Օդրի Հեփբըրն
Օդրի Հեփբըրն (անգլ.՝ Audrey Hepburn, մայիսի 4, 1929[1][2][3][…], , Իքսել, Բելգիա - հունվարի 20, 1993[1][2][3][…], Տոլոշենազ, Morges District, Վո, Շվեյցարիա[13]), բրիտանացի և ամերիկացի դերասանուհի, պարուհի, ֆոտոմոդել, նորաձևության աստղ և հումանիստ։
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է Բելգիայում՝ Օդրի Քեթլին Ռասթոն անվամբ, հետագայում իր հայրիկի կողմից վերագրանցվել է որպես Օդրի Քեթլին Հեփբըրն-Ռասթոն։ Մանկությունը և պատանեկությունն անց է կացրել Նիդերլանդներում։ Ապրել և գործել է ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում, Մեծ Բրիտանիայում և այլ երկրներում, իր փայլուն գործունեության արդյունքում դառնալով բոլոր ժամանակների ամենաերանելի աստղերից մեկը և՛ որպես կինոյի գեր-աստղ, և՛ որպես նորաձևության աշխարհի դիցուհի, ինչպես նաև որպես ՅՈՒՆԻՍԵՖ կազմակերպության բարի կամքի դեսպան։
Մանկության տարիներին սովորել է Լոնդոնում, որտեղ նաև զբաղվել է բալետով՝ նպատակ ունենալով դառնալ պարուհի, և մեծ դառնությամբ է հետագայում հրաժարվել իր երազանքից երբ պարզվել է, որ ֆիզիկական տվյալներով չի բավարարում պրիմա բալերինայի պահանջներին։ Դերասանական առաջին փորձերն արել է բրիտանական մի քանի երաժշտական շարժանկարներում նկարահանվելով։ Հոլիվուդյան կինոյի իր առաջին իսկ գլխավոր դերի համար Օդրին արժանացել է ԱՄՆ կինոակադեմիայի Օսկար մրցանակի, Հոլիվուդյան «Ոսկե Գլոբուս» մրցանակի և բրիտանական կինոակադեմիայի «BAFTA» մրցանակի։
«Սաբրինա» շարժանկարի նկարահանման ժամանակ ծանոթանալով ֆրանսիացի նորաձևության վարպետ կոմս Հուբերտ Դ՛Ջիվենշիի հետ, դարձել է «Ջիվենշի» ապրանքանիշի ներկայացուցիչն ու քարոզողը և Հուբերտ Դ՛Ջիվենշիի մտերիմ ընկերն ու մուսան։ Իսկ Ջիվենշին դարձել է Օդրիի միակ գործընկերը հետագա բոլոր շարժանկարների նկարահանման ժամանակ, ինչպես նաև նրա անձնական զգեստերի մեծ մասի ձևավորողը, և իր առաջին՝ L'Interdit օծանելիքը ստեղծել է Օդրի Հեփբըրնի համար։
Օդրի Հեփբըրնի անունն ընդգրկված է միջազգային լավագույն զգեստակիրների ցանկում և Ամերիկյան կինոակադեմիայի կողմից հրապարակած Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 մեծագույն աստղերի ցանկում պատվավոր 3-րդ տեղում։
1980-90 ական թվականներին Օդրի Հեփբըրնը իր ժամանակի մեծ մասը նվիրել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ կազմակերպությանը՝ աշխատելով Աֆրիկայի, Հարավային Ամերիկայի և Ասիայի առավել կարիքավոր երկրներում, ինչի համար 1992 թվականին արժանացել է ԱՄՆ-ի Ազատության նախագահական շքանշանի։
Մահացել է քաղցկեղից 1993 թվականին 63 տարեկան հասակում, Շվեյցարիայի իր տանը։
Կյանքը երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին
խմբագրելՕդրին հաճախել է մասնավոր դպրոցներ Անգլիայում և Հոլանդիայում։ Նրա մայրը շատ խիստ էր, իսկ հայրը լքել էր ընտանիքը երբ Օդրին դեռ փոքր էր։ Հետագայում նա հոր հեռանալը գնահատել էր որպես իր կյանքի ընթացքում ստացած ամենամեծ հարվածը։ Տարիներ անց նա գտել է հորը, և նամակագրական կապի մեջ է եղել նրա հետ, ինչպես նաև դրամական օգնություն ուղարկել։ 1935 թ ծնողների ապահարզանից հետո նա ապրում էր մոր հետ Արնհեմում։ Երբ սկսվեց երկրորդ համաշխարհայինը և Գերմանացիները ներխուժեցին Ավստրիա, նա փոխեց իր և մոր փաստաթղթերը, կոչվելով Էդդա Վան Հեմստրա, քանի որ անգլերեն հնչող ազգանունը վտանգավոր էր համարվում։ Սակայն դա երբեք իր օրինական անունը չի եղել, թեև հետագայում շփոթություն է առաջացրել և որոշ կենսագրականներում նրա անունը նշված է որպես Էդդա։
Պատերազմի վերջում իրավիճակը Հոլանդիայում խիստ սրվել էր։ Ֆաշիստական զորքերը առգրավել էին հոլանդացիների առանց այն էլ սահմանափակ մթերային և ջեռուցման պաշարները։ Մարդիկ մահանում էին սովից և ցրտահարումից իրենց տներում և փողոցներում։ Արնհեմը նաև մեծապես տուժել էր ռմբակոծումներից Շուկայի Այգի գործողության ժամանակ։ Թերի սնունդի հետևանքով Օդրին առողջական լուրջ խնդիրներ ունեցավ։ Այդ տարիներին նա պարում էր բալետի խմբում, և այդպիսով դրամ հավաքում ընդհատակյա շարժմանն օգնելու համար։ Սովը ստիպում էր սնվել բույսերի արմատներով։ Այս ամենը մեծ ազդեցություն ունեցավ իր աշխարհայացքի և արժեհամակարգի վրա։
Աստղային վերելք
խմբագրել
Պատերազմից հետո Օդրին մոր հետ տեղափոխվեց Լոնդոն, որտեղ շարունակեց սովորել բալետ, աշխատել որպես մոդել, և 1951 թվականին սկսեց նկարահանվել շարժանկարներում՝ հիմնականում երկրորդական դերերում, արդեն որպես Օդրի Հեփբըրն։ Նա սկսեց նկարահանվել հիմնականում դրամ վաստակելու համար, որպեսզի մայրը ստիպված չլինի աշխատել իրենց պահելու համար։ Նրա առաջին մեծ դերը «Գաղտնի մարդիկ» շարժանկարում էր, որտեղ նա հանդես եկավ որպես բալետի պարուհի։ Մանկուց բալետով զբաղվելը օգնեց արժանանալու քննադատների հավանությանը։ Սակայն բալետի ուսուցիչները նրան համարեցին չափազանց բարձրահասակ պրոֆեսիոնալ պարուհի դառնալու համար, քանի որ 170 սմ հասակով նա նույնիսկ գերազանցում էր շատ տղամարդ պարողների։
Այնուհետև նա ընտրվեց բրոդվեյան «Ջիջի» ներկայացման առաջատար դերի համար, որը բացվեց 1951 թ նոյեմբերի 24–ին, և մեծ հաջողությամբ անց կացվեց Նյու Յորքում վեց ամիսների ընթացքում։ Այս դերի համար նա ստացավ «Թատրոնի աշխարհ» մրցանակը։
Այդ նույն թվին Օդրին առաջարկություն ստացավ խաղալ Գրեգորի Պեկի հետ՝ Հոլիվուդյան «Հռոմեական արձակուրդներ» շարժանկարում։ Պեկը, նկատելով նրա տաղանդը, պնդեց որ գովազդային վահանակների վրա Օդրիի անունը գրվի վերնագրում՝ իր անվան հետ միասին, և չսխալվեց․ այս դերի համար Օդրին ստացավ 1953 թվականի Օսկար մրցանակը՝ որպես լավագույն դերասանուհի։ Տարիներ անց, երբ նրան հարցրեցին թե ո՞րն է իր սիրած շարժանկարը, նա առանց վարանելու նշեց «Հռոմեական արձակուրդները», քանի որ դրա շնորհիվ նա դարձավ աստղ։
Այդ շարժանկարից հետո նա նկարահանվեց «Սաբրինա»-ում, Համֆրի Բոգարտի և Ուիլյամ Հոլդենի հետ միասին։ 1954 թ նա վերադարձավ թատրոն, «Օնդին»-ում խաղալով Մել Ֆերերի հետ միասին, որի հետ ամուսնացավ նույն թվականին։ Այս դերի համար նույն թվականին նա ստացավ «Թոնի» մրցանակը, որպես լավագույն դերասանուհի։ Օսկարից ընդամենը վեց ամիս անց ստացված այս մրցանակը ամրապնդեց նրա համբավը որպես կինոյի և բեմի աստղ։
Հետագա գործունեությունը կինոյում
խմբագրել
Դառնալով հոլիվուդյան ամենահանրաճանաչ աստղերից մեկը՝ Օդրին նկարահանվեց այլ աստղերի հետ․ Ֆրեդ Ասթերի հետ «Զվարճալի մռութը» շարժանկարում, Համֆրի Բոգարտի և Գերի Կուպերի հետ «Սերը կեսօրից հետո» շարժանկարում, Ջորջ Պեպարդի հետ «Նախաճաշը Թիֆանիի մոտ», Քերի Գրանտի հետ «Շարադ» շարժանկարում, Ռեքս Հարիսոնի հետ «Իմ չքնաղ լեդի» շարժանկարում, Պիտեր Օ'Թուլի հետ «Ինչպես գողանալ միլիոն» ֆլիլմում և Շոն Քոններիի հետ «Ռոբին և Մարիան» շարժանկարում։
Այս դերասաններից շատերի հետ նա մտերմացավ։ Ռեքս Հարիսոնը նրան անվանեց իր ամենասիրելի կին գործընկերը, Քերի Գրանտը սիրում էր կատակել նրա հետ կապված, և մեկ անգամ ասաց․ «նոր տարվա համար իմ միակ ցանկությունն Օդրի Հեփբըրնի հետ ևս մեկ շարժանկարում նկարահանվելն է», իսկ Գրեգորի Պեկի հետ ընկերությունը շարունակվեց Օդրիի ողջ կյանքի ընթացքում։ Օդրիի մահից հետո Պեկը հարցազրույցի ժամանակ ասմունքեց Օդրիի սիրած բանաստեղծությունը՝ «Չվերջացող սերը»։
«Նախաճաշ Թիֆանիի մոտ» շարժանկարում «Հոլի Գոլայթիի» դերակատարման արդյունքում ստեղծվեց 20-րդ դարի ԱՄՆ կինոյի ամենապաշտելի կերպարներից մեկը։ «Ելիզա Դուլիթլի» դերի համար «Իմ չքնաղ լեդին» շարժանկարում նրա մրցակիցն էր Ջուլի Էնդրյուսը, որն այդ դերը կատարում էր Բրոդվեյում, բայց այդ դերում Ջուլիյի թեկնածությունը հանվել էր մինչ Օդրիին փորձելը։ Օդրին սկզբից հրաժարվել էր այդ դերից, և խնդրել Ջեք Վերներին այդ դերը տալ Ջուլի Էնդրյուսին, բայց երբ նրան ասել են, որ Ջուլին այլևս չի դիտարկվում այդ դերի համար, և իր հրաժարվելու դեպքում այն կառաջարկվի Էլիզաբեթ Թեյլորին, նա որոշեց մասնակցել։ Նույն թվականին Ջուլի Էնդրյոսը նկարահանվեց հանրահայտ «Մերի Փոփինս» շարժանկարում, որի համար շահեց այդ տարվա Օսկարը, իսկ Օդրիի դերը «Իմ չքնաղ լեդի»-ում նույնիսկ թեկնածուների ցանկում տեղ չգտավ, ինչը մեծ աղմուկ առաջացրեց մամուլում։ Սակայն երկու դերասանուհիներն էլ պնդում էին, որ այս դեպքերը ոչ մի կերպ չանդրադարձան իրենց լավ հարաբերությունների վրա։
«Իմ չքնաղ լեդին» շարժանկարում երգերը սկզբից ձայնագրվեցին Օդրիի կատարմամբ, սակայն հետագայում որոշվեց նրա ձայնը փոխարինել պրեֆեսիոնալ երգչուհի Մարնի Նիքսոնի կատարումով։ Դա սկզբում զայրացրեց Օդրիին, բայց հաջորդ օրը նա համաձայնվեց շարունակել նկարահանումները։ Օդրիի կատարմամբ մի քանի երգերի ձայնագրությունները պահպանվել են և ներառվել են շարժանկարի DVD հրատարակման մեջ։
1967 թվականից հետո, տասնհինգ տարվա հաջող դերասանական փորձ ունենալով, Օդրին հազվադեպ էր նկարահանվում։ Մել Ֆերերի հետ ամուսնալուծվելուց հետո նա ամուսնացավ իտալացի հոգեբան Անդրեա Դոտտիի հետ, և աշխարհ բերեց իր երկրորդ որդուն, ծանր հղիությունից հետո, որը բացառում էր նկարահանումները։ Դոտտիից բաժանվելուց հետո նա փորձեց վերադառնալ կինո, 1976 թվականին նկարահանվելով Շոն Քոններիի հետ «Ռոբինը և Մերիանը» շարժանկարում, որը մեծ հաջողություն չունեցավ։ Զարմանալիորեն նա հրաժարվեց բալետի պարուհու խոստումնալից դերից «Շրջադարձային կետ» շարժանկարում։
Հետագայում Օդրին կինո վերադառնալու ևս մի քանի անհաջող փորձ կատարեց, որոնցից վերջինը 1988 թվականն Սթիվեն Սփիլբերգի «Միշտ» շարժանկարում հրեշտակի դերակատարումն էր։
Աշխատանքը ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ում
խմբագրել
Օդրիի վերջին դերից քիչ անց նա նշանակվեց ՄԱԿ–ի Մանկական Հիմնադրամի (ՅՈՒՆԻՍԵՖ) հատուկ դեսպան։ Պատերազմի դաժան տարիներից շնորհակալության զգացում տածելով այս կազմակերպության նկատմամբ, նա աշխատում էր այս հիմնադրամի հետ դեռ 50-ականներից, բայց 80-ականների վերջում նա իր ողջ ժամանակը նվիրեց այս աշխատանքին, մինչև իր կյանքի վերջը։ Այդ տարիներին հիմնադրամի ծրագրերի շրջանակում նա այցելեց տարբեր երկրներ Աֆրիկայում և հարավային Ասիայում՝ իրեն նվիրելով այդ երկրներում ապրող ժողովրդի վիճակի մասին հանրությանը ահազանգելուն։ Նա աշխատեց այս երկրներում մինչև իր կյանքի վերջին ամիսները։ 1992 թվականին ԱՄՆ նախագահը շնորհեց նրան ԱՄՆի Նախագահական Ազատության մեդալ, և, հետմահու՝ ԱՄՆ Կինոակադեմիայի Յան Հերշոլտի անվան մարդասիրական մրցանակ։
Կյանքի ավարտը
խմբագրել
1992 թվականի վերջում ստամոքսի ցավերի հետ կապված հետազոտությունների արդյունքում հայտնաբերվեց հազվադեպ տեսակի քաղցկեղ, որն սկսվել էր կույրաղիքից։ Օդրիին վիրահատեցին Լոս Անջելեսի հիվանդանոցում, բայց քաղցկեղը շարունակեց տարածվել։ Հուբերտ Դ՛Ժիվենշիի օգնությամբ նրան տեղափոխեցին Տոլոշենազ՝ Շվեյցարիա, որտեղ նա վախճանվեց 1993 թվականի հունվարի 20-ին՝ 63 տարեկան հասակում, ընտանիքի անդամների շրջապատում։ Նրա շիրիմը գտնվում է Տոլոշենազի գերազմանատանը։ Իր ավագ որդին՝ Շոնը, իր հուշերում մեջբերում է մահվանից առաջ Օդրիի վերջին խոսքերը՝ «ոչ, բայց ես չեմ կարող հասկանալ․․․ ինչու՞ է այսքան չարչարանք բաժին ընկնում․․․ երեխաներին․․․»։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Broadway Database — 2000.
- ↑ Find A Grave — 1996.
- ↑ 5,0 5,1 Lundy D. R. The Peerage
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ Audrey Hepburn Academy Awards Acceptance Speech
- ↑ Emmys.com
- ↑ Գրեմմի — 1958.
- ↑ 10,0 10,1 Who's who (բրիտ․ անգլ.) — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X
- ↑ http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html
- ↑ http://www.walkoffame.com/audrey-hepburn
- ↑ 13,0 13,1 http://trove.nla.gov.au/result?q=audrey%20peake
Գրականություն
խմբագրել- Հեփբըրն-Ֆերրեր (Hepburn-Ferrer), Շոն (Sean) (2003). Օդրի Հեփբըրն, Նրբագեղ Ոգի։ որդու հուշերը (Audrey Hepburn, An Elegant Spirit: A Son Remembers). Ատրիա (Atria). ISBN 0671024787. (անգլ.)
- Վեռլա(Verlhac), Պիեռ-Հենրի(Pierre-Henri) (2007). Օդրի Հեփբըրն։ պատկերազարդ կենսագրություն (Audrey Hepburn: A Life in Pictures). Pavilion. ISBN 1862057753.(անգլ.)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
- Նա կշռում էր 46 կիլոգրամ և հագնում 41 համարի կոշիկ․ մի քանի անհայտ փաստ Օդրի Հեփբըրնի մասին
- Օդրի Հեփբըրն на Internet Movie Datebase
- Օդրի Հեփբըրն на ТCM Movie Datebase Արխիվացված 2007-09-30 Wayback Machine
- Օդրի Հեփբըրն на Internet Broadway Datebase
- Օդրի Հեփբըրն на Notable Name Datebase
- Одри Хепберн на TV.com Արխիվացված 2008-02-16 Wayback Machine
- Гробот на Одри Хепберн
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օդրի Հեփբըրն» հոդվածին։ |