Վիքիպեդիա

Պետրոզավոդսկ

Պետրոզավոդսկ (ռուս.՝ Петрозаводск, կարել.՝ Petroskoin linnupiiri, ֆիններեն՝ Petroskoin kaupunkipiiri)[4], հանրապետական նշանակության քաղաք Ռուսաստանի Հյուսիսարևմտյան դաշնային օկրուգում, Օնեգա լճի ափին (լճափով ձգվում է 27 կիլոմետր)։ Կարելիայի Հանրապետության մայրաքաղաքն է[5][6][7], Պետրոզավոդսկի քաղաքային շրջանի վարչական կենտրոնը[8]։ 2015 թվականի ապրիլի 6-ին բնակավայրին շնորհվել է «Մարտական փառքի քաղաք» պատվավոր կոչումը[9]։

Բնակավայր
Պետրոզավոդսկ
վեպս.՝ Petroskoi
կարել.՝ Petroskoi[1]
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
ՀամայնքPetrozavodsk Urban Okrug?
Հիմնադրված էսեպտեմբերի 1, 1703[2] թ.
Մակերես135 կմ²
ԲԾՄ60 մետր
Պաշտոնական լեզուռուսերեն
Բնակչություն▲279 190 մարդ (հունվարի 1, 2018)[3]
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ8142
Փոստային դասիչ185000–185036
Պաշտոնական կայքпетрозаводск.рф
Պետրոզավոդսկ (Ռուսաստան)##
Պետրոզավոդսկ (Ռուսաստան)

Ծովի մակերևույթից բարձրությունը 50-60 մետր է[10]։ Զբաղեցնում է 113,26 կմ² տարածք[11][12][13][14]։ Բնակչության թվաքանակը 2019 թվականի տվյալներով եղել է 280.170: Բնակիչների մեծ մասը ռուսներ են, կարելներ, ֆիններ։ Ազգային փոքրամասնություններից են բելառուսները, ուկրաինացիները, վեպսերը[15]։

Բնակավայրի ռուսական նախկին անվանումներն են Շույսկի Զավոդ (1703–1704) և Պետրովսկայա Սլոբոդա (1704–1777): Շվեդական հին անվանումը եղել է Օնեգաբորգ, որը նշված է հոլանդացի քարտեզագիր Աբրահամ Օրտելիուսի՝ 1592 թվականին կազմած քարտեզում[16]։

Պատմություն

խմբագրել
 
Պետրոզավոդսկի եկեղեցին 1912 թ.

Հնագիտական գտածոները վկայում են, որ Պետրոզավոդսկի ներկայիս տարածքում բնակավայր է եղել դեռևս յոթ հազար տարի առաջ։ Միջին դարերում Օնեգա լճի ափերին գոյություն են ունեցել մի քանի գյուղ։ 16-րդ դարի սկզբներին հիշատակվել է Սոլոմեննոյե շրջանը, որը ներառել է ներկայիս քաղաքի տարածքը։ Հոլանդացի քարտեզագիր Աբրահամ Օրտելիուսի՝ 1592 թվականին կազմած քարտեզում նշված է Օնեգաբորգ բնակավայրը։

1703 թվականին իշխան Մենշիկովը Պետրոս Մեծի հանձնարարությամբ հիմնադրել է Պետրովսկայա Սլոբոդա բնակավայրը՝ այնտեղ բալթիական նավատորմի համար թնդանոթների ու խարիսխների արտադրություն կազմակերպելու նպատակով (Հյուսիսային մեծ պատերազմի ժամանակներն էին)։ Սկզբում գործարանն անվանվել է Շույսկի Զավոդ, մեկ տասնամյակ անց վերանվանվել Պետրովսկի Զավոդ՝ Պետրոս Մեծի պատվին[4]։ Դրանից էլ առաջացել է քաղաքի Պետրոզավոդսկ անվանումը։

Բնակչություն

խմբագրել
Բնակչության թվաքանակը
1723178718011811[17]1840[17]1856[17]1863[17]
2000→2000↗4700→4700↗5100↗10 100↗11 400
1897[18]1913[17]1914[17]1926[18]1931[19]1933[20]1939[21]
↗13 000↗16 200↗16 400↗26 000↗37 569↗50 500↗69 723
1956[22]1959[23]1962[17]1967[17]1970[24]1973[17]1975[25]
↗118 000↗135 256↗142 000↗171 000↗184 481↗198 000↗222 000
1976[26]1979[27]1982[28]1985[29]1986[26]1987[30]1989[31]
→222 000↗234 103↗243 000↗256 000→256 000↗264 000↗269 485
1990[32]1991[26]1992[26]1993[26]1994[26]1995[29]1996[29]
↗276 000↗277 000↗280 000↘279 000→279 000↗281 000↗282 000
1997[33]1998[29]1999[34]2000[35]2001[29]2002[36]2003[17]
→282 000→282 000↗282 500↘282 100↗282 900↘266 160↗266 200
2004[37]2005[38]2006[39]2007[40]2008[41]2009[42]2010[43]
→266 200↘266 000↘265 100↗266 300↗268 800↗271 112↘261 987
2011[44]2012[45]2013[46]2014[47]2015[48]2016[49]2017[50]
↗263 500↗265 263↗268 946↗272 101↗275 346↗277 111↗278 551
2018[51]2019[52]
↗279 190↗280 170

Տնտեսություն

խմբագրել

Մերօրյա Պետրոզավոդսկում զարգացած են մեքենաշինությունը, մետաղների, փայտանյութի, քարերի մշակությունը, թեթև, սննդի և պոլիգրաֆիական արտադրությունը։ Հիմնական արտադրատեսակներն են ատոմային էլեկտրակայանների ռեակտորների սարվածքները, օգտագործված միջուկային վառելիքի թափոնների պահպանման ու տեղափոխման համար գերամուր թուջե տարաները, քիմիական ու նավթագազային ձեռնարկությունների սարքավորումներ, փայտամշակման և քարամշակման հաստոցները, մարզական գույքը, կարի ու տրիկոտաժե արտադրանքը, կոշկեղենը, երշիկեղենը։ Քաղաքն անհրաժեշտ էլեկտրաէներգիայի 85 տոկոսն ստանում է իր տարածքում գործող ջերմաէլեկտրակայանից։

Կլիմա

խմբագրել
Պետրոզավոդսկ (1991–2020 normals, extremes 1816–present)ի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 5.5
(41.9) 		7.3
(45.1) 		15.5
(59.9) 		24.2
(75.6) 		33.0
(91.4) 		34.3
(93.7) 		33.9
(93) 		32.4
(90.3) 		28.5
(83.3) 		21.3
(70.3) 		11.1
(52) 		9.4
(48.9) 		33.9
(93)
Միջին բարձր °C (°F) −5.7
(21.7) 		−5.2
(22.6) 		0.0
(32) 		6.7
(44.1) 		13.8
(56.8) 		18.8
(65.8) 		21.5
(70.7) 		19.3
(66.7) 		13.6
(56.5) 		6.4
(43.5) 		0.2
(32.4) 		−3.3
(26.1) 		7.2
(45)
Միջին օրական °C (°F) −8.4
(16.9) 		−8.2
(17.2) 		−3.5
(25.7) 		2.5
(36.5) 		8.9
(48) 		14.1
(57.4) 		17.1
(62.8) 		15.0
(59) 		10.0
(50) 		3.8
(38.8) 		−1.9
(28.6) 		−5.6
(21.9) 		3.7
(38.7)
Միջին ցածր °C (°F) −11.4
(11.5) 		−11.4
(11.5) 		−6.9
(19.6) 		−1.3
(29.7) 		4.1
(39.4) 		9.4
(48.9) 		12.7
(54.9) 		11.1
(52) 		6.8
(44.2) 		1.5
(34.7) 		−4.1
(24.6) 		−8.1
(17.4) 		0.2
(32.4)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −41.6
(−42.9) 		−39.3
(−38.7) 		−30.0
(−22) 		−19.3
(−2.7) 		−9.8
(14.4) 		−2.6
(27.3) 		−0.1
(31.8) 		−1.7
(28.9) 		−5.0
(23) 		−13.4
(7.9) 		−27.5
(−17.5) 		−36.8
(−34.2) 		−41.6
(−42.9)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 38
(1.5) 		29
(1.14) 		31
(1.22) 		32
(1.26) 		48
(1.89) 		61
(2.4) 		82
(3.23) 		81
(3.19) 		59
(2.32) 		56
(2.2) 		51
(2.01) 		44
(1.73) 		612
(24.09)
Միջ. անձրևոտ օրեր 4 3 6 11 16 18 18 18 20 19 11 6 150
Միջ. ձնառատ օրեր 26 24 20 10 4 0.3 0 0 1 8 20 27 140
% խոնավություն 87 85 80 70 66 71 75 80 84 86 89 89 80
Միջին ամսական արևային ժամ 28 70 118 178 265 282 287 218 126 65 25 11 1673
Աղբյուր #1: Погода и Климат[53]
Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[54]

Քույր քաղաքներ

խմբագրել
 
Առագաստանավերի մրցումներ
 
Երաժշտական թատրոնի շենքը
 
Երաժշտական փառատոն Պետրոզավոդսկում

Պատկերասրահ

խմբագրել
  •  
    Կարելիայի ազգային թանգարանը
  •  
    «Մոլեկուլ» շատրվանը
  •  
    Պետրոզավոդսկի պետհամալսարանի բուսաբանական այգին
  •  
    «Հաղթանակ» ինստալյացիան Հավերժական կրակի մոտ
  •  
    Բուրգ Օնեգա լճի ափին
  •  
    Կարելիայի ազգային գրադարանը
  •  
    Փոստի շենքը
  •  
    Պետրոս Առաջինի հուշարձանը
  •  
    Կարելական արջը
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ https://ontobee.org/ontology/GAZ?iri=http://purl.obolibrary.org/obo/GAZ_00150434
  2. ↑ http://xn--80aegbkvxddlre.xn--p1ai/petrozavodsk_new/city/history/view.htm?id=10539436@cmsArticle
  3. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Petrozavodsk – Slovar sovremennih geografitšeskih nazvanii 2008». Geografitšeskaja entsiklopedija (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  5. ↑ «Конституция Республики Карелия (Глава 1. Статья 15)». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
  6. ↑ «Петрозаводск обрел статус столицы Карелии | КарелИнформ» (ռուսերեն). karelinform.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  7. ↑ «Устав Петрозаводского городского округа». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  8. ↑ «Закон «О наделении городских поселений статусом городского округа»». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  9. ↑ Указы о присвоении звания «Город воинской славы»
  10. ↑ «Петрозаводск. Официальный сайт» (ռուսերեն) — Генеральный план г. Петрозаводска. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  11. ↑ «Генеральный план г. Петрозаводска.doc». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  12. ↑ Регионы России. Основные социально-экономические показатели городов. 2018: Стат. сб. / Росстат. − М., 2018. − 443 с. ISBN 978-5-89476-464-1(չաշխատող հղում)
  13. ↑ «База данных показателей муниципальных образований по Республике Карелия». www.gks.ru (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  14. ↑ Петрозаводск. Официальный сайт (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 27-ին.
  15. ↑ «Справка «Об исторических, культурных, демографических и национальных особенностях районов Республики Карелия»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 10-ին.
  16. ↑ «Петрозаводск - это... Что такое Петрозаводск?». Словари и энциклопедии на Академике. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 18-ին.
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 «Народная энциклопедия «Мой город». Петрозаводск». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-23-ին. Վերցված է 2013-10-23-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.
  19. ↑ Административно-территориальное деление Союза ССР : [Районы и города СССР на 1931 год]. — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.
  20. ↑ Административно-территориальное деление Союза ССР. На 15 июля 1934 года.
  21. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
  22. ↑ «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.
  23. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  24. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  25. ↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
  27. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
  28. ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
  30. ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : [арх. 28 հունիսի 2016] / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
  31. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
  32. ↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
  33. ↑ «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
  34. ↑ «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
  35. ↑ «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
  36. ↑ «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
  37. ↑ «Российский статистический ежегодник. 2004 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-09-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին.
  38. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
  39. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
  40. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
  41. ↑ «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
  42. ↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
  43. ↑ «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.
  44. ↑ «Города с численностью населения 100 тысяч человек и более на 1 января 2011 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-08-ին. Վերցված է 2016-05-08-ին.
  45. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
  46. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
  47. ↑ «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
  48. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
  49. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
  50. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
  51. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
  52. ↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.
  53. ↑ «Climate Petrozavodsk». Pogoda.ru.net. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  54. ↑ «PETROZAVODSK 1961–1990». NOAA. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  55. ↑ 55,00 55,01 55,02 55,03 55,04 55,05 55,06 55,07 55,08 55,09 55,10 55,11 55,12 International and Inter-regional Relations
  56. ↑ 56,00 56,01 56,02 56,03 56,04 56,05 56,06 56,07 56,08 56,09 56,10 56,11 56,12 Города-побратимы (ռուս.)
  57. ↑ http://www.petrozavodsk-mo.ru/en/self/relations/view.htm?id=10230043@cmsArticle
  58. ↑ https://city-brest.gov.by/города-побратимы-партнеры-бреста/
  59. ↑ http://static.pohjoiskarjala.net/jns/ilmastotori/www.joensuu.fi/ystavyyskaupungit.html
  60. ↑ https://www.neubrandenburg.de/Leben-Wohnen/Vier-Tore-Stadt/Partnerstädte/Petrosawodsk/
  61. ↑ Партнеры Сургута (ռուս.)
  62. ↑ http://ejmiatsin.am/foreign-relations/sister-cities/981-petrozavodsk.html
  63. ↑ https://www.tuebingen.de/498.html

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետրոզավոդսկ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Պետրոզավոդսկ&oldid=10063722» էջից