Սարայբուրնու

Սարայբուրնու (թուրքերեն՝ Sarayburnu — պալատական թերակղզի^[1]), անգլիական և իտալական գրականության մեջ օգտագործվում է նաև Սերալիո (իտալ.՝ Seraglio), թերակղզի, որը գտնվում է Ստամբուլում։ Թերակղզին բաժանում է Մարմարա ծովը Ոսկեղջյուրից։ Թերակղզու վրա են գտնվում Թոփքափը ամրոցը և Գյուլհանե այգին։ Սարայբուրնուն գտնվում է Ստամբուլի պատմական հատվածում և 1985 թվականին ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկը։

Պատմություն

ժամանակակից Սարայբուրնուի տեղանքում առաջին բնակավայրը ի հայտ է եկել մ․թ․ա․ 6600 թվականին և թվագրվում է նեոլիթի դարաշրջանին^[2]^[3]^[4]։ Գոյություն ունենալով մոտ 1000 տարի, այն քաղաքի մեծ մասը ջրասույզ է եղել ծովի մակարդակի բարձրացման արդյունքում։ Բնակիչները տեղափոխվել են թերակղզու խորքային հատվածները։ Մինչ օրս հնագիտական բազմաթիվ պեղումներ են իրականացվել տեղանքում^[2]։

Սարայբուրնուի տարածքում գտնվել է նաև մեկ այլ բնակավայր, որը կոչվել է Լիգոս (հունարեն՝ Λυγός), որը հիմնադրվել էր թրակիացիների կողմից՝ մ․թ․ա․ 13- 11-րդ դարերի ընթացքում^[5]։ Ինչպես հարևան Սեմիստրան, այնպես էլ Լիգոսը հիշատակվում են Պլինիոս Ավագի աշխատություններում։ Այսօր Լիգոսի մնացորդներից մնացել են միայն մի քանի պատեր, որոնք պահպանվել են Թոփքափը ամրոցի մոտ։ Վերջինս կառուցվել է 15–րդ դարում Օսմանյան կայսրության սուլթանների կողմից։

Մ․թ․ա 667 թվականին Մեգարայից ներգաղթած հույները (քաղաքը գտնվել է Աթենքից փոքր հեռավորության վրա) Բյուզանդ արքայի գլխավորությամբ գաղթել են այստեղ և հիմնադրել Բյուզանդիոն քաղաքը։ Ժամանակակից Թոփքափը ամրոցի տեղանքում, նրանք կառուցել էին ակրոպոլիս^[1]։ Էլ ավելի վաղ, մ․թ․ա․ 680 թվականին մեգարացիները Բոսֆորի ափին կառուցել էին Քաղկեդոն քաղաքը, ժամանակակից Ստամբուլի Կադըկոյ թաղամասը։

Սակայն, ինչպես պարզվում է, բնակավայր այստեղ գոյություն է ունեցել, մինչև հույները։ Այստեղ գտնված փյունիկյան նավահանգստի հետքերը վերագրվում են պղնձի դարին։ Հին դարերում Սարայբուրնու թերակղզու տեղում գոյություն են ունեցել բնական երկու նավահանգիստ` Պրոսֆորիոնը և Նեորիոնը, որոնք գտնվել են Ոսկեղջյուրի ափին։ Ներկայումս դա Էմինյոնյու շրջանի Սիրքեջի թաղամասն է։ Դրանից հետո կառուցվել են ծովային պատերը, որը առանձնացնում էր բուն քաղաքը ծովից։ Բյուզանդական կայսրության ժամանակ թերակղզին կոչվել է Այոս Դիմիտրիոս (հունարեն՝ Άγιος Δημήτριος` Սուրբ Դիմիտրի)։

1871 թվականինն, երկաթուղային գծի կառուցման ժամանակ, քաղաքային պատերը Սարայբուրնուում մասամբ հանվեցին, սակայն որոշ վայրերում դրանք մինչ օրս կանգուն են, հատկապես Թոփքափը ամրոցի շրջակայքում։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Борзенко А., Борзенко А., 2008, с. 37
↑ ^2,0 ^2,1 Algan O., Yalçın M. N. K., Özdoğan M., Yılmaz Y. C., Sarı E., Kırcı-Elmas E., Yılmaz İ., Bulkan Ö., Ongan D., Gazioğlu C., Nazik A., Polat M. A., Meriç E. Holocene coastal change in the ancient harbor of Yenikapı–İstanbul and its impact on cultural history // Quaternary Research 76: 30 — 2011.(անգլ.)
↑ Раскопки Еникапы | Ստամբուլի հնագիտական թանգարան(անգլ.)
↑ news.bbc.co.uk(անգլ.)
↑ Константинополь | Католическая энциклопедия(անգլ.)

Աղբյուրներ

Борзенко А., Борзенко А. Стамбул. Путеводитель. — М.: Вокруг света, 2008.
Köroğlu Gülgün İstanbul'daki Bizans İmparatorluk Sarayları Արխիվացված 2007-09-29 Wayback Machine. — OB Archive & Research Center, 2006.(թուրքերեն)

[K-1] 1,0 ^1,1 Борзенко А., Борзенко А., 2008, с. 37

[A-2] 2,0 ^2,1 Algan O., Yalçın M. N. K., Özdoğan M., Yılmaz Y. C., Sarı E., Kırcı-Elmas E., Yılmaz İ., Bulkan Ö., Ongan D., Gazioğlu C., Nazik A., Polat M. A., Meriç E. Holocene coastal change in the ancient harbor of Yenikapı–İstanbul and its impact on cultural history // Quaternary Research 76: 30 — 2011.(անգլ.)

[3] Раскопки Еникапы | Ստամբուլի հնագիտական թանգարան(անգլ.)

[4] ws.bbc.co.uk(անգլ.)

[5] Константинополь | Католическая энциклопедия(անգլ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]