Վիքիպեդիա

Պոլոնիում

քիմիական միացություն

Պոլոնիում (լատին․՝ Polonium), տարրերի պարբերական համակարգի 6-րդ պարբերության 6-րդ խմբի ռադիոակտիվ քիմիական տարր, որի նշանն է Po և ատոմային թիվը՝ 84: P տարր է, ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է 5s25p65d106s26p4։ К, L, M և N թաղանթները լրացված են։ Պատկանում է հալոգենների խմբին։ Պոլոնիումը սպիտակ-արծաթափայլ մետաղ է[4]։

84 Բիսմութ

← Պոլոնիում → Աստատ

Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգՋրածինՀելիումԼիթիումԲերիլիումԲորԱծխածինԱզոտԹթվածինՖտորՆեոնՆատրիումՄագնեզիումԱլյումինՍիլիցիումՖոսֆորԾծումբՔլորԱրգոնԿալիումԿալցիումՍկանդիումՏիտանՎանադիումՔրոմՄանգանԵրկաթԿոբալտՆիկելՊղինձՑինկԳալիումԳերմանիումԱրսենՍելենԲրոմԿրիպտոնՌուբիդիումՍտրոնցիումԻտրիումՑիրկոնիումՆիոբիումՄոլիբդենՏեխնեցիումՌութենիումՌոդիումՊալադիումԱրծաթԿադմիումԻնդիումԱնագԾարիրՏելուրՅոդՔսենոնՑեզիումԲարիումԼանթանՑերիումՊրազեդիումՆեոդիմՊրոմեթիումՍամարիումԵվրոպիումԳադոլինիումՏերբիումԴիսպրոզիումՀոլմիումԷրբիումԹուլիումԻտերբիումԼուտեցիումՀաֆնիումՏանտալՎոլֆրամՌենիումՕսմիումԻրիդիումՊլատինՈսկիՍնդիկԹալիումԿապարԲիսմութՊոլոնիումԱստատՌադոնՖրանցիումՌադիումԱկտինիումԹորիումՊրոտակտինիումՈւրանՆեպտունիումՊլուտոնիումԱմերիցիումԿյուրիումԲերկլիումԿալիֆորնիումԷյնշտեյնիումՖերմիումՄենդելեևիումՆոբելիումԼոուրենսիումՌեզերֆորդիումԴուբնիումՍիբորգիումԲորիումՀասիումՄայտներիումԴարմշտադտիումՌենտգենիումԿոպեռնիցիումՆիհոնիումՖլերովիումՄոսկովիումԼիվերմորիումԹենեսսինՕգանեսոն
Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգ
84Po
Մետաղական պոլոնիումը չժանգոտվող պողպատից բարակ թաղանե սկավառակի վրա Սպիտակ-արծաթափայլ փափուկ մետաղ
Ատոմի հատկություններ
Անվանում, սիմվոլ, կարգաթիվՊոլոնիում / Polonium (Po), Po, 84
Ատոմային զանգված
(մոլային զանգված)		208,9824[1] զ. ա. մ. (գ/մոլ)
Էլեկտրոնային կոնֆիգուրացիա[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p4
Ատոմի շառավիղ176 պմ
Քիմիական հատկություններ
Կովալենտ շառավիղ146 պմ
Իոնի շառավիղ(+6e) 67 պմ
Էլեկտրաբացասականություն2,3 (Պոլինգի սանդղակ)
Էլեկտրոդային պոտենցիալPo ← Po3+ 0,56 В
Po ← Po2+ 0,65 В
Օքսիդացման աստիճաններ–2, +2, +4, +6
Իոնացման էներգիա
(առաջին էլեկտրոն)		 813,1 (8,43) կՋ/մոլ (էՎ)
Պարզ նյութի թերմոդինամիկական հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան527 K (254 °C, 489 °F)
Եռման ջերմաստիճան1235 K (962 °C, 1764 °F)
Մոլյար ջերմունակություն26,4[3] Ջ/(Կ·մոլ)
Մոլային ծավալ22,7 սմ³/մոլ
Պարզ նյութի բյուրեղային ցանց
Բյուրեղացանցի կառուցվածքխորանարդ
Բյուրեղացանցի տվյալներ3,350
CAS համարCAS գրանցման համար?
84
Պոլոնիում
(209)
4f145d106s26p4

Տարրը 1898 թվականին հայտնաբերել են Մարի Կյուրին և Պիեռ Կյուրին։ Այն հազվադեպ հանդիպող և շատ ռադիոակտիվ տարր է, որը չունի լրացված շերտերով իզոտոպներ։ Պոլոնիումը քիմիապես նման է բիսմութին և տելուրին ու հանդիպվում է ուրանի հանքաքարերում[5]։

Պարբերական աղյուսակում իր դիրքի պատճառով պոլոնիումը երբեմն դասվում է որպես մետաղանման տարր, բայց նրա հատկությունները փաստում են, որ այն միանշանակ մետաղ է։

Պատմություն և անվան ծագում

խմբագրել

Պոլոնիումը ռադիոակտիվ հատկությունների շնորհիվ հայտնաբերված առաջին տարրն է։ Պոլոնիումը հայտնաբերել են Պիեռ Կյուրի և Մարի Սկլադովսկայա-Կյուրի ամուսինները (1898)[6] ուրանի խեժահանքում[7] և անվանել Մարի Սկլադովսկայա-Կյուրիի հայրենիքի՝ Լեհաստանի (լատին․՝ Polonia)[8][9] պատվին։ Բնական պոլոնիումի՝ 2l0Po կշռելի քանակներն (0,15 գ) առաջին անգամ անջատվել են 212PO-ի քայքայման արդյունքներից։

Այդ ժամանակ Լեհաստանը ռուսական, գերմանական և ավստրո-հունգարական տիրապետության տակ էր և անկախ չէր։

Կյուրին հույս ուներ, որ տարրը, իր հայրենիքի անունով անվանելով, հայտնի կդառնար իրենց երկրում անկախության պակասը։ Այն առաջին տարրն էր, որի անվանումը օգնեց կարևորել քաղաքական հակասությունները։

Այս տարրը Կյուրիների կողմից հայտնաբերված առաջին տարրն էր։ Այն հայտնաբերվեց, երբ նրանք ուսումնասիրում էին Փիչբլենդ ռադիոակտիվության պատճառը։ Փիչբլենդի միջից ռադիոակտիվ տարրերը՝ ուրանը ու թորիումը, հանելուց հետո, ավելի ռադիոակտիվ է քան ուրանը ու թորիումը միասին։ Այս գաղափարը ստիպեց Կյուրիներին հայթայթել նոր ռադիոակտիվ տարրեր։ 1898 թվականի հուլիսին նրանք փիչբլենդը առանձնացրեցին պոլոնիումից, և հինգ ամիս հետո նաև մեկուսացրեցին ռադիումը։

Բնության մեջ

խմբագրել
 

Պոլոնիումը շատ հազվադեպ է հանդիպվում բնության մեջ, քանի որ իր բոլոր իզոտոպները ունեն շատ կարճ կես-կյանք։ 210Po, 214Po, և 218Po գոյություն ունեն փտած 238U-ի մեջ։ Պոլոնուոմի ռադիոնուկլիդները մտնում են հազվագյուտ ռադիոակտիվ շարքեր կազմի մեջ։

  • 210Po (Т1/2 = 138,376 օր), 218Po (Т1/2 = 3,10 րոպե) и 214Po (Т1/2 = 1,643×10−4 վայրկյան) - 238U շարքում,
  • 216Po (Т1/2 = 0,145 վրկ) և 212Po (Т1/2 = 2,99×10−7 վրկ) - Th շարքում,
  • 215Po (Т1/2 = 1,781×10−3 վրկ) և 211Po(Т1/2 = 0,516 վրկ) - 235U շարքում։

Պոլոնիումը հազվագյուտ տարր է, պարունակությունը երկրակեղևում 2·10−14 զանգված % է, ուրանի խեժահանքում մինչև 5,8 •10−5 %, հրաբխային ապարներում՝ մինչև 3•10−6 %:

Պոլոնիում-2 փոքր քանակությամբ գտնվում է բնության մեջ և կուտակվում է ծխախոտում[10][11][12]։

Պլոնիումի հայտնաբերվել է նաև սննդային շղթաներում, հատկապես ծովամթերքում[13][14]։

Ֆիզիկական հատկություններ

խմբագրել
 
Պոլոիումի բյուրեղացանցի ալֆա ձևը

Պոլոնիումը փափուկ, սպիտակ արծաթափայլ ռադիոակտիվ մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 254 °C, եռմանը՝ 1162 °C[15], խտությունը՝ 9300 կգ/մ3, 366°-ից բարձր առաջանում է պոլոնիումի β-ձևափոխությունը (9398 կգ/մ3)։

Պոլոնիումը և նրա միացությունները չափազանց թունավոր են, միացություններից շատերը նաև ցնդող, որի հետևաքով քիմիական հատկություններն անբավարար են ուսումնասիրված։

Քիմիական հատկություններ

խմբագրել

Քիմիական հատկություններով պոլոնիումը մոտ է տելուրին, մասամբ նաև բիսմութին։ Միացություններում ունի 4-4, ավելի հազվադեպ -2, +3 և +6 օքսիդացման աստիճաններ։ Լուծվում է թթուներում՝ անջատելով ջրածին։

Օդում տաքացնելիս (250 °C) առաջացնում է PoO2։ Ինդիկատորային (չկշռվող) քանակներով ստացվել են РоО3 և պոլոնիումական թթվի աղերը՝ պոլոնատները (օրինակ, K2PoO4)։ Հայտնի են նաև PoO օքսիդը, լուծույթում՝ Po2+, Po+4, PoO3−2, PoO4−2 իոնները, հիդրօքսիդը՝ Ро(ОН)2, հալոզենիդները՝ РоС12, РоВr2 և այլն, սուլֆիդը՝ PoS[16][17]:

Պոլոնիումի միացություններ[18]
Բանաձև Գույն Հալման ջերմաստիճան (°C) Սուբլիմացիան
ջերմ. (°C)		 Սիմետրիա Փիրսոն սիմվոլ Բյուրեղագրաֆիկ խումբ Ոչ a (pm) b(pm) c(pm) Z ρ (գ/սմ3) ref
PoO2 բաց դեղին 500 885 խորանարդ cF12 Fm3m 225 563.7 563.7 563.7 4 8.94 [19]
PoCl2 մուգ կարմիր 355 130 շեղանկյուն oP3 Pmmm 47 367 435 450 1 6.47 [20]
PoBr2 մանուշակագույն-շագանակագույն 270 [21]
PoCl4 դեղին 300 200 մոնոցիկլիկ [20]
PoBr4 կարմիր 330 Խորանարդ cF100 Fm3m 225 560 560 560 4 [21]
PoI4 սև [22]

Օքսիդներ

Հիդրիդներ

Հալոիդներ

  • PoX2, օրինակ պլոնիումի քլորիդ, PoCl2
  • PoX4, օրինակ [պոլոնիումի տետրաքլորիդ, PoCl4
  • PoF6 (փորձնական)

Կշռելի քանակներով ստացվել են քառահալոգենիդները և սուլֆատները, որոնք ջրում հիդրոլիզվում են։ Հալոգենների հետ առաջացնում է տետրահալոգենիդներ։ Թթուների ազդեցությամբ լուծվում է լուծույթներում՝ առաջացնելով Ро2+-ի վարդագույն գույնի իոնը։

 

Սինթեզվել են պոլոնիում-օրգանական միացությունները՝ (C6H5)2Po, (СбН5)2РоС12, և այլն։

Մետաղական պոլոնիումը օդում արագ օքսիդանում է։ Հայտնի են պոլոնիումի երկօքսիդը (РоО2)x և պոլոնիումի մոնօքսիդը РоО:

Պոլոնիումը մագնեզիումի առկայությամբ փոխազդում է աղաթթվի հետ՝ առաջացնելով պոլոնոջրածին.

 ,

որոնք սենյակային ջերմաստիճանում գտնվում են հեղուկ վիճակում (−36,1 մինչև 35,3 °C)

Պոլոնիումը միակ քիմիական տարրն է, որը ցածր ջերմաստիճանում ձևավորում է միատոմանի, պարզ խորանարդ բյուրեղացանց[23]։

Ալֆա վիճակը պարզ խորանարդային կառուցվածքի միակ հայտնի օրինակն է մեկ ատոմի դեպքում, որի գագաթնային չափսերն են 335.2 պիկոմետր է, իսկ բետա վիճակը՝ ռոմբոբջջրային[24][25][26]։ Պոլոնիումի կառուցվածքը բնութագրվել է ռենտգենյան ճառագայթների և էլեկտրոնների օգնությամբ։

Իզոտոպներ

խմբագրել

Պոլոնիումը ունի 33 հայտնի իզոտոպներ, որոնք բոլորը ռադիոակտիվ են։ Հայտնի են 193-218 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպները, որոնցից ամենակայունը 209Po(T1/2 = 103 տարի) արհեստական իզոտոպն է։ Բնության մեջ հանդիպում են 210-212, 214-216 և 218 զանգվածի թվերով իզոտոպները, առաջանում են որպես բնական ռադիոակտիվ շարքերի անդամներ։ Նրանց հարաբերական ատոմային զանգվածները տատանվում են 188-ից 220։ 210Po-ը (կես կյանք-138.376 օր) և բոլոր իզոտոպներից ամենատարածվածն է։ Իսկ ամենաերկարակյաց իզոտոպը 209Po-ը (կես կյանք 125.2 ± 3.3 տարի) և 208Po-ը (կես կյանք 2.9 տարի)։ Պոլոնիումի կայուն իզոտոպներ հայտնի չեն[27]։ Ամենակայունը բնական իզոտոպն է՝ 210Po(T1/2= 138 օր, α-ճառագայթիչ, փոխարկվում է 206Рb-ի) որն աննշան քանակներով կուտակվում է ուրանի հանքերում, մշտապես ուղեկցում ռադիումին և նրա միացություններին։

208Po-ը կարող է ստացվել հատուկ անոթի մեջ կապարի կամ բիսմութի ալֆա, պրոտոն կամ դեյտրոն ռմբակոծումից։Պինդ վիճակ

Պոլոնիումը ռադիոակտիվ տարր է, որը գոյություն ունի երկու մետաղական ալոտրոպներում։

Իզոտոպ Անվանում Նշան Ռադիոակտիվ շարք
210Po Ռադիում F RaF 238U
211Po Ակտինիում C' AcC' 235U
212Po Թորյում C' ThC' 232Th
214Po Ռադիում C' RaC' 238U
215Po Ակտինիում A AcA 235U
216Po Թորիում A ThA 232Th
218Po Ռադիում A RaA 238U

Ստացում

խմբագրել

Պոլոնիումը (210Ро) միլիգրամային քանակներով ստանում են միջուկային ռեակտորներում՝ բիսմութը նեյտրոններով ճառագայթելով։

 

2006 թվականին բրիտանացի գիտնական և գրող Ջոն Էմսլի հաստատմամբ, այդ տարվա ընթացքում արտադրվել է մոտ 100 գրամ 210Ро-ում.[28]:

Արժեք

խմբագրել

Ըստ բրիտանացի փորձագետների՝ պոլոնիումի-210 մանրադիտակային դոզան արժի միլիոնավոր ԱՄՆ դոլլարներ[29]։ Մյուս կողմից, ռադիոքիմիկոսների հաստատմամբ բիսմութից ստացված պոլոնիումի-210 շատ էժան է[30]։ Համաձայն 2006 թվականի տվյալների՝ արտադրված պոլոնիումի-210-ի 9,6 գրամի համար վճարվում էր շուրջ 10 միլիոն ռուբլի[31], որը համընկնում է տրիտիումի գնի հետ[32]։

Սակայն ամերիկյան United Nuclear ընկերություն, ստանալով իզոտոպը Ռուսաստանում, 2006 թվականին պոլոնիումի նմուշները վաճառեց $69 գնով, պնդելով, որ մահացու դոզայի համար կպահանջվի ավեի քան $1 միլիոն դոլլար[33]։

Միացություններ

խմբագրել

Պոլոնիումը չունի հասարակ միացություններ և իր գրեթե բոլոր միացությունները արհեստականորեն են ստացվում։ Այդ միացություններիցավելի քան 50-ը ճանաչված են։ Պոլոնիումի ամենակայուն միացությունները պոլոնիդներն են, որոնք պատրաստվում են երկու տարրերի անմիջական փոխազդեցությունից։

Na2Po-ը ունի անտիֆլորիտ կառուցվածքը, Ca, Ba, Hg, Pb տարրերի պոլոնիդների և լանթանիդների փոխազդեցությունից առաջանում է NaCl-ի ցանցեր, իսկ BePo-ը և CdPo-ը ունեն ուրտզիտ, և MgPo-ը՝ նիկել արսենիդ կառուցվածքը։

Կիրառություն

խմբագրել

Պոլոնիումային հիմքով ալֆա մասնիկների աղբյուրները առաջացել էին ԽՍՀՄ-ում։ Այսպիսի աղբյուրներ օգտագործվում էին արդյունաբերական ծածկույթների հաստությունը որոշելու համար։

Պոլոնիումի կիրառությունները քիչ են։ Այն օգտագործվում է տիեզերագնաց և հակաստատիկ սարքերի պատրաստման մեջ։ Նաև հանդիսանում է նեյտրոնների և ալֆա մասնիկների աղբյուր։

Թունավորություն

խմբագրել

210Po բնական ռադիոակտիվ նստվածքի սովորական բաղադրիչն է, որը արմատների և վերգետնյա օրգանների միջոցով անցնում է բույսին։ Մարդու և կենդանիների օրգանիզմ է ներմուծվում սննդի հետ․ թեյը պարունակում է 500-600․ ծովային ձուկը՝ 20-100, միսը՝ 2-3, ձավարեղենը՝ 2, հացը՝ 1 պԿյուրի/կգ։

Մարդու և կենդանիների հյուսվածքներում պոլոնիումի պարունակությունը մոտ 4•10−2 պԿյուրի/կգ է։ Նրա այդպիսի փոքր քանակների կենսաբանական ներգործությունը վատ է ուսումնասիրված, մեծ քանակները α-ճառագայթման պատճառով ազդում են բազմաթիվ օրգանների վրա։

Պոլոնիում-210-ից թունավորման դեպքեր

խմբագրել
  • Ալեքսանդր Վալտերովիչ Լիտվինենկոն 2006 թվականին մահացել է պոլոնիում-210-ի թունավորումից։
  • Պոլոնիումը հայտնաբերվել է Յասեր Արաֆաթի անձնական իրերում, ով մահացել է 2004 թվականին։ Որոշվել է նշանակել արտաշիրիմում[34]։ Սկզբում շվեյցարական միջազգային հանձնաժողովը հաստատեց, այն փաստը, որ թունավորվել է պոլոնիումով[35]։ Ավելի ուշ ռուսական և ֆրանսիական կողմերի արդյունքների եզրակացության համաձայն թունավորման ոչ մի ապացույց չկար[36]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu. Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report)(անգլ.) // Pure and Applied Chemistry. — 2013. — Т. 85. — № 5. — С. 1047-1078. — ISSN 0033-4545. — doi:10.1351/PAC-REP-13-03-02
  2. ↑ «Polonium: physical properties» (անգլերեն). WebElements. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  3. ↑ Редкол.:Зефиров Н. с. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — 1999. — Т. 5.
  4. ↑ Полоний - статья из Большой советской энциклопедии
  5. ↑ E. Rutherford. Radioactive Substances and Their Radiations. — Лондон: Forgotten Books. — С. 20. — 699 с. — ISBN 1451001983, 9781451001983
  6. ↑ Curie, P.; Curie, M. (1898). «Sur une substance nouvelle radio-active, contenue dans la pechblende» [On a new radioactive substance contained in pitchblende] (PDF). Comptes rendus (ֆրանսերեն). 127: 175–178. English translation.
  7. ↑ E. Rutherford. Radioactive Substances and Their Radiations. — Лондон: Forgotten Books. — С. 20. — 699 с. — ISBN 1451001983, 9781451001983
  8. ↑ Pfützner, M. (1999). «Borders of the Nuclear World – 100 Years After Discovery of Polonium». Acta Physica Polonica B. 30: 1197. Bibcode:1999AcPPB..30.1197P.
  9. ↑ Adloff, J. P. (2003). «The centennial of the 1903 Nobel Prize for physics». Radichimica Acta. 91 (12–2003): 681–688. doi:10.1524/ract.91.12.681.23428.
  10. ↑ Tobacco Smoke / EPA Radiation Protection (անգլ.): "tobacco leaves used in making cigarettes contain radioactive material, particularly lead-210 and polonium-210."
  11. ↑ Source of Lead-210 and Polonium-210 in Tobacco / Science 19 August 1966: Vol. 153 no. 3738 pp. 880-882 DOI: 10.1126/science.153.3738.880
  12. ↑ Waking a Sleeping Giant: The Tobacco Industry’s Response to the Polonium-210 Issue / Am J Public Health. 2008 September; 98(9): 1643–1650. doi:10.2105/AJPH.2007.130963
  13. ↑ Ota, Tomoko; Sanada, Tetsuya; Kashiwara, Yoko; Morimoto, Takao; և այլք: (2009). «Evaluation for Committed Effective Dose Due to Dietary Foods by the Intake for Japanese Adults». Japanese Journal of Health Physics. 44: 80–88. doi:10.5453/jhps.44.80. {{cite journal}}: Invalid |name-list-style=yes (օգնություն)
  14. ↑ Smith-Briggs, JL; Bradley, EJ (1984). «Measurement of natural radionuclides in U.K. diet». Science of the Total Environment. 35 (3): 431–40. doi:10.1016/0048-9697(84)90015-9. PMID 6729447.
  15. ↑ Wąs, Bogdan; Misiak, Ryszard; Bartyzel, Mirosław; Petelenz, Barbara (2006). «Thermochromatographic Separation of 206,208Po from a Bismuth Target Bombardet with Protons» (PDF). Nukleonica. 51 (Suppl. 2): s3–s5.
  16. ↑ Figgins, P. E. (1961) The Radiochemistry of Polonium, National Academy of Sciences, US Atomic Energy Commission, pp. 13–14 Google Books
  17. ↑ Bagnall, pp. 212–226
  18. ↑ Wiberg, Egon; Holleman, A. F. and Wiberg, Nils Inorganic Chemistry, Academic Press, 2001, p. 594, ISBN 0-12-352651-5.
  19. ↑ Bagnall, K. W.; d'Eye, R. W. M. (1954). «The Preparation of Polonium Metal and Polonium Dioxide». J. Chem. Soc: 4295–4299. doi:10.1039/JR9540004295.
  20. ↑ 20,0 20,1 Bagnall, K. W.; d'Eye, R. W. M.; Freeman, J. H. (1955). «The polonium halides. Part I. Polonium chlorides». Journal of the Chemical Society (Resumed): 2320. doi:10.1039/JR9550002320.
  21. ↑ 21,0 21,1 Bagnall, K. W.; d'Eye, R. W. M.; Freeman, J. H. (1955). «The polonium halides. Part II. Bromides». Journal of the Chemical Society (Resumed): 3959. doi:10.1039/JR9550003959.
  22. ↑ Bagnall, K. W.; d'Eye, R. W. M.; Freeman, J. H. (1956). «657. The polonium halides. Part III. Polonium tetraiodide». Journal of the Chemical Society (Resumed): 3385. doi:10.1039/JR9560003385.
  23. ↑ Игорь Иванов. (12.07.07). «Разгадана загадка полония» (ռուսերեն). էջ 1. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 4-ին. «Вычисления, проведенные чешскими исследователями, дали ответ на вопрос, давно мучивший физиков: почему полоний предпочитает кубическую кристаллическую решетку?»
  24. ↑ Greenwood, p. 753
  25. ↑ Miessler, Gary L.; Tarr, Donald A. (2004). Inorganic Chemistry (3rd ed.). Upper Saddle River, N.J.: Pearson Prentice Hall. էջ 285. ISBN 0-13-120198-0.
  26. ↑ «The beta Po (A_i) Structure». Naval Research Laboratory. 2000 թ․ նոյեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2001 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 5-ին.
  27. ↑ Глав. ред.: Н.С. Зефиров. Химическая энциклопедия / Н.С. Зефиров. — Москва: Большая Российская Энциклопедия, 1995. — Т. 4. — С. 53. — 639 с. — (5 томов). — 20 000 экз. — ISBN 5852700924
  28. ↑ Q&A: Polonium-210, Royal Society of Chemistry, 27 November 2006
  29. ↑ «Дело Литвиненко: Россия причастна "так или иначе"», Би-Би-Си, 31 июля 2015
  30. ↑ Зачем был нужен полоний?, «Троицкий вариант», 10 февраля 2015 года.
  31. ↑ Когда полоний призвали на службу, Российская газета, 31 июля 2015 года
  32. ↑ Is fusion power really viable?, Би-Би-Си, 5 марта 2010
  33. ↑ Человек, пораженный полонием-210, не может оставлять после себя следы, РИАНОВОСТИ, 11 декабря 2006 г.
  34. ↑ «Останки Ясира Арафата извлекли из мавзолея». Лента.Ру. 2012 թ․ նոյեմբերի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  35. ↑ «Экспертиза подтвердила, что Арафата отравили полонием». РИА Новости. 6.11.2013. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  36. ↑ «Российские медики: Арафат умер свой смертью». 2013 թ․ դեկտեմբերի 26.

Գրականություն

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոլոնիում» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։  
Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wiki.x.io/w/index.php?title=Պոլոնիում&oldid=10066688» էջից