Պարաիբա (նահանգ)
Պարաիբա (պորտ.՝ Paraíba), Բրազիլիայի արևելյան նահանգ։ Հյուսիսում սահմանակից է Ռիու Գրանդի դու Նորտի, արևմուտքում Սեարա, հարավում՝ Պերնամբուկու նահանգների հետ, նահանգի արևելքը ողողվում է Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերով[3]։ Վարչական կենտրոնը Ժուան Պեսոա քաղաքն է։
Պարաիբան Բրազիլիայի ամենարևելյան նահանգն է, Կաբու Բրանկու հրվանդանը Ժուան Պեսոայում ամենարևելյան կետն է ոչ միայն Բրազիլիայում, այլև ամբողջ Հարավային Ամերիկայում[4]։
Աշխարհագրություն
խմբագրելՆահանգը մեծ մասամբ գտնվում է Բրազիլական սարահարթում[5]։ Կենտրոնական բլուրավոր շրջանի հողերը ավազային են, չոր սեզոնին երբեմն ծածկված են թերաճ և տերևազուրկ կաատինգայի անտառներով։ Բերքառատ վայրերը հանդիպում են միայն գետափերին և արևմտյան լեռներում[6]։
Նահանգի տարածքում աճում է բուսականության երեք տեսակ՝ առափնյա հարթավայրում գերակշռում են արևադարձային անտառները, կիսաչորային կաատինգայում ցրված են կակտուսների, թփերի և չոր կլիմայական պայմաններին հարմարեցված այլ բույսերի գաղութներ, որոնք հարմարեցված են չոր կլիմային, դրանց միջև տարածքը ծածկված է երկու համակարգերի բնորոշ նշաններով բուսատեսակներով[7]։
Պատմություն
խմբագրել16-րդ դարի առաջին տասնամյակներում Պարաիբա շրջանը հաճախ այցելում էին ֆրանսիացիները, ովքեր, ի տարբերություն պորտուգալացիների, ովքեր փորձում էին գրավել այդ տարածքը, ցանկանում էին միայն տեղական բնակչության հետ առևտրային հարաբերություններ հաստատել։ Պորտուգալացիները և ֆրանսիացիները (վերջինները հնդկացիների աջակցությամբ) պատերազմել են ամբողջ 16-րդ դարում։ 1585 թվականի նոյեմբերի 4-ին պորտուգալացիները Պարաիբայում հիմնեցին առաջին գյուղը, որի տեղում գտնվում է ներկայիս Ժուան Պեսոան։ Հետագայում ֆրանսիացիները վտարվեցին Պարայբայի տարածքից։
Ֆրանսիացիների փոխարեն շուտով եկել են հոլանդացիները։ Առաջին փորձը արվել է 1624 թվականին, սակայն այն հետաձգվել է տեղացիների կողմից։ Սակայն 1634 թվականի վերջին հոլանդացիները ամբողջությամբ գրավել են Պարայբան։ Նրանց հաջողվել է վտարել միայն 1654 թվականին[8]։
Ժողովրդագրություն
խմբագրելԸստ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալների, Երկրաբանության և վիճակագրության ազգային ինստիտուտի (IBGE) տվյալներով, նահանգի բնակչությունը կազմում է.
| Ընդհանուր բնակչություն | 3 766 528 | |||
|---|---|---|---|---|
| այդ թվում՝ | Քաղաքային բնակչություն | 2 838 678 | Քաղաքային բնակչության տոկոս, % | 75,37 |
| Գյուղական բնակչություն | 927 850 | Գյուղական բնակչության տոկոս, % | 24,63 | |
| Տղամարդիկ | 1 824 379 | Տղամարդկանց տոկոս, % | 48,44 | |
| Կանայք | 1 942 149 | Կանանց տոկոս, % | 51,56 | |
| Բնակչության խտություն մարդ/կմ² | 66,70 | |||
| Նահանգի բնակչության տոկոսը երկրի բնակչության համեմատ | 1,97 | |||
Վարչական բաժանում
խմբագրելՎարչական առումով նահանգը բաժանված է 4 մեզորեգիոնների և 23 միկրոտարածաշրջանների։ Նահանգում կա 223 քաղաքապետարան։
Տնտեսություն
խմբագրելՆահանգում զարգացած է գյուղատնտեսությունը. մշակվում են եգիպտացորեն, բրինձ, լոբազգիներ, շաքարեղեգ, ծխախոտ, բանան, բամբակ, սիսալ, լեռնային մասում սուրճ, ինչպես նաև մշակվում են պտղատու, ներկանյութ, փայտանյութ և կաուչուկի ծառեր[5][6]։
Վերջին տասնամյակների ընթացքում Պարաիբան զարգացնում է իր զբոսաշրջային ներուժը՝ նահանգի քաղաքների մշակույթն ու գեղեցկությունը գրավել են մեծ թվով զբոսաշրջիկների ուշադրությունը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ https://censo2022.ibge.gov.br/panorama/
- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/southamerica
- ↑ «Вокруг света. Параиба». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 13-ին.
- ↑ Штат Параиба Արխիվացված 2012-02-08 Wayback Machine на сайте russobras.com.
- ↑ 5,0 5,1 Параиба հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
- ↑ 6,0 6,1 «Парахиба, штат Бразилии». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ «География Параибы на сайте russobras.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 27-ին.
- ↑ «История Параибы на сайте russobras.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 27-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Официальный сайт штата (պորտ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պարաիբա (նահանգ)» հոդվածին։ |