Իմպրեսիոնիզմը երաժշտության մեջ

Իմպրեսիոնիզմը երաժշտության մեջ, շարժում արևմտաեվրոպական դասական երաժշտության տարբեր կոմպոզիտորների շրջանում (հիմնականում 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին), որոնց երաժշտությունը կենտրոնանում է տրամադրության և մթնոլորտի վրա՝ «փոխանցելով թեմայի առաջացրած տրամադրություններն ու հույզերը, այլ ոչ թե մանրամասն ծրագրային պատկերը»^[1]։ «Իմպրեսիոնիզմը» փիլիսոփայական և գեղագիտական տերմին է, որը փոխառված է 19-րդ դարի վերջի ֆրանսիական գեղանկարչությունից՝ Կլոդ Մոնեի «Տպավորություն. Ծագող արև» նկարից: Կոմպոզիտորներին իմպրեսիոնիստ էին անվանում իմպրեսիոնիստ նկարիչների նմանությամբ, ովքեր օգտագործում են խիստ կոնտրաստային գույներ, լույսի էֆեկտ առարկայի վրա, լղոզված առաջնային և հետին պլան, հարթեցնող հեռանկար և ալն, որպեսզի դիտորդն իր ուշադրությունը կենտրոնացնի ընդհանուր տպավորության վրա^[2]։

Երաժշտական իմպրեսիոնիզմի ամենաակնառու հատկանիշը «գույնի» օգտագործումն է, կամ երաժշտական առումով տեմբրը, որին կարելի է հասնել գործիքավորմամբ, տեքստուրայի, հարմոնիայի օգտագործմամբ և այլ միջոցներով^[3]: Երաժշտական իմպրեսիոնիզմի այլ տարրեր ներառում են նաև նոր ակորդային համադրություններ, տոնայնական նոր մեկնաբանումներ, ընդլայնված ակորդներ, լադերի և էկզոտիկ գամմաների օգտագործում, զուգահեռ շարժում, ծրագրային երաժշտություն և գրավիչ վերնագրեր ինչպիսիք են՝ “Reflets dans l'eau” («Մտորումներ ջրի վրա»), “Brouillards” («Մառախուղներ») և այլն^[2]։

Պատմություն

Կլոդ Դեբյուսին և Մորիս Ռավելը իմպրեսիոնիզմի երկու առաջատար դեմքերն են, չնայած Դեբյուսին մերժեց այս պիտակը (1908 թվականի մի նամակում նա գրել է, որ «անհեթեթները [այն, ինչ ես փորձում եմ գրել Պատկերներում] անվանում են «իմպրեսիոնիզմ», տերմին, որն օգտագործվում է առավելագույն անճշտությամբ, հատկապես արվեստաբանների կողմից, որոնք օգտագործում են այն որպես պիտակ կպցնելով Թըրներին՝ առեղծվածի լավագույն ստեղծողն ամբողջ արվեստի մեջ») և Ռավելը իմպրեսիոնիզմի հետ կապված անհանգստություն հայտնեց՝ մի պահ պնդելով, որ այն ընդհանրապես չի կարող պատշաճ կերպով կիրառվել երաժշտության մեջ^[4]^[5]: Դեբյուսիի իմպրեսիոնիստական ստեղծագործությունները սովորաբար «առաջացնում են տրամադրություն, զգացում, մթնոլորտ կամ տեսարան»՝ ստեղծելով երաժշտական պատկերներ բնորոշ մոտիվների, հարմոնիայի, էկզոտիկ գամմաների (օրինակ՝ ամբողջատոն լադ և պենտատոնիկա), գործիքային տեմբրի, մեծ չլուծված ակորդների (օրինակ՝ նոնակորդ, ունդեցիմակորդ, տերցդեցիմակորդ), զուգահեռ շարժման, տոնայնական նոր մեկնաբանման, ծայրահեղ քրոմատիկության, դաշնամուրի պեդալների (ոտնակների) առատ օգտագործման և այլ տարրերի միջոցով^[6]: «Դեբյուսիի կոմպոզիտորական լեզվի ընկալումը որպես հստակ հետռոմանտիկ/իմպրեսիոնիստական՝ նուրբ, զուսպ և նրբերանգ, ամուր արմատացած է այսօրվա երաժիշտների և լավ տեղեկացված հանդիսատեսի շրջանում»^[7]: Որոշ իմպրեսիոնիստ կոմպոզիտորներ, մասնավորապես Դեբյուսին և Ռավելը, նույնպես պիտակավորված են որպես սիմվոլիստ կոմպոզիտորներ: Երկու գեղագիտական միտումների համար ընդհանուր հատկանիշը «հուզականության անջատումն է. ոչ թե խորը հույզեր արտահայտելը կամ պատմություն պատմելը»՝ ինչպես սիմվոլիստական պոեզիայում, սովորական շարահյուսությունը սովորաբար խաթարվում է, և առաջ են քաշվում առանձին պատկերներ, որոնք կրում են ստեղծագործության իմաստը^[6]:

1912 թվականին ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Էռնեստ Ֆանելին (1860–1917) մեծ ուշադրություն և լուսաբանում ստացավ փարիզյան մամուլում 1886 թվականին նրա գրած սիմֆոնիկ պոեմի կատարումից հետո, որը վերնագրված էր "Thèbes"^[8], իմպրեսիոնիզմի հետ կապված տարրերի ներառումով, ինչպիսիք են ընդլայնված ակորդները և ամբողջատոն լադերը^[9]: Ռավելը տպավորված չէր Ֆանելիի նորույթներով՝ պնդելով, որ դրանք արդեն օգտագործվել են նախկին կոմպոզիտորների կողմից, ինչպիսին Ֆերենց Լիստն է^[10]^:36: Նա նաև կարծում էր, որ Ֆանելիի իմպրեսիոնիզմը ծագել է Հեկտոր Բեռլիոզից և ոչ թե Լիստից կամ ռուս կոմպոզիտորներից^[11]:

Իմպրեսիոնիզմի հետ կապված այլ կոմպոզիտորներից են Լիլի Բուլանժեն^[12]^[13], Իսաակ Ալբենիսը^[14], Ֆրեդերիկ Դելիուսը^[15], Պոլ Դուկասը^[14], Ալեքսանդր Սկրյաբինը^[16], Մանուել դե Ֆայան^[14] , Ջոն Օլդեն Քարփենթեր^[14], Օտտորինո Ռեսպիգի, Ալբերտ Ռուսելը, Կարոլ Շիմանովսկին, Չարլզ Թոմլինսոն Գրիֆսը, և Ֆեդերիկո Մոմպուն^[14]: Ֆինն կոմպոզիտոր Յան Սիբելիուսը նույնպես կապված է իմպրեսիոնիզմի հետ^[15] և նրա «Տուոնելայի կարապը» (1893) սիմֆոնիկ պոեմը մեկ տարով նախորդում է Դեբյուսիի «Ֆավնի հետկեսօրյա հանգիստը» սիմֆոնիկ պրելյուդին (համարվում է երաժշտական իմպրեսիոնիզմի հիմնական ստեղծագործությունը)^[15]:

Ամերիկացի կոմպոզիտոր Հովարդ Հանսոնը նույնպես փոխառել է և՛ Սիբելիուսից, և՛ ընդհանուր առմամբ իմպրեսիոնիզմից այնպիսի ստեղծագործություններում, ինչպիսին է իր Երկրորդ սիմֆոնիան^[15]:

Բնութագրեր

Երաժշտական իմպրեսիոնիզմի ամենակարևոր գործիքներից մեկը լարվածությունից զուրկ հարմոնիան է։ Ակորդների դիսոնանսը չի լուծվել, այլ օգտագործվել է որպես տեմբր։ Այս ակորդները հաճախ շարժվում էին զուգահեռ: Մեղեդիական դաշտում օգտագործվել են ամբողջատոն լադերը, պենտատոնիկան և եկեղեցական լադեր։ Մեղեդին բնութագրվում էր շրջանաձև մեղեդիական շարժումներով։ Թեմբրը դարձավ իմպրեսիոնիզմի ոճական սարքը՝ լակոնիկ թեմաների կամ ավանդական այլ ձևերի փոխարեն^[17]:

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Michael Kennedy, "Impressionism", The Oxford Dictionary of Music, second edition, revised, Joyce Bourne, associate editor (Oxford and New York: Oxford University Press, 2006). 978-0-19-861459-3.
↑ ^2,0 ^2,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. ^{[Հղում աղբյուրներին]}
↑ Nolan Gasser, "Impressionism". Classical Archives. Accessed 9 November 2011.
↑ Maurice Ravel, A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews, compiled and edited by Arbie Orenstein (New York: Columbia University Press, 1990): p. 421. 978-0-231-04962-7. Unaltered paperback reprint (Mineola, New York: Dover Publications, 2003), 978-0-486-43078-2.
↑ François Lesure and Roger Nichols, Debussy Letters (Harvard University Press, 1987): p. 188. 978-0-674-19429-8
↑ ^6,0 ^6,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. ^{[Հղում աղբյուրներին]}
↑ de Médicis, François; Huebner, Steven, eds. (2018-12-31). Debussy's Resonance. doi:10.1017/9781787442528. ISBN 978-1-78744-252-8. S2CID 239438810.
↑ Calvocoressi, M. D. (1912). «An Unknown Composer of To-Day: M. Ernest Fanelli». The Musical Times. 53 (830): 225–226. doi:10.2307/905497. JSTOR 905497.
↑ Adriano (2002). Anderson, Keith (ed.). «Fanelli: Symphonic Pictures – Bourgault-Duboudray: Rhapsodie cambodgienne | About this recording» (CD booklet). London: Marco Polo – via naxos.com.
↑ Orledge, Robert (2000). «Evocations of exoticism». In Mawer, Deborah (ed.). The Cambridge Companion to Ravel. Cambridge Companions to Music. Cambridge, UK: Cambridge University Press. էջեր 27–46. ISBN 978-0-521-64856-1.
↑ Ravel, Maurice (2003). Orenstein, Arbie (ed.). A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews. Mineola, New York: Dover Publications. էջեր 349–350. ISBN 978-0-486-43078-2.
↑ [1] By Sylvia Typaldos, Nocturne for violin (or flute) & piano
↑ [2] By Sylvia Typaldos, Pie Jesu for mezzo-soprano, string quartet, harp & organ
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ",Ivar Henning Mankell and Blair Fairchild Impressionism, in Music", The Columbia Encyclopedia, sixth edition (New York: Columbia University Press, 2007) (Archive copy from 3 April 2009, accessed 25 December 2012).
↑ ^15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 Richard Trombley, "Impressionism in Music", Encyclopedia of Music in the 20th Century, edited by Lol Henderson and Lee Stacey (London and Chicago: Fitzroy Dearborn, 1999). 978-1-57958-079-7; 978-1-135-92946-6.
↑ Christopher Palmer, Impressionism in Music (London: Hutchinson; New York: Charles Scribner's Sons, 1973): 208.
↑ «Musikalischer Impressionismus in Musik | Schülerlexikon | Lernhelfer». www.lernhelfer.de (գերմաներեն). Վերցված է 2020-06-12-ին.

Գրականություն

Fulcher, Jane. Debussy and His World. Princeton: Princeton University Press, 2001. 978-0-691-09042-9.
Machlis, Joseph, and Kristine Forney. The Enjoyment of Music, seventh edition. New York: W. W. Norton & Company, 1995. 0-393-96643-7.
Pasler, Jann. "Impressionism". The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan Publishers, 2001.
Thompson, Oscar. Debussy, Man and Artist. New York: Dodd, Mead & company, 1937.

[1] Michael Kennedy, "Impressionism", The Oxford Dictionary of Music, second edition, revised, Joyce Bourne, associate editor (Oxford and New York: Oxford University Press, 2006). 978-0-19-861459-3.

[Burkholder-2] 2,0 ^2,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. ^{[Հղում աղբյուրներին]}

[Gasser-3] Nolan Gasser, "Impressionism". Classical Archives. Accessed 9 November 2011.

[4] Maurice Ravel, A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews, compiled and edited by Arbie Orenstein (New York: Columbia University Press, 1990): p. 421. 978-0-231-04962-7. Unaltered paperback reprint (Mineola, New York: Dover Publications, 2003), 978-0-486-43078-2.

[5] François Lesure and Roger Nichols, Debussy Letters (Harvard University Press, 1987): p. 188. 978-0-674-19429-8

[Burkholder2-6] 6,0 ^6,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. ^{[Հղում աղբյուրներին]}

[7] Médicis, François; Huebner, Steven, eds. (2018-12-31). Debussy's Resonance. doi:10.1017/9781787442528. ISBN 978-1-78744-252-8. S2CID 239438810.

[8] Calvocoressi, M. D. (1912). «An Unknown Composer of To-Day: M. Ernest Fanelli». The Musical Times. 53 (830): 225–226. doi:10.2307/905497. JSTOR 905497.

[9] Adriano (2002). Anderson, Keith (ed.). «Fanelli: Symphonic Pictures – Bourgault-Duboudray: Rhapsodie cambodgienne | About this recording» (CD booklet). London: Marco Polo – via naxos.com.

[10] Orledge, Robert (2000). «Evocations of exoticism». In Mawer, Deborah (ed.). The Cambridge Companion to Ravel. Cambridge Companions to Music. Cambridge, UK: Cambridge University Press. էջեր 27–46. ISBN 978-0-521-64856-1.

[11] Ravel, Maurice (2003). Orenstein, Arbie (ed.). A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews. Mineola, New York: Dover Publications. էջեր 349–350. ISBN 978-0-486-43078-2.

[12] [1] By Sylvia Typaldos, Nocturne for violin (or flute) & piano

[13] [2] By Sylvia Typaldos, Pie Jesu for mezzo-soprano, string quartet, harp & organ

[Columbia-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 ",Ivar Henning Mankell and Blair Fairchild Impressionism, in Music", The Columbia Encyclopedia, sixth edition (New York: Columbia University Press, 2007) (Archive copy from 3 April 2009, accessed 25 December 2012).

[Trombley-15] 15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 Richard Trombley, "Impressionism in Music", Encyclopedia of Music in the 20th Century, edited by Lol Henderson and Lee Stacey (London and Chicago: Fitzroy Dearborn, 1999). 978-1-57958-079-7; 978-1-135-92946-6.

[16] Christopher Palmer, Impressionism in Music (London: Hutchinson; New York: Charles Scribner's Sons, 1973): 208.

[17] «Musikalischer Impressionismus in Musik | Schülerlexikon | Lernhelfer». www.lernhelfer.de (գերմաներեն). Վերցված է 2020-06-12-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]