Մատնաքաշ
Մատնաքաշ, հայկական ազգային հացատեսակ[1][2]։ Թխում են տարբեր սորտերի ցորենի ալյուրից[3][4][5]։ Լինում է երկարավուն կամ կլոր։ Անվանումն առաջացել է հացի երեսին մատներով ակոսներ անելու հետևանքով։ Այժմ մատնաքաշ թխում են հացի գործարաններում, և Հայաստանում տարածված հիմնական հացատեսակներից է։
 | |
|---|---|
 | |
| Ենթատեսակ | հաց և սննդամթերք |
| Առաջացման երկիր |  Հայաստան |
| Հիմնական | ցորենի ալյուր |
 Matnakash Վիքիպահեստում | |
Ռուսաստանում հայտնի է նաև որպես «կովկասյան լավաշ»։
Պատրաստման գործընթաց
խմբագրել
Մատնաքաշը պատրաստում են կշռովի կամ հատով։ Դրա պատրաստելու առանձնահատկությունն այն է, որ թխելուց առաջ խմորի երեսին քաղցր խաշված են քսում։ Մատնաքաշը լինում է ձվաձև և կլոր 5-6 երկայնակի ակոսներով, որոնք արվում են խաչմերուկ կամ երկայնական, կամ էլ բոլորակած ամբողջ մատնաքաշի շուրջը. բոլորակը 6 սմ լայնություն ունի։ Մատնաքաշը թխում են 96, 85, 72, և 30 տոկոսանոց ալյուրից։ Այդ հացի կշիռն ու չափը կախված է ալյուրի որակից։ Կշռովի հացի կշիռը կարող է լինել, 1,5-2,2 կգ, հատով արտադրանքներինը՝ 1 կգ։ Կշռովի հացի երկարությունը լինում է 50-55 սմ, լայնությունը 30-35 սմ հատով մատնաքաշի երկարությունը լինում է 30— 46 սմ լայնությունը՝ 21-26 սմ։ Խմորը պատրաստում են երկփուլանի և եռփուլանի եղանակներով՝ թթխմորով, հեղուկ կամ մամլած դրոժով։ Պատրաստի խմորը մշակվում է ձեռքով կամ մեքենայացված։ Խմորի կտորները գնդում և 8-10 րոպե թողնում են՝ մինչև նստի։ Դրանից հետո գնդին տափակ ձև են տալիս, երկայնակի ակոսներ են անցկացնում և շուրջը բոլորակ են անում։ Մատնաքաշը թխում են վառարաններում։ Պատրաստի մատնաքաշի երեսի կեղևը պետք է ոսկեգույն կամ ոսկեդարչնագույն լինի։ Մատնաքաշը առաձգական, ո՛չ թթու և ո՛չ էլ շատ անալի։ Փափուկ միջուկի խոնավությունը պետք է պահպանվի 43—48%-ի, իսկ թթվությունը՝ 3-6%-ի սահմաններում։
Մատնակաշ թխում են նաև թոնիրում (Արցախ, Սյունիքի մարզ) և փռերում (Լոռու մարզ, Տավուշի մարզ)։ Ի տարբերություն լավաշի, որը երկար ժամանակ չի կորցնում իր համային հատկանիշները, մատնաքաշը նախատեսված չէ պահպանման համար, այն կարելի է պահել միայն մի քանի օր[6]։
Հավելյալ տեղեկություն
խմբագրելՄատնաքաշի համով հիանում էր ամերիկացի նկարիչ Ռոքուել Քենտը, որը 1960-ականներին երկու անգամ այցելել էր Հայաստան[7]։ Հաճախ Ռուսաստանում հայկական հացի այս տեսակը սխալմամբ կոչվում է «լավաշ», մինչդեռ լավաշը կոչվում է «բարակ լավաշ», ինչը ճիշտ չէ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Irina Petrosian, David Underwood Matnakash // Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore. — Lulu.com, 2006. — 243 p. — ISBN 978-1-4116-9865-9
- ↑ Похлёбкин В. В. Глава 2. Стол. Продукты. Блюда. Часть 1. Хлеб // Занимательная кулинария. Советы и рекомендации всемирно известного кулинара. — М.: «Центрполиграф», 2003. — 240 с. — 8000 экз. — ISBN 5-9524-0627-0
- ↑ «Хлеб из пшеничной муки, изделия булочные и сдобные». RussBread.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Состав основных сортов хлеба, производимого в России». Hleb.Parphia.net (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ MarkA (2010 թ․ սեպտեմբերի 9). «Национальные сорта хлеба». Даная.ру (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Сергей Александрович Арутюнов, Т. А. Воронина Традиционная пища как выражение этнического самосознания. — «Наука», 2001. — 289 с. — ISBN 1411698657
- ↑ Irina Petrosian, David Underwood Armenian Food: Fact, Fiction & Folklore. — Lulu.com, 2006. — С. 35. — 252 с. — ISBN 1411698657
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Հայկական ազգային հաց (մատնաքաշ, լավաշ)».(չաշխատող հղում)
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մատնաքաշ կատեգորիայում։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 293)։ 
|