Վիքիպեդիա

Պեյրոնիի հիվանդություն

մարդու հիվանդություն

Պեյրոնիի հիվանդություն, հանդիսանում է շարակցական հյուսվածքի հիվանդություն, որի դեպքում առնանդամի փափուկ հյուսվածքներում առաջանում են ֆիբրոզ վահանիկներ։ Սպիական հյուսվածքը մասնավորապես զարգանում է սպիտակուցային թաղանթում՝ խորշիկավոր մարմինը շրջապատող հյուսվածքի հաստ շերտում, ինչը բերում է ցավի, անբնական ծռվածության, էրեկտիլ դիսֆունկցիայի, ակոսների և առնանդամի կարճացման[1][5]։

Պեյրոնիի հիվանդություն
Տղամարդու առնանդամի անբնական ծռվածություն կապված Պեյրոնիի հիվանդության հետ
Տեսակհիվանդության կարգ
ՊատճառԱնհայտ[1]
Հիվանդության ախտանշաններԷրեկտիլ դիսֆունկցիա[2][3]
Բժշկական մասնագիտությունՈւրոլոգիա
Անվանվել էFrançois Gigot de la Peyronie?
ՀոմանիշներՊեյրոնի հիվանդություն, induratio penis plastica[4], սպիտակուցային թաղանթի քրոնիկ բորբոքում
ՀաճախությունՏղամարդկանց ~10%[1]
 Peyronie's disease Վիքիպահեստում

Այն ախտահարում է տղամարդկանց մոտավորապես 10%-ին[1]։ Հիվանդության հանդիպման հաճախականությունը աճում է տարիքի հետ[1]։

Նշաններ և ախտանիշներ

խմբագրել
 
Առնանդամի դեֆորմացիայի օրինակ կողքից

Առնանդամի որոշակի աստիճանի ծռվածությունը համարվում է նորմալ, շատ տղաներ ծնվում են այս բարորակ վիճակով, որը շատ հաճախ բնորոշվում է որպես առնանդամի բնածին ծռվածություն[6]։ Այս հիվանդությունը կարող է առաջացնել ցավեր, պնդացած, մեծ, լարի նման ախտահարումներ («վահանիկ» անունով հայտնի սպիական հյուսվածքներ), կամ էրեկցված առնանդամի անբնական ծռվածություն՝ սպիտակուցային թաղանթի քրոնիկական բորբոքման հետևանքով[7]։

Չնայած նրան, որ Պեյրոնիի հիվանդության տարածված կոնցեպտը այն է, որ այն միշտ ներառում է առնանդամի ծռվածություն, լինում են դեպքեր, երբ սպիական հյուսվածքը բերում է արտափքումների կամ ակոսների առաջացման, այլ ոչ թե ծռվածության։ Հիվանդության հետևանքով կարող են լինել նաև ցավոտ և/կամ դժվարացած սեռական հարաբերություններ, չնայած նրան, որ պարզ չէ, թե որոշ տղամարդիկ հայտնում են սեռական հարաբերությունից բավարարվածության կամ անբավարարվածության մասին՝ չնայած հիվանդությանը[փա՞ստ]։ Այս հիվանդությունը կարող է ախտահարել ցանկացած տարիքի և ազգության տղամարդկանց։ Այս հիվանդությունը հիմնականում կապված է առնանդամի հետ, բայց Պեյրոնիի հիվանդությամբ տղամարդկանց նկատելի մասի մոտ առաջանում են շարակցական հյուսվածքի մրցակցային խանգարումներ ձեռքերում և ավելի քիչ ոտքերում։ Պեյրոնիի հիվանդությամբ տղամարդկանց մոտ 30%-ի մոտ զարգանում են այլ էլաստիկ հյուսվածքների ֆիբրոզ, օրինակ՝ ձեռքերին կամ ոտքերին, օրինակ՝ ձեռքերի Դյուպյուիտրենի կոնտրակտուրա։ Գենետիկապես կապակցված տղամարդկանց մոտ ախտահարման ավելի հաճախ լինելու պատճառով առաջարկվում է հիվանդության գենետիկական կոմպոնենտ[8]։

Հոգեսոցիալական

խմբագրել

Պեյրոնիի հիվանդությունը նաև կարող է ունենալ հոգեբանական հետևանքներ։ Մինչդեռ տղամարդկանց մեծ մասը կարող են շարունակել զբաղվել սեռական հարաբերություններով, նրանց մոտ կարող է դրսևորվել որոշ աստիճանի էրեկտիլ դիսֆունկցիայի։ Հազվադեպ չեն նաև դեպրեսիաները կամ սեռական զուգընկերոջից բաժանումները, այս հիվանդների մոտ[9]։

Պատճառներ

խմբագրել

Պեյրոնիի հիվանդության պատճառը անհայտ է։ Չնայած, նա ամենայն հավանականությամբ կապված է առնանդամի ներսում վահանիկի առաջացումով՝ միջին աստիճանի կրկնվող սեռական վնասվածքների և սեռական ակտի կամ ֆիզիկական ակտիվության ժամանակ ստացած վնասվածքների հետևանքով[10]։

Ռիսկի գործոններն են՝ շաքարային դիաբետ, Դյուպյուիտրենի կոնտրակտուրա, ափային ֆիբրոմատոզ, առնանդամի վնասվածք, ծխել, ալկոհոլամոլություն, գենետիկական նախատրամադրվածություն և Կովկասյան ազգություն[11][12][13]։

Ախտորոշում

խմբագրել
 
Այս գերձայնային հետազոտությունը ցույց է տալիս Պեյրոնիի հիվանդությունով առնանդամի լայնական կտրվածքը տարբեր տեղերում։ Վերևի նկարում պատկերված է առնանդամի նորմալ անատոմիան, մինչդեռ ներքևի նկարում երևում է սպիտակուցային թաղանթի վրա գտնվող սպիական հյուսվածքը։ Սպիական հյուսվածքը տեղայնացված է և պատախանատու է Պեյրոնիի հիվանդության առանձնահատուկ դեֆորմացիաների համար (ծռվածություն, նեղացում)։

Ուրոլոգը պետք է կարողանա ախտորոշի հիվանդությունը և առաջարկի բուժում։ Պեյրոնիի հիվանդության վերջնական հաստատման համար, ինչպես նաև առնանդամի բնածին ծռվածությունը և այլ խանգարումները ժխտելու համար, կարելի է օգտագործել գերձայնային հետազոտություն[14]։

Ուլտրասոնոգրաֆիա

խմբագրել

Պեյրոնիի հիվանդությամբ տառապող մարդու առնանդամի ուլտրասոնոգրաֆիայի պատկերի վրա երևում են սպիտակուցային թաղանթում գտնվող տեղային հիպերէխոգեն հաստացումներ։ Կապակցված կալցիֆիկացիայի հետևանքով, Պեյրոնիի համախտանիշով պացիենտի առնանդամի սոնոգրաֆիայի վրա երևում է ակուստիկ ստվեր, ինչպես ցուցադրված է ներքևի նկարներում։ Ավելի հազվադեպ հանդիպող նշաններն, որոնք վերաբերվում են հիվանդության վաղ շրջաններին (երբ ֆիբրոզը դեռ մեղմ աստիճանի է դրսևորված), հանդիսանում են հիպոէխոգեն ախտահարումներ՝ շուրջխորշիկային հյուսվածքի տեղային հաստացումներով, սպիտակուցային թաղանթի էխոգեն տեղային հաստացումն՝ առանց հետին ակուստիկ ստվերի, հետադրձվող իզոէխոգեն ախտահարումը՝ ճառագայթների հետին մարումով և սպիտակուցային թաղանթի շարունակականության տեղային կորուստ։ Դոպլեր հետազոտությամբ վահանիկների շուրջ մեծացած արյունահոսքը կարող է մատնանշել բորբոքման առկայությունը, իսկ արյունահոսքի բացակայությունը խոսում է հիվանդության կայունության մասին։ Գերձայնային հետազոտությունը արդյունավետ է ախտահարումներ ճշգրտման և դրանց կապը նյարդանոթային խրձի հետ պարզելու համար։ Պեյրոնի հիվանդությամբ անձինք կարող են ներկայանալ էրեկտիլ դիսֆունկցիայով, որը հաճախ կապված է երակային կանգով՝ վահանիկի շրջանում արտահոսքի անբավարարության պատճառով։ Չնայած նրան, որ վահանիկները ավելի հաճախ հանդիպում են առնանդամի մեջքային մակերեսին, նրանք կարող են գտնվել նաև փորային, կողմնային հատվածներում և միջնապատում[15]։

  •  
    Առնանդամի լայնաձիգ գերձայնային հետազոտություն՝ փորային դիրքով, առնանդամի միջին հատվածում։ Ուշադրություն դարձրեք հետին ակուստիկ ստվեր ունեցող էխոգեն պատկերին, որը համապատասխանում է կալցիֆիկատին (սլաք)՝ ձախ խորշիկավոր մարմնում[15]։
  •  
    Պրոեկցիոն ռադիոգրաֆիայի պատկեր, որը ներթափանցելով առնանդամի փափուկ հյուսվածքները, թույլ է տալիս տեսնել խորշիկավոր մարմնում գտնվող ռենտգեն պոզիտիվ կալցիֆիկատները (սլաքներ)։

Բուժում

խմբագրել

Դեղամիջոցներ և հավելումներ

խմբագրել

Փորձարկվել են բազմաթիվ բերանացի ընդունման դեղամիջոցներ, բայց դրանց արդյունավետության մասին ինֆորմացիաները խառն են[16]։ Որոշները համարում են, որ ոչ վիրահատական բուժման մեթոդները «հակասական» են[17]։

Վիտամին E պարունակող հավելումների օգտագործումը տասնամյակներվ ենթարկվել է հետազոտության, և որոշ հին հետազոտություններում կան արդյունավետության մասին հաղորդումներ, սակայն այդ ցուցանիշները չեն կրկնվել ավելի լայնածավալ և համեմատաբար վերջերս իրականացված հետազոտություններում[18]։

Հիվանդության սկզբնական շրջաններում հետազոտվել է ինտերֆերոն-ալֆա-2b-ի արդյունավետությունը, բայց համաձայն մինչև 2007 թվականը իրականացված հետազոտություններ դրա էֆեկտիվությունը հարցի տակ է[19]։

Կլոստրիդիում հիստոլիտիկումի կոլագենազը (աուքսիլիում) կարող է օգնել քայքայել առնանդամում հավելյալ կոլագենային հյուսվածքը, որը հենց Պեյրոնիի հիվանդության պատճառն է[20][21]։ Այն հաստատվել է FDA-ի կողմից որպես Պեյրոնիի հիվանդության բուժման մեթոդ 2013 թվականին[22]։

Ֆիզիկական թերապիա և սարքեր

խմբագրել

Կան չափավոր փաստեր, որ առնանդամի ձգումնային թերապիան լավ տանելի, մինիմալ ինվազիվ բուժման մեթոդ է, բայց կան անորոշություններ կապված օրական ձգումների տևողության և ամեն ձգման տևողության հետ, ինչպես նաև բուժման կուրսը բավականին դժվար է[23]։

Վիրահատություն

խմբագրել

Վիրահատությունները, ինչպիսին է օրինակ «Նեսբիտի վիրահատությունը» (որը անվանվել է Ռիդ Մ․ Նեսբիտի (1898-1979) պատվին, Միչիգանի Համալսարանի ամերիկացի ուրոլոգ)[10], հանդիսանում են վերջին ընտրության միջոց և պետք է իրականացվեն բացառապես բարձր փորձառություն ունեցող վիրաբույժների կողմից, ովքեր տիրապետում են վերակառուցողական վիրահատական հմտություններին։ Բարդացած դեպքերում կարելի է օգտագործել առնանդամի պրոթեզավորում[24]։

Համաճարակաբանություն

խմբագրել

Այն ախտահարում է տղամարդկանց մոտավորապես 10%-ին[1]։ Հիվանդության հանդիպման հաճախականությունը աճում է տարիքին զուգահեռ[1]։ Հիվանդության արտահայտման միջին տարիքը 55-60 տարեկանն է[10]։

Պատմություն

խմբագրել

Այս հիվանդությունը առաջին անգամ նկարագրվել է 1561 թվականին Անդրեա Վեզալիուսի և Գաբրիել Ֆալոպիոյի համագործակցության արդյունքում, և առանձին Գաբրիել Ֆալոպիոյի կողմից[25][26]։ Հիվանդությունը անվանվել է Ֆրանսուա Գիգոտ դե լա Պեյրոնիի պատվին, ով նկարագրել է այն 1743 թվականին։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Penile Curvature (Peyronie's Disease)». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. 2014 թ․ հուլիս. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  2. ↑ Kuivaniemi H., Tromp G. Type III collagen (COL3A1): Gene and protein structure, tissue distribution, and associated diseases // Gene — Elsevier BV, 2019. — Vol. 707. — P. 151—171. — ISSN 0378-1119; 1879-0038 — doi:10.1016/J.GENE.2019.05.003 — PMID:31075413
  3. ↑ Somers K. D., Sismour E. N., Wright G. L., Devine C. J., Gilbert D. A., Horton C. E. Isolation and characterization of collagen in Peyronie's disease // J. Urol. / W. D. Steers — Elsevier BV, 1989. — Vol. 141, Iss. 3. — P. 629—631. — ISSN 0022-5347; 1527-3792 — PMID:2918606
  4. ↑ Freedberg, Irwin M.; Fitzpatrick, Thomas B. (2003). Fitzpatrick's dermatology in general medicine (6th ed.). New York: McGraw-Hill, Medical Pub. Division. էջ 990. ISBN 978-0-07-138076-8.
  5. ↑ Levine, Laurence A (2010). «Peyronie's disease and erectile dysfunction: Current understanding and future direction». Indian Journal of Urology. 22 (3): 246–50. doi:10.4103/0970-1591.27633.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  6. ↑ Davis, Timothy; McCammon, Kurt A. (2010). «81. Congenital Curvature». In Graham, Sam D.; Keane, Thomas E.; Glenn, James Francis (eds.). Glenn's Urologic Surgery (անգլերեն). Lippincott Williams & Wilkins. էջ 533. ISBN 9780781791410.
  7. ↑ Kumar, Anand; Sharma, Mona (2017). «15. Male Sexual Function». In Kumar, Anand; Sharma, Mona (eds.). Basics of Human Andrology: A Textbook (անգլերեն). New Delhi: Springer. էջ 268. ISBN 978-981-10-3694-1.
  8. ↑ Carrieri MP, Serraino D, Palmiotto F, Nucci G, Sasso F (1998 թ․ հունիս). «A case-control study on risk factors for Peyronie's disease». Journal of Clinical Epidemiology. 51 (6): 511–5. doi:10.1016/S0895-4356(98)00015-8. PMID 9636000.
  9. ↑ Nelson CJ, Mulhall JP (2013 թ․ մարտ). «Psychological impact of Peyronie's disease: a review». The Journal of Sexual Medicine. 10 (3): 653–60. doi:10.1111/j.1743-6109.2012.02999.x. PMID 23153101.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Ralph, D. J.; Minhas, S. (2004 թ․ հունվար). «The management of Peyronie's disease». British Journal of Urology International. 93 (2): 208–15. doi:10.1111/j.1464-410X.2004.04587.x. PMID 14690485.
  11. ↑ Tobias S. Köhler, Kevin T. McVary (2016). Contemporary Treatment of Erectile Dysfunction: A Clinical Guide. Springer. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 17-ին.
  12. ↑ Hatzimouratidisa, Konstantinos; Eardley, Ian; Giuliano, François; Hatzichristou, Dimitrios; Moncada, Ignacio; Salonia, Andrea; Vardi, Yoram; Wespes, Eric (2012). «EAU guidelines on penile curvature». European Urology. 62 (3): 543–552. doi:10.1016/j.eururo.2012.05.040. PMID 22658761. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 21-ին.
  13. ↑ Abern, Michael R.; Levine, Laurence A. (2009). «Peyronie's disease: evaluation and review of nonsurgical therapy». The Scientific World Journal. 27 (9): 665–675. doi:10.1100/tsw.2009.92. PMID 19649505. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 21-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  14. ↑ Amin Z, Patel U, Friedman EP, Vale JA, Kirby R, Lees WR (1993 թ․ մայիս). «Colour Doppler and duplex ultrasound assessment of Peyronie's disease in impotent men». The British Journal of Radiology. 66 (785): 398–402. doi:10.1259/0007-1285-66-785-398. PMID 8319059.
  15. ↑ 15,0 15,1 Originally copied from:
    Fernandes, Maitê Aline Vieira; Souza, Luis Ronan Marquez Ferreira de; Cartafina, Luciano Pousa (2018). «Ultrasound evaluation of the penis». Radiologia Brasileira. 51 (4): 257–261. doi:10.1590/0100-3984.2016.0152. ISSN 1678-7099. PMC 6124582. PMID 30202130.
    CC-BY license
  16. ↑ Levine LA (2003 թ․ հոկտեմբեր). «Review of current nonsurgical management of Peyronie's disease». International Journal of Impotence Research. 15 Suppl 5: S113–20. doi:10.1038/sj.ijir.3901084. PMID 14551587.
  17. ↑ Hauck EW, Diemer T, Schmelz HU, Weidner W (2006 թ․ հունիս). «A critical analysis of nonsurgical treatment of Peyronie's disease». European Urology. 49 (6): 987–97. doi:10.1016/j.eururo.2006.02.059. PMID 16698449.
  18. ↑ Mynderse LA, Monga M (2002 թ․ հոկտեմբեր). «Oral therapy for Peyronie's disease». International Journal of Impotence Research. 14 (5): 340–4. doi:10.1038/sj.ijir.3900869. PMID 12454684.
  19. ↑ Trost LW, Gur S, Hellstrom WJ (2007). «Pharmacological Management of Peyronie's Disease». Drugs. 67 (4): 527–45. doi:10.2165/00003495-200767040-00004. PMID 17352513.
  20. ↑ «FDA approves first drug treatment for Peyronie's disease». FDA NEWS RELEASE. U.S. Food and Drug Administration. 2013 թ․ դեկտեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  21. ↑ Pollack, Andrew (2013 թ․ դեկտեմբերի 6). «Injections to Treat an Embarrassing Ailment Win U.S. Approval». New York Times. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  22. ↑ Giorgio Pajardi, Marie A. Badalamente, Lawrence C. Hurst (2018). Collagenase in Dupuytren Disease. Springer. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 17-ին.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  23. ↑ Eric C, Geralb B (2013 թ․ փետրվար). «Penile traction therapy and Peyronie's disease: a state of art review of the current literature». Ther Adv Urol. 5 (2): 59–65. doi:10.1177/1756287212454932. PMC 3547530. PMID 23372611.
  24. ↑ Hellstrom WJ, Usta MF (2003 թ․ հոկտեմբեր). «Surgical approaches for advanced Peyronie's disease patients». International Journal of Impotence Research. 15 (Suppl 5): S121–4. doi:10.1038/sj.ijir.3901085. PMID 14551588.
  25. ↑ Dunsmuir WD, Kirby RS (1996 թ․ հոկտեմբեր). «Francois de LaPeyronie (1978-1747): the man and the disease he described». Br J Urol. 78 (4): 613–22. doi:10.1046/j.1464-410x.1996.14120.x. PMID 8944520.
  26. ↑ Falloppio, Gabriele (1561). Gabrielis Falloppii medici Mutinensis Observationes anatomicae ad Petrum Mannam medicum Cremonensem . U.S. National Library of Medicine. Venetiis : Apud Marcum Antonium Vlmum.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պեյրոնիի հիվանդություն» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Պեյրոնիի_հիվանդություն&oldid=9743032» էջից