Թուրքիայի հայկական վանքերի և եկեղեցիների ցանկ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Գործող եկեղեցիներ

խմբագրել

Թուրքիայում կա ավելի քան 100 հայկական եկեղեցի, որոնք կա՛մ ավերված են, կա՛մ օգտագործվում են այլ նպատակներով։ Այս ցանկում ներկայացված են Հայ առաքելական, Կաթոլիկ և Ավետարանական եկեղեցիներին պատկանող գործող եկեղեցիները[1]։

Հայ առաքելական եկեղեցի

խմբագրել

Հին Ստամբուլ

խմբագրել
Հայերեն անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Պոլսո հայոց պատրիատքություն Գործող
Սուրբ Աստվածածին Աթոռանիստ Մայր Տաճար Գում Գափու Գործող
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի Սամաթիա 1887[2] Գործող
Սուրբ Հակոբ Գլխադիր եկեղեցի Ալթըմերեր 1892[3] Գործող
Սուրբ Սարգիս մատուռ Բալըքլը 1895[4] Գործող
Սուրբ Հարություն եկեղեցի Գում Գափու 1855[5] Գործող
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի Գեդիկփաշա 1876[6] Գործող
Սուրբ Թադեոս–Սուրբ Բարթողոմեոս եկեղեցի Յենիքափը Գործող
Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի Նարլըքափը 1807[7] Գործող
Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցի Թոփքափը Գործող
Սուրբ Փրկիչ մատուռ Յեդիքուլե 1834[8] Գործող
Ծնունդ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Սաքըզաղաջը 1844 Գործող
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի Յեշլիքյոյ 1844[9] Գործող
Սուրբ Հրեշտակապետաց եկեղեցի Բալաթ 1835[10] Գործող
Սուրբ Եղիա եկեղեցի Էյուփ 1832[11] Գործող
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Էյուփ 1855[12] Գործող

Ստամբուլի եվրոպական ափ

խմբագրել
Հայերեն անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի Հալըչըօղլու 1831[13] Գործող
Գալաթայի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Քարաքյոյ 1962[14] Գործող
Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի Բեյօղլու 1838[15] Գործող
Սուրբ Հարություն եկեղեցի Թաքսիմ հրապարակ 1895[16] Գործող
Սուրբ Վարդանանց եկեղեցի Ֆերիքյոյ 1861[17] Գործող
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Բեշիքթաշ (շրջան) 1838[18] Գործող
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Օրթաքյոյ (Ստամբուլ) 1825[19] Գործող
Երևման Սուրբ Խաչ եկեղեցի Քուրուչեշմե Գործող
Սուրբ Սանդուխտ եկեղեցի Ռումելիհիսարը 1978[20] Գործող
Սուրբ Երից Մանկանց եկեղեցի Բոյաջիքյոյ 1885[21] Գործող
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Յենիքյոյ Գործող
Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի Բյույուքդերե 1848[22] Գործող

Ստամբուլի անատոլիական հատված

խմբագրել
Անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Սուրբ Թագավոր եկեղեցի Քադըքյոյ 1858[23] Գործող
Սուրբ Խաչ եկեղեցի Սկյուտար 19th century[24] Գործող
Սուրբ Կարապետ եկեղեցի Սկյուտար 1888[25] Գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Քուզգունջուք 1861[26] Գործող
Սուրբ Երկոտասան Առաքելոց եկեղեցի Քանդիլլի 1846[27] Գործող
Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցի Բեյքոզ 1834[28] Գործող
Սուրբ Նշան Եկեղեցի Քարթալ 1857[29] Գործող

Իշխանաց կղզիներ

խմբագրել
Հայերեն անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Քընալընդա 1857 Գործող

Անատոլիա

խմբագրել
Հայերեն անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի Էսքիշեհիր (քաղաք) 1650 Գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Կեսարիա 1856 Գործող
Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի Դիարբեքիր 1371 Գործող
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի Դերիք Գործող
Սրբոց Քառասուն Մանուկ եկեղեցի Ալեքսանդրետտա Գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Քըրքհան 1830 Գործող
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Վաքըֆ 1895 Գործող

Հայ կաթոլիկ եկեղեցի

խմբագրել
Հայերեն անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Բեյօղլու Գործող
Սուրբ Օհան Ոսկեբարան եկեղեցի Թաքսիմ հրապարակ Գործող
Անարատ Հղիության եկեղեցի Քոջամուստաֆափաշա Գործող
Սուրբ Լևոն եկեղեցի Քադըքյոյ 1911 Գործող
Անարատ Հղիության եկեղեցի Փանգալթը Գործող
Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի (Ստամբուլ) Գալաթա 1834 Գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի Օրթաքյոյ (Ստամբուլ) Գործող
Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի Բեյօղլու Գործող
Սուրբ Պողոս եկեղեցի Բյույուքդերե 1885 Գործող
Սուրբ Աստուածածին Վերափոխում եկեղեցի Բյույուքադա 1858 Գործող
Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի Յենիքյոյ 1866 Գործող
Սուրբ Անտոն եկեղեցի Թարաբյա 1871 Գործող

Հայ ավետարանական եկեղեցի

խմբագրել
Անվանում Տեղադրություն Տարի Կարգավիճակ
Հայ Ավետարանական Եկեղեցի
Ֆաթիհ 1846 Գործող
Հայ Ավետարանական Եկեղեցի
Բեյօղլու Գործող

Հայ Առաքելական եկեղեցի

խմբագրել
Անվանում Պատկեր Պատմական վայր Ներկայիս վայր Կառուցման ամսաթիվ Տեղակայություն Նշումներ
Աբդլմսեհի վանք Զարդարիչ, Խարբերդի գավառ, Դիարբեքիրի նահանգ Զարդարիչ, Էլազըղի մարզ 12-րդ դար 19-րդ դարի վերջից ավերված[30][31][32]
Աբասի վանք Աբաս, Ալաշկերտի գավառակ, Էրզրումի նահանգ Մնացորդներ[33]։
Աբգարու եկեղեցի Ուռհա, Հայոց Միջագետք Ուռհա, Ուռհայի մարզ 37°08′44″ հս․. լ. 38°47′02″ ավ. ե.HGЯO Չգործող, ավերված[34]։
Աբեղյանդի եկեղեցի Աբեղյանդ, Կարին, Բարձր Հայք, Մեծ Հայք Էրզրումի մարզ Չգործող, տեղադրությունն անորոշ[35]։
Աբեռնեսի եկեղեցի Աբեռնես, Կարին, Բարձր Հայք, Մեծ Հայք Աբեռնես, Թորթումի շրջան, Էրզրումի մարզ Չգործող, ավերված[35]։
Աբիլնիջարի եկեղեցի Տարոն, Տուրուբերան, Մեծ Հայք Աբիլնիջար, Մուշի շրջան, Մուշի մարզ 6-րդ դար 1986 թվականի դրությամբ դեռևս պահպանվում էր[36]։
Աբիոնի եկեղեցի Աբիոն, Յոմուրայի շրջան, Տրապիզոնի մարզ 1281 40°51′43″ հս․. լ. 39°50′55″ ավ. ե.HGЯO Եկեղեցին եղել է քարաշեն[36]։
Ապահունյաց վանք Ապահունիք, Տուրուբերան, Մեծ Հայք Չգործող, տեղադրությունն անորոշ[37]։
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի Տարոն, Տուրուբերան, Մեծ Հայք Աբլբուհար, Մուշի շրջան, Մուշի մարզ մոտ․ 1182 Ավերված, տեղադրությունն անորոշ[35][38]։
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի   Բեշիքթաշ, Ստամբուլ 1838 41°02′40″ հս․. լ. 29°00′19″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Քարաքյոյ, Բերա, Ստամբուլ 1360 41°01′33″ հս․. լ. 28°58′43″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի   Կեսարիա, Կեսարիայի մարզ 1191 38°44′00″ հս․. լ. 35°29′00″ ավ. ե.HGЯO գործող
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի Աբդօղլու, Ադանայի մարզ ավերված[31]
Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի   Դիարբեքիր, Դիարբեքիրի մարզ 1515-1518 37°54′39″ հս․. լ. 40°14′20″ ավ. ե.HGЯO չգործող, վերականգնվում է
Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի Աբանա, Փոքր Հայք Աբանա, Սեբաստիայի մարզ անհայտ[30]
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի Աբասգյոլ, Սուրմալուի գավառ, Երևանի նահանգ Աբասգյոլ, Թուզլուջա, Իգդիրի մարզ ավերված[33]
Սուրբ Սարգիս եկեղեցի Աբեղաձոր, Դերջանի գավառակ, Էրզրումի նահանգ Աբեղաձոր, Դերջան, Երզնկայի մարզ ավերված[35]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Updated list by Istanbul Armenians site about the Armenian churches and cemeteries in Turkey belonging to various Armenian denominations
  2. «KOCAMUSTAFAPAŞA SURP KEVORK ERMENİ KİLİSESİ, MEKTEBİ VE MEZARLIĞI VAKFI» (Turkish). istanbulermenivakiflari.org. 2012 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  3. «Surp Hagop Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 13-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. «Surp Sarkis Anıt Mezar Şapeli» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  5. «Surp Harutyun Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 13-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  6. «Surp Hovhannes Kilisesi, Gedikpaşa» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  7. «Surp Hovhannes Kilisesi, Narlıkapı» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. «Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Şapeli» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. «Surp Stepanos Kilisesi, Yeşilköy» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. «Surp Hıreşdagabed Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  11. «Surp Yeyğa Kilisesiı» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  12. «Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Eyüp» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  13. «Surp Stepanos Kilisesi, Halıcıoğlu» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  14. «Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, Galata» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  15. «Surp Yerrortutyun Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  16. «Surp Harutyun Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  17. «Surp Vartanants Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  18. «Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Beşiktaş» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  19. «Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Ortaköy» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  20. «Surp Santuht Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  21. «Surp Yerits Mangants Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  22. «Surp Hripsimyants Ermeni Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 11-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  23. «Surp Takavor Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  24. «Surp Haç Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  25. «Surp Garabet Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  26. «Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi» (Turkish). Türkiye: surpkrikorlusavoric. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  27. «Surp Yergodasan Arakelots Ermeni Kilisesi, Kuzguncuk» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  28. «Surp Nigoğayos Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  29. «Surp Nışan Kilisesi» (Turkish). Türkiye: Armenian Patriarchate of Constantinople. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 2-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  30. 30,0 30,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 2 — 992 էջ։
  31. 31,0 31,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 6 — 992 էջ։
  32. ։Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 7 — 992 էջ։
  33. 33,0 33,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 3 — 992 էջ։
  34. Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 5 — 992 էջ։
  35. 35,0 35,1 35,2 35,3 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 8 — 992 էջ։
  36. 36,0 36,1 Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 9 — 992 էջ։
  37. Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի համալսարանի հրատարակչություն», 1986, էջ 1 — 992 էջ։
  38. «Մուշ - Եկեղեցիներ եւ վանքեր». houshamadyan.org. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.