդկացիների կատաղի պայքարն իրենց ազատության համար, նրանց պարտությունը և հնդկացիների ացտեկական կայսրության կործանումը։ Իր վեպը հյուսելու համար Հագարդն օգտագործել է պատմական այս իրադարձություններին վերաբերող հարուստ գրականությունը, ժամանակակիցների հուշերն ու նկարագրությունները և զանազան փաստաթղթեր։ Բայց սրանով էլ չբավականանալով՝ նա անձամբ ճանապարհորդել է Մեքսիկայում, եղել է նրա լեռնաշխարհում, որտեղ մինչև հիմա էլ ապրում են բնիկ ժողովուրդների բազմալեզու մնացորդները, ուսումնասիրել է նրանց կենցաղն ու սովորույթները, նրանց նիստուկացը, հավատալիքները, անձամբ տեսել է այն բնությունը, լեռներն ու անտառները, գետերն ու լճերը, որտեղ տեղի են ունեցել կռիվները։ Հագգարդը գարշանքով է խոսում կռապաշտական հավատալիքների և կուռքերին մարդկային զոհաբերությունների մասին, բայց և դրան զուգադրում է կաթոլիկ ճիզվիտների սոսկալի արարքները և իր հերոսի բերանով ասում, որ քրիստոնյա իսպանացիներին էլ հանուն աստծո մարդկանց ողջ-ողջ այրում են խարույկի վրա կամ ողջ-ողջ թաղում պատի մեջ, և դա ամենևին էլ պակաս սոսկալի ու քստմնելի չէ, քան հնդկացիների կրոնական ծիսակատարությունները։ Ամբողջ վեպի մեջ զգացվում է հեղինակի ջերմ համակրանքը ազատատենչ բնիկ ժողովուրդների նկատմամբ։
Հեղինակություն և ժառանգություն
խմբագրել
Հագարդի պատմություններն այժմ էլ լայնորեն ընթերցվում են։ Այեշան՝ «Նա»-ի գլխավոր հերոսուհին, հոգեվերլուծաբանների կողմից համարվել է այնպիսի նախատիպ, ինչպիսիք են Զիգմուդ Ֆրեյդը և Կառլ Յունգը։ Նրա «Նա, ով պետք է հնազանդվի» արտահայտությունը օգտագործվել է բրիտանացի հեղինակ Ջոն Մորտայմերիկի կողմից՝ նրա «Rumpole of the Bailey» շարքում որպես մասնավոր անուն, որը գլխավոր հերոսը օգտագործում էր իր կնոջ՝ Հիլդայի համար, ումից առաջ նա սարսռում էր տանը (չնայած այն հանգամանքին, որ նա փաստաբան է)։ Հագգարդի «Կորած աշխարհ» ոճը ազդել է ամերիկացի այնպիսի գրողների վրա, ինչպիսիք են Եդգար Բարրոթսը, Ռոբերտ Հովարդը, Տալբոթ Մանդին, Ֆիլիպ Ֆարմերը և Աբրահամ Մերրիտը։ Ալլան Քուատերմեյնը՝ «Սողոմոն արքայի քարանձավ»-ի արկածային հերոսը, ամերիկյան կերպար Ինդիանա Ջոնսի կաղապարն էր՝ ցուցադրված Կորած տապանի զինվորները, Կործանման տաճարը, Ինդիանա Ջոնսն ու խաչակրաց արշավանքը և Ապակե գանգերի թագավորություն։ Քուատերմեյնը ձեռքբերումներ է ունեցել վերջերս ի շնորհիվ իր հիմնական դերի «Արտասովոր մարդկանց առաջնություն»-ի համար։ 1959 թվականին Հագարդը պարգևատրվել է գրական հմտության և թափանցիկ երևակայության ուժի համար Րոջեր Գրինի՝ Օքսֆորդի մասնիկներից մեկի կողմից։ Մառախուղի մարդիկ գրքի առաջին գլուխը ստեղծվել է՝ ներշնչվելով «Արքայական երկնքի ուժ»-ի նշանաբանով։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Хаггард Генри Райдер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ Հագգարդ Հենրի Ռայդե, Մոնթեսումայի դուստրը, Երևան, 1969
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հենրի Ռայդեր Հագարդ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 40)։ 
|