Մասնակից:NarekM/Ծածկում (աստղագիտություն)
Ծածկում, աստղագիտական երևույթ է, որի ժամանակ դիտորդի տեսողության կետերով մի որոշակի կետում, մեկ երկնային մարմինը տեղափոխվում է մեկ այլ երկնային մարմնի առաջ, ծածկելով իր մասը[1]։
Սահմանումը
խմբագրել«Ծածկում» տերմինը օգտագործվում է այն դեպքերում, երբ օբյեկտը շատ մոտ է դիտորդին իր հարաբերական չափսից զգալի շատ, քան ավելի հեռավոր օբյեկտը։ Այլ դեպքերում, երբ ավելի մոտ գտնվող օբյեկտը ձեր տեսողական չափսերով զգալի փոքր է հեռավոր օբյեկտից, անվանվում է «անցում»։ Այս երկու տեսակները սիզինգիայի դրսևորումներ են։
Լուսնային ծածկում
խմբագրելՇատ ժամանակ «ծածկում» տերմինը օգտագործվում է բացատրելու համար աստղագիտական երևույթը, երբ Լուսինը անցնում է աստղերից կամ մոլորակից այդ ընթացքում իր շարժվում է Երկրի շուրջ։ Այսպիսի երևույթները առաջացնում են հետաքրքրություն ոչ միայն սիրողական այլ նաև պրոֆեսիոնալ աստղագետների մոտ(շատերի հաշվարկները հիմնված են հենց տեսողական ծածկման արդյունքներով)[1]։
Լուսինը կարող է ծածկել մոլորակներ և լուսնային խավարումները, սակայն այդպիսի զուգադիպություններ տեղի են ունենում շատ հազվադեպ[2]։
Մոլորակների և նրանց արբանյակների ծածկումը
խմբագրել
Աստղերը նույն պես կարող են ծածկել մոլորակները և նրանց արբանյակները։ Հետևելով նման երևույթի` 1977 թվականին բացահայտվեց Ուրանում օղակների ներկայությունը[3]։ Պլուտոնի ծածկման դիտարկումներով 1988[4], 2002[5], և 2006[6] թվականներին թույլատրվեց ուսումնասիրել և հայտնաբերել գաճաճ մոլորակի մթնոլորտը։ Հետևելով Քարոնի աստղերի ծածկմանը 1980 թվականի ապրիլի 7-ին թույլատրվեց ստանալՔարոնի մոտավոր անկյան չափը՝ 585-625 կմ․[7]։
Շատ ժամանակ մոլորակների ծածկումը կապված է երկնային մոլորակի ծածկմանը մեկ այլ մոլորակին։ Այդպիսի դեպքերը երկրային դիտորդի համար չափազանց հազվադեպ է։ Վերջին դեպքը եղել է 1818 թվականի հունվարի 3-ին, հաջորդը կանխատեսվում է՝ 2065 թվականի նոյեմբերի 22֊ին։ Ինչպես առաջին, այնպես էլ երկրորդ դեպքում Վեներան կծածկի Յուպիտերին։ Երբ մոլորակը առջևի պլանում հարաբերականորեն փոքր է, քան հետին պլանի մոլորակը, այսպիսի դեպքերը անվանում են «փոխադարձ մոլորակային տրանզիտ» անգլ.՝ Mutual planetary transit:
Եվս մեկ պատճառը մոլորակի ծածկման դա իր արբանյակի ծածկումն է[8]։ Միևնույն ժամանակ նպաստավոր պայմաններ է ստեղծվում սովորելու ինչպես երկիր մոլորակի մթնոլորտին, նաև արբանյակի[8]։
Երկակի ծածկում
խմբագրելՀազվադեպ հանդիպող ծածկումներից մեկը համարվում է երկակի ծածկումը, որի ժամանակ ծածկող օբյեկտը «մթագնում» է միանգամից երկու և ավելի օբյեկտներ ետին պլանում։ Նմանատիպ վերջին ծածկումը տեղի է ունեցել 1998 թվականի ապրիլի 23-ին Համբարձման կղզում, երբ Լուսինը ծածկել էր Վեներան և Յուպիտերը։
Բացի այդ Լուսինը կարող է ծածկել երեք մոլորակ։ Լուսնի եռակի ծածկումը աստղագիտական հազվադեպ իրադարձություն է(որոշ դեպքերում տաս հազար տարին մեկ)։ Ըստ հաշվարկների 8745 թվական, երբ Լուսինը կծածկի Մերկուրին Վեներան և Յուպիտերը[9]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Сурдин В.Г. «Покрытие» (ռուսերեն). Астронет. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-17-ին. Վերցված է 2010-02-09-ին.
- ↑ Occultation of planets by the eclipsed Moon
- ↑ J. L. Elliot, E. Dunham, D. Mink. «Кольца Урана» (անգլերեն). Cornell University. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-11-ին. Վերցված է 9 февраля 2010-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «IAUC 4097». Վերցված է 9 февраля 2010-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ B. Sicardy, T. Widemann и др. Large changes in Pluto’s atmosphere as revealed by recent stellar occultations // Nature. — Nature, 2003-07-10. — С. 168.
- ↑ A. Stern. (1 ноября 2006). «Making Old Horizons New». The PI’s Perspective. Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-21-ին. Վերցված է 9 февраля 2010-ին.
- ↑ Paul Robert Weissman, Torrence V. Johnson. Encyclopedia of the solar system. — Academic Press, 2007. — P. 545. — ISBN 9780120885893
- ↑ 8,0 8,1 Robert Nemiroff (6 января 2009). «Юпитер затмевает Ганимед» (ռուսերեն). NASA Web Site Statements, Warnings, and Disclaimers. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-04-17-ին. Վերցված է 2010-02-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|coauthors=ignored (|author=suggested) (օգնություն) - ↑ Multiple Occultations