Թիթեղյա թմբուկ (ֆիլմ)
Թիթեղյա թմբուկ (գերմ.՝ Die Blechtrommel), գերմանացի կինոռեժիսոր Ֆոլկեր Շլյոնդորֆի կողմից 1979 թվականին նկարահանված գեղարվեստական կինոնկար։ Այն նկարահանվել է Գյունտեր Գրասի համանուն վեպի մոտիվներով։ Չնայած ժամանակին կինոնկարը մեծ աղմուկ էր բարձրացրել, այնուամենայնիվ այժմ այն համարվում է գերմանական նոր ալիքի ամենանշանավոր ֆիլմերից մեկը՝ կինեմատոգրաֆի պատմության ընթացքում։ Արժանացել է Կաննի կինոփառատոնի «Ոսկյա արմավենու ճյուղ» մրցանակին և «Օսկար» մրցանակի՝ որպես լավագույն օտարալեզու կինոնկար։
.jpg)
Սյուժեն
խմբագրելՖիլմի գործողություններն հիմնականում ընթանում են Լեհաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Կաշուբիայի Դանցիգ (այժմ Գդանսկ) քաղաքում։ Գլխավոր հերոսի՝ Օսկարի մայրը, Ագնեսը, ծագումով կաշուբների էթնիկ ցեղից էր և պատանեկության տարիներից սիրահարված էր իր քեռորդուն՝ Յան Բրոնսկուն, սակայն ամուսնացել էր գերմանացի խոհարար Ալֆրեդ Մացերատի հետ։ Երբ ծնվում է Օսկարը, ոչ ոք հաստատ չգիտեր, թե այդ երկուսից ում որդին է նա։
1927 թվականին, երբ Օսկարը երեք տարեկան էր, նրան նվիրում են խաղալիք թմբուկ, որից նա երբեք չէր բաժանվում։ Հաճախ երբ թմբուկը կոտրվում էր, ապա հրեա Մարկուսի խանութից գնում էին նորը։ Այդ նույն տարիքում, տեսնելով մեծերի անհրապույր աշխարհը, Օսկարը որոշում է երբեք չմեծանալ։ Մտնելով նկուղ, նա դիտավորյալ ցած է ընկնում աստիճաններից, որից հետո դադարում է մեծանալ։ Ագնեսը մեղադրում է ամուսնուն՝ նկուղի դուռը բաց թողնելու համար։ Շուտով Օսկարի մոտ նկատվում է ևս մեկ յուրահատկություն՝ երբ նա ճչում է, նրա ձայնից ապակիները փշրվում են։
Օսկարի մանկության տարիներին երկրում թափ է առնում Նացիոնալ-սոցիալիստական կուսակցությունը։ Տեղի շատ բնակիչներ այնքան էլ գոհ չէին կուսակցությունից, իսկ Ալֆրեդ Մացերատը անդամագրվում է կուսակցությանը և Բեթհովենի նկարի փոխարեն, դաշնամուրի մոտ փակցնում է ֆյուրերի լուսանկարը։
Շուտով Ագնեսը հղիանում է (հավանաբար Յանից) և գնում է եկեղեցի՝ մեղքերը քավելու։ Հղիության մասին նա ոչ մեկին չի պատմում և չի ցանկանում երեխա ունենալ։ Ծովի ափին, երբ Ագնեսը, Յանն ու Ալֆրեդը՝ Օսկարի հետ միասին զբոսնում էին, տեսնում են, թե ինչպես է մի մարդ օձաձկներ բռնում, որպես խայծ օգտագործելով գլխատված ձիու գլուխը։ Ագնեսի ինքնազգացողությունը վատանում է, սակայն Ալֆրեդը գնում է մի քանի օձաձուկ և տանը ճաշ պատրաստում։ Ագնեսը սկզբում հրաժարվում է դրանք ուտել, սակայն հետո սկսում է ուտել։ Դրանից հետո նա մշտապես ձուկ էր ուտում և շուտով մահանում է։
1939 թվականին սկսվում են հրեական ջարդերը, որի ժամանակ սպանում են նաև խանութպան Մարկուսին։ Սեպտեմբերի 1-ին, Դանցիգի փոստատանը աշխատող լեհերը, որոնց թվում էր նաև Յանը՝ Օսկարի հետ միասին, փակվում են փոստատան ներսում և պաշտպանվում գերմանացիներից։ Սակայն գերմանացիները բացի Օսկարից, բոլորին սպանում են։
Որոշ ժամանակ անց Ալֆրեդը խանութում որպես օգնական է վերցնում երիտասարդ աղջկա՝ Մարիային, ով շուտով դառնում է նրա սիրուհին, իսկ հետո նաև կինը։ Այդ ժամանակ Օսկարը 16 տարեկան էր։ Նա նույնպես սիրային կապի մեջ է մտնում Մարիայի հետ։ Երբ Մարիան երեխա է ունենում, Օսկարը ներքուստ համոզված էր, որ դա իր որդին է։
Շուտով Օսկարը հանդիպում է լիլիպուտ Բեբրային, ում հետ նա ծանոթ էր դեռևս մանկությունից, երբ հանդիպել էր կրկեսային ներկայացման ժամանակ։ Բեբրան առաջարկում է Օսկարին՝ միանալ իրենց խմբին և հյուրախաղերով մեկնել Ֆրանսիա, որտեղ նա կարող է ներկայացնել ձայնով ապակի կոտրելու իր ունակությունը։ Օսկարն ընդունում է առաջարկը և հյուրախաղերի ժամանակ մտերմանում լիլիպուտ Ռոզվիտայի հետ։ Երբ Ֆրանսիա են մտնում դաշնակիցների զորքերը, թատերախումբը հապճեպորեն հեռանում է, սակայն Ռոզվիտան զոհվում է ռմբակոծությունից։
Օսկարը վերադառնում է հայրենի քաղաք, սակայն շուտով քաղաք են մտնում խորհրդային զորքերը։ Ալֆրեդը փորձում է կուլ տալ ՆՍԳԲԿ կրծքանշանը, սակայն սպազմ է ունենում և խորհրդային զինվորը սպանում է նրան։ Ալֆրեդի հուղարկավորության ժամանակ Օսկարն արդեն 20 տարեկան էր և որոշում է կայացնում կրկին մեծանալ։ Նա թմբուկը նետում է գերեզմանահորի մեջ։ Մարիայի որդին, ով խաղում էր այնտեղ, քար է նետում, որը դիպչում է Օսկարի գլխին և վերջինս վայր է ընկնում ու սկսում մեծանալ։ Շուտով Օսկարն ու Մարիան, որդու հետ լքում են Դանցիգը և փախստականների հետ միասին շարժվում դեպի արևմուտք։ Քաղաքում մնում է միայն Օսկարի տատիկը։
Դերասանական կազմ
խմբագրել| Դերակատար | Կերպար |
|---|---|
| Դավիդ Բեննենտ | Օսկար |
| Անգելա Վինկլեր | Ագնես, Օսկարի մայրը |
| Բերտա Դրևս | Աննա, Օսկարի տատը |
| Մարիո Ադորֆ | Ալֆրեդ Մացերատ |
| Դանիել Օլբրիխսկի | Յան Բրոնսկի |
| Կատարինա Տալբախ | Մարիա |
| Շառլ Ազնավուր | Սիգիզմունդ Մարկուս |
| Տինա Էնգել | Աննա, Օսկարի տատը երիտասարդ տարիքում |
| Ֆրից Հակլ | Բեբրա |
| Մարիելլա Օլիվերի | Ռոզվիտա |
Նկարահանող խումբ
խմբագրել| Կինոգործիչ | Ներդրումը |
|---|---|
| Ժան-Կլոդ Կարիեր, Գյունտեր Գրաս, Ֆոլկեր Շլյոնդորֆ | սցենարիստ |
| Ֆոլկեր Շլյոնդորֆ | ռեժիսոր |
| Իգոր Լյուտեր | օպերատոր |
| Մորիս Ժար | կոմպոզիտոր |
Մրցանակներ և պարգևներ
խմբագրել- 1979 թվականին արժանացել է Կաննի կինոփառատոնի «Ոսկյա արմավենու ճյուղ» մրցանակին։
- 1979 թվականին արժանացել է «Ոսկե թաս» մրցանակին, որպես լավագույն գերմանական ֆիլմ։
- 1980 թվականին արժանացել է «Օսկար» մրցանակի, որպես լավագույն օտարալեզու ֆիլմ։
- 1980 թվականին արժանացել է Լոս-Անջելեսյան կինոքննադատների միության մրցանակին։
Հետաքրքիր փաստեր
խմբագրել- Ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ, 16-ամյա Օսկարի դերակատար Դավիդ Բեննենտը իրականում 11 տարեկան էր և ֆիլմում սեքսով էր զբաղվում նույնպես 16-ամյա Մարիայի դերակատար Կատարինա Տալբախի հետ, ով իրականում այդ ժամանակ 24 տարեկան էր։ Այս հանգամանքը քննադատների կողմից բուռն քննարկումների առիթ էր հանդիսացել։
- 1997 թվականին, ամերիկյան ֆունդամենտալիստական կրոնական կազմակերպությունը Օկլահոմայում հայտարարել է, որ կինոնկարը հանդիսանում է «մանկական պոռնոգրաֆիա»։ Դա հանգեցրեց դատական հայցերի և իրավապահների կողմից տեսաժապավենների առգրավման։ Սակայն արդյունքում կինոնկարն արդարացվեց[9][10]։
- 1980 թվականին գրաքննության կողմից ֆիլմն արգելվել է նաև Կանադայի Օնտարիո նահանգում։ Կրկին նշվել էր, որ ֆիլմը «մանկական պոռնոգրաֆիա» է[11]։
- Ռուսաստանում մինչև 18 տարեկան հանդիսատեսներին, ֆիլմի դիտումն արգելված է[12]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 1,32 1,33 1,34 1,35 1,36 1,37 1,38 1,39 filmportal.de — 2005.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Lexicon of international films (գերմ.) — Zweitausendeins.
- ↑ 3,0 3,1 Unifrance — 1949.
- ↑ Academy Awards Database
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Moeller H., Lellis G. Volker Schlöndorff's Cinema: Adaptation, Politics and the "Movie-Appropriate" — Southern Illinois University Press, 2002. — P. 164. — ISBN 0-8093-2451-2
- ↑ Moeller H., Lellis G. Volker Schlöndorff's Cinema: Adaptation, Politics and the "Movie-Appropriate" — Southern Illinois University Press, 2002. — P. 170. — ISBN 0-8093-2451-2
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Grass G. Die Blechtrommel (գերմ.) — 1959.
- ↑ Metzler Film Lexikon (գերմ.) / Hrsg.: M. Töteberg — Springer Science+Business Media, 2005. — S. 84. — ISBN 978-3-476-02068-0 — doi:10.1007/978-3-476-05260-5
- ↑ «The "Tin Drum" Controversy - Nonfiction by Daryl Lease». eclectica.org. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ «248 F3d 1214 Michael Camfield v. City of Oklahoma City Britt High Se Kim Bill Citty Gregory a Taylor Matt French Robert Macy Sam Gonzales - OpenJurist». openjurist.org. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ «The Current: Whole Show Blow-by-Blow». CBC Radio. 2004 թ․ ապրիլի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ օգոստոսի 7-ին.
- ↑ ««Жестяной барабан» на сайте Минкультуры России». Министерство культуры Российской Федерации. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 29-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թիթեղյա թմբուկ (ֆիլմ)» հոդվածին։ |