Յուոզաս Զիկարաս
Յուոզաս Զիկարաս (լիտ.՝ Juozas Zikaras, նոյեմբերի 18, 1881, Panevėžys District Municipality, Լիտվա - նոյեմբերի 10, 1944[1], Կաունաս, Լիտվա[1]), լիտվացի քանդակագործ։
| Յուոզաս Զիկարաս | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 18, 1881 |
| Ծննդավայր | Panevėžys District Municipality, Լիտվա |
| Մահացել է | նոյեմբերի 10, 1944[1] (62 տարեկան) |
| Վախճանի վայրը | Կաունաս, Լիտվա[1] |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Լիտվա |
| Կրթություն | Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա |
| Մասնագիտություն | քանդակագործ |
| Երեխաներ | Teisutis Zikaras? |
 Juozas Zikaras Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելՍովորել է Իվան Տրուտնևի նկարչության դպրոցում և Վիլնոյի Յուզեֆ Մոնտվիլի երեկոյան նկարչության դասարաններում (1904-1906), այնուհետև Սանկտ Պետերբուրգում՝ Արվեստների խրախուսման ընկերության դպրոցում (1907-1910)։ 1910 թվականին ընդունվել է Արվեստի ակադեմիայի քանդակագործության բաժին, որտեղ սովորել է պրոֆեսորներ Հուգո Զալեմանի և Վլադիմիր Բեկլեմիշևի ղեկավարությամբ։
1915 թվականին Արվեստի ակադեմիան ավարտելուց հետո սկսել է աշխատել դիպլոմային քանդակի վրա, բայց զորակոչվել է բանակ։ Նրա «Մայրիկ» անավարտ աշխատանքը ընդգրկվել է դիպլոմային աշխատանքների ցուցահանդեսում, իսկ Զիկարասը 1916 թվականի հոկտեմբերին պարգևատրվել է դիպլոմով և արծաթե մեդալով։
Զորացրվելուց հետո դասավանդել է Պետրոգրադի դպրոցներում։ 1918 թվականին ընտանիքի հետ վերադարձել է Լիտվա։ 1918-1928 թվականներին դասավանդել է Պանևեժիսի գիմնազիայում։ 1928 թվականից բնակվել է Կաունասում, դասավանդել է Կաունասի արվեստի դպրոցում (1928-1940) և Կիրառական ու դեկորատիվ արվեստի ինստիտուտում (1940-1944)։
Թաղված է Կաունասի Պետրաշյունայ գերեզմանատանը։
1972 թվականին քանդակագործի հայրենիքում՝ Պալյուկայ գյուղում, բացվել է հուշ-թանգարան։ Կաունասի այն տանը, որտեղ ապրել է քանդակագործը, գործում է նաև հուշ-թանգարան[2][3]։
Ստեղծագործական ուղի
խմբագրել
Պանևեժիսում ստեղծել է մի քանի մոնումենտալ քանդակներ (այդ թվում՝ Ազատության արձանը, 1922), խորաքանդակներ և քանդակագործական դիմանկարներ։ Զիկարասի մոնումենտալ և դեկորատիվ քանդակների առավել ակնառու օրինակներն են «Շրջիկ գրավաճառը» (բրոնզ, 1928-1939) արձանը Կաունասում և «Ատլանտները» (բանկ Պանևեժիսում, 1931)։
Ստեղծել է մի շարք ռեալիստական քանդակային դիմանկարներ՝ գրող Յոնաս Բասանավիչյուսի (հուշարձան, բրոնզ, 1930), պատմաբան Սիմոնաս Դաուկանտասի (հուշարձան, բրոնզ, 1924), բանաստեղծ և կոմպոզիտոր Վինցաս Կուդիրկայի, բանաստեղծ Մատաս Գրիգոնիսի կիսանդրիները, նախագահ Անտանաս Սմետոնայի, նրա կնոջ՝ Սոֆյա Սմետոնենի, դոկտոր Յոնաս Շլյուպասի և այլոց հարթաքանդակները, նաև հուշամեդալներ՝ նվիրված Լիտվայի մեծ իշխան Վիտովտ Մեծին, եպիսկոպոս Մելխիոր Գիդրոյցին, գրող Յուոզաս Թումաս-Վաժգանտասին։
Զիկարասը նաև Վիլնյուսի Ռասու գերեզմանատանը գտնվող Միկալոյուս Կոնստանտինաս Չյուռլյոնիսի տապանաքարի (ցեմենտ, բրոնզ, 1931) հեղինակն է։ Այնուամենայնիվ, նրա ամենահայտնի գործը Ազատության արձանն է Կաունասում` Վիտաուաս Մեծի ռազմական թանգարանի դիմաց։ Տեղադրվել է 1928 թվականին, այն խորհրդային իշխանությունների կողմից հանվել է թանգարանի դիմացի այգում ստեղծված հուշահամալիրից և վերականգնվել 1989 թվականի փետրվարի 16-ին, նույնիսկ նախքան Լիտվայի անկախության վերականգնումը հռչակելը։ Քանդակը պատկերված է 20 լիտանոց թղթադրամի դարձերեսին։ Արձանի գիպսային կրկնօրինակը տեղադրված է Սպիտակ սրահի որմնախորշում՝ Նախագահական պալատի գլխավոր հանդիսությունների սրահում՝ Լիտվայի նախագահի Վիլնյուսում գտնվող նստավայրում։
Ստեղծել է նաև Սուրբ Պետրոսի և Պողոսի, Փրկչի և այլոց քանդակները Պանևեժիսի և շրջակա քաղաքների եկեղեցիների համար։
Անկախ Լիտվայի (1918–1940) մետաղադրամները հատվել են Զիկարասի մշակած մոդելներով։ Հեղինակ է նաև Լիտվայի անկախության 10-ամյակի (1928) հուշամեդալի և գերազանց զինվորական ծառայության համար մեդալի (1940)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Зикарас Юозас // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ The memorial museum of Juozas Zikaras
- ↑ Juozas Zikaras Museum
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուոզաս Զիկարաս» հոդվածին։ |