Կոսովոյի միջազգային իրավական կարգավիճակ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

2008 թվականի փետրվարի 17-ին Կոսովոյի անկախության միակողմանի հռչակումը ոչ միանշանակ արձագանք է առաջացրել միջազգային հանրության շրջանում։ Սույն ցանկում թվարկված են ինքնիշխան պետություններ, որոնք հայտարարել են տվյալ իրադարձության նկատմամբ իրենց վերաբերմունքի մասին։

     Կոսովոյի Հանրապետություն      Պետություններ, որոնք պաշտոնապես ճանաչել են Կոսովոյի անկախությունը      Պետություններ, որոնք չեն ճանաչում Կոսովոյի անկախությունը

Այս պահին Կոսովոյի անկախությունը ճանաչել են Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) 193 անդամներից 97 (50 %) պետություններ, Եվրամիության (ԵՄ) անդամ 27 երկրներից 22-ը (81 %), ՆԱՏՕ-ի անդամ 30 երկրներից 26-ը (87%), իսկ Իսլամական համագործակցության կազմակերպության (ԻՀԿ) անդամ 57 պետություններից 34-ը (60%)։ Միևնույն ժամանակ ՄԱԿ-ի մյուս անդամ պետությունները (ավելի քան 1/3), այդ թվում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի երկու մշտական անդամները (Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը և Ռուսաստանի Դաշնությունը) հրաժարվել են ճանաչել Կոսովոյի անկախությունը կամ հայտարարել են չեզոքության մասին։ Ընդ որում, 15 պետություններ չեղարկել են ճանաչումը։ ՄԱԿ-ում տեղ գրավելու համար երկիրը պետք է ունենա ՄԱԿ-ի անդամ պետությունների 2/3-ի աջակցությունը (այսինքն՝ 193-ից 129-ը) և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հավանությունը, մասնավորապես, Անվտանգության խորհրդի որևէ մշտական անդամի վետոյի բացակայությունը։

Սերբիայի կառավարությունը Կոսովոն չի ճանաչում որպես ինքնիշխան պետություն։ 2013 թվականին Սերբիան Բրյուսելի համաձայնագրին համապատասխան սկսել է Կոսովոյի կառավարության հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, սակայն գործընթացը 2018 թվականի նոյեմբերին կանգ է առել, այն բանից հետո, երբ Կոսովոն 100 տոկոսանոց հարկ է մտցրել Սերբական ապրանքների ներմուծման համար։

ՄԱԿ-ի անդամ պետությունների դիրքորոշում

խմբագրել
  • Թավատառով նշված են ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ պետությունները։
  • Վարդագույն հատվածով նշված երկրները հետագայում չեղարկել են ճանաչումը։
ՄԱԿ-ի անդամ պետություններ, որոնք ճանաչել են Կոսովոյի անկախությունը
Պետություն Ճանաչման ամսաթիվ Նշում
1   Աֆղանստան 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[1] Աֆղանստանը եղել է առաջին երկիրը, որը պաշտոնապես ճանաչել է Կոսովոյի անկախությունը։
2   Կոստա Ռիկա 2008-02-172008 թվականի փետրվարի 17[2] Ավելի վաղ, քան Աֆղանստանը, Կոսովոյի ճանաչման ամսաթիվը կապված է ժամային գոտիների տարբերության հետ (UTC-6)
3   Ալբանիա 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[3]
4   Ֆրանսիա 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[4] Ֆրանսիան ԵՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի երկրներից առաջինն է, որը ճանաչել է Կոսովոն
5   Թուրքիա 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[5]
6   ԱՄՆ 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[6]
7   Միացյալ Թագավորություն 2008-02-182008 թվականի փետրվարի 18[7]
8   Ավստրալիա 2008-02-192008 թվականի փետրվարի 19[8]
9   Սենեգալ 2008-02-192008 թվականի փետրվարի 19[9] Սենեգալը դարձել է Կոսովոն ճանաչած առաջին աֆրիկյան պետությունը
10   Լատվիա 2008-02-202008 թվականի փետրվարի 20[10]
11   Գերմանիա 2008-02-202008 թվականի փետրվարի 20[11]
12   Էստոնիա 2008-02-212008 թվականի փետրվարի 21[12]
13   Իտալիա 2008-02-212008 թվականի փետրվարի 21[13]
14   Դանիա 2008-02-212008 թվականի փետրվարի 21[14]
15   Լյուքսեմբուրգ 2008-02-212008 թվականի փետրվարի 21[15]
16   Պերու 2008-02-222008 թվականի փետրվարի 22[16] Պերուն դարձել է առաջին հարավամերիկյան պետությունը, որը ճանաչել է Կոսովոն
17   Բելգիա 2008-02-252008 թվականի փետրվարի 25[17]
18   Լեհաստան 2008-02-262008 թվականի փետրվարի 26[18]
19   Շվեյցարիա 2008-02-272008 թվականի փետրվարի 27[19]
20   Ավստրիա 2008-02-272008 թվականի փետրվարի 27[20]
21   Իռլանդիա 2008-02-292008 թվականի փետրվարի 29[21]
22   Շվեդիա 2008-03-042008 թվականի մարտի 4[22]
23   Նիդերլանդներ 2008-03-042008 թվականի մարտի 4[23]
24 Իսլանդիա 2008-03-052008 թվականի մարտի 5[24]
25 Սլովենիա 2008-03-052008 թվականի մարտի 5[25]
26   Ֆինլանդիա 2008-03-072008 թվականի մարտի 7[26]
27   Ճապոնիա 2008-03-182008 թվականի մարտի 18[27]
28   Կանադա 2008-03-182008 թվականի մարտի 18[28]
29   Մոնակո 2008-03-192008 թվականի մարտի 19[29]
30   Հունգարիա 2008-03-192008 թվականի մարտի 19[30]
31   Խորվաթիա 2008-03-192008 թվականի մարտի 19[31]
32   Բուլղարիա 2008-03-192008 թվականի մարտի 19[32]
33   Լիխտենշտայն 2008-03-252008 թվականի մարտի 25[33]
34   Հարավային Կորեա 2008-03-282008 թվականի մարտի 28[34]
35   Նորվեգիա 2008-03-282008 թվականի մարտի 28[35]
36   Մարշալյան կղզիներ 2008-04-172008 թվականի ապրիլի 17[36]
  Նաուրու 2008-04-232008 թվականի ապրիլի 23[37] 2019 թվականի նոյեմբերի 13-ին ճանաչումը չեղարկվել է[38][39][40]։
37   Բուրկինա Ֆասո 2008-04-242008 թվականի ապրիլի 24[41]
38   Լիտվա 2008-05-062008 թվականի մայիսի 6[42]
39   Սան Մարինո 2008-05-112008 թվականի մայիսի 11[43]
40   Չեխիա 2008-05-212008 թվականի մայիսի 21[44]
41   Լիբերիա 2008-05-302008 թվականի մայիսի 30[45] 2018 թվականի հունիսի 20-ին Սերբիայի և Լիբերիայի արտգործնախարարների հանդիպումից հետո նոտա էր հրապարակվել, որում նշվում էր, որ Լիբերիան չեղյալ է հայտարարել Կոսովոյի անկախության ճանաչումը։ Այդ որոշումն ուժի մեջ է մնում մինչև ԵՄ հովանու ներքո բանակցությունների ավարտը։ Մի քանի օր անց Լիբերիայի ԱԳՆ-ն իր կայքում տեղադրել է ծանուցում այն մասին, որ նա ցանկանում է հերքել միջազգային որոշ ԶԼՄ-ներում և սոցիալական ցանցերում Կոսովոյի Հանրապետության հետ դիվանագիտական հարաբերությունները չեղարկելու մասին հաղորդագրությունները[46][47]։
  Սիեռա Լեոնե 2008-06-132008 թվականի հունիսի 13[48] 2020 թվականի մարտի 2-ին ճանաչումը չեղարկվել է[49][50]։
42   Կոլումբիա 2008-08-062008 թվականի օգոստոսի 6[51]
43   Բելիզ 2008-08-072008 թվականի օգոստոսի 7[52]
44   Մալթա 2008-08-212008 թվականի օգոստոսի 21[53]
45   Սամոա 2008-09-152008 թվականի սեպտեմբերի 15[54]
46   Պորտուգալիա 2008-10-072008 թվականի հոկտեմբերի 7[55]
47   Չեռնոգորիա 2008-10-092008 թվականի հոկտեմբերի 9[56]
48   Հյուսիսային Մակեդոնիա 2008-10-092008 թվականի հոկտեմբերի 9[57] Ճանաչման պահին՝ Մակեդոնիայի նախկին հարավսլավական հանրապետություն
49   Արաբական Միացյալ Էմիրություններ 2008-10-142008 թվականի հոկտեմբերի 14[58]
50   Մալայզիա 2008-10-312008 թվականի հոկտեմբերի 31[59]
51 Միկրոնեզիա 2008-12-062008 թվականի դեկտեմբերի 6[60]
52   Պանամա 2009-01-162008 թվականի հունվարի 16[61]
53   Մալդիվներ 2009-02-192008 թվականի փետրվարի 19[62]
  Պալաու 2009-03-052008 թվականի մարտի 5[63] 2019 թվականի հունվարի 17-ին ճանաչումը չեղարկվել է[64][65]
54   Գամբիա 2009-04-072008 թվականի ապրիլի 7[66]
55   Սաուդյան Արաբիա 2009-04-202008 թվականի ապրիլի 20[67]
  Կոմորներ 2009-05-142008 թվականի մայիսի 14[68][69] 2018 թվականի նոյեմբերի 1-ին լրագրողներին նոտա է տրվել, որում ասվում էր, որ Կոմորյան կղզիների միությունը չեղարկել է Կոսովոյի ճանաչումը, որպեսզի երկու կողմերին հնարավորություն տա գալ Կոսովոյի կարգավիճակի հետ կապված հարցի արդարացի, իրավահավասար և կայուն քաղաքական լուծման[70]
56   Բահրեյն 2009-05-192008 թվականի մայիսի 19[71]
57   Հորդանան 2009-07-072008 թվականի հուլիսի 7[72]
58   Դոմինիկյան Հանրապետություն 2009-07-102008 թվականի հուլիսի 10[73]
59   Նոր Զելանդիա 2009-11-092009 թվականի նոյեմբերի 9[74]
60   Մալավի 2009-12-162009 թվականի դեկտեմբերի 16[75]
61   Մավրիտանիա 2010-1-122010 թվականի հունվարի 12[76]
62   Էսվատինի 2010-4-122010 թվականի ապրիլի 12[77] Ճանաչման պահին՝ Սվազիլենդ
63   Վանուատու 2010-4-282010 թվականի ապրիլի 28[78]
64   Ջիբութի 2010-5-082010 թվականի մայիսի 8[79]
65   Սոմալի 2010-5-192010 թվականի մայիսի 19[80]
66   Հոնդուրաս 2010-9-032010 թվականի սեպտեմբերի 3[81] Հոնդուրասը դարձել է առաջին պետությունը, որը Կոսովոն ճանաչեց այն բանից հետո, երբ ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանը խորհրդատվական եզրակացություն տվեց, որ Կոսովոյի անկախության հռչակումը չի հակասում միջազգային իրավունքի նորմերին
67   Կիրիբատի 2010 թվականի հոկտեմբերի 212010-10-21[82]
68   Տուվալու 2010 թվականի նոյեմբերի 182010-11-18[83]
69   Կատար 2011 թվականի հունվարի 7[84] Կատարը դարձել է առաջին պետությունը, որը ճանաչել Է Կոսովոյի անկախությունը 2010 թվականի դեկտեմբերի 15-ին
70   Գվինեա-Բիսաու 2011 թվականի հունվարի 10[85] 2017 թվականի նոյեմբերի 21-ին ճանաչումը չեղարկվել է[86][87][88]։
71   Անդորրա 2011-6-82011 թվականի հունիսի 8[89]
  Կենտրոնաաֆրիկյան Հանրապետություն 2011 թվականի հուլիսի 222011-7-22[90][91] 2019 թվականի հուլիսի 27-ին ճանաչումը չեղարկվել է[92]
72   Գվինեա 2011 թվականի օգոստոսի 12011-8-122011 թվականի[93][94][95]
73   Նիգեր 2011 թվականի օգոստոսի 162011-8-162011 թվականի օգոստոսի 122011 թվականի օգոստոսի 122011 թվականի օգոստոսի 122011 թվականի օգոստոսի 122011 թվականի օգոստոսի 122011 թվականի օգոստոսի 2011 թվականի օգոստոսի[94][95]
74   Բենին 2011-8-182011 թվականի օգոստոսի 18[96]
75   Սենթ Լյուսիա 2011-8-192011 թվական օգոստոսի 19[97]
76   Գաբոն 2011-9-152011 թվականի սեպտեմբերի 15[98]
77   Կոտ դ'Իվուար 2011-9-202011 թվականի սեպտեմբերի 20[99]
78   Քուվեյթ 2011-10-102011 թվականի հոկտեմբերի 10[100]
  Պապուա Նոր Գվինեա 2012-10-032012 թվականի հոկտեմբերի 3[101] 2018 թվականի հուլիսի 5-ին ճանաչումը չեղարկվել է[102]
  Բուրունդի 20122012 թվականի հոկտեմբերի 16-16 2018 թվականի փետրվարի 15-ին ճանաչումը չեղարկվել է[103][104][105]
  Գանա 2012-01-232012 թվականի հունվարի 23[106] 2019 թվականի նոյեմբերի 7-ին ճանաչումը չեղարկվել է[107][108][109][110]
79   Հայիթի 2012-02-102012 թվականի թետրվարի 10[111][112]
  Սան Տոմե և Պրինսիպի 2012-03-132012 թվականի մարտի 13[113] 2013 թվականի հունվարի 11-ին Սան Տոմե և Փրինսիպիի նախագահ Մանուել Պինտու դա Կոշտան հայտարարել էր, որ Կոսովոյի ճանաչման մասին կառավարության որոշումը խորհրդարանում մեծամասնություն չի ստացել, ուստի անվավեր է համարվում[114]
80   Բրունեյ 2012-04-252012 թվականի ապրիլի 25[115]
81   Չադ 2012-05-012012 թվականի հունիսի 1[116]
82   Արևելյան Թիմոր 2012-11-092012 թվականի նոյեմբերի 9[117]
83 Սենտ Կիտս և Նևիս 2012-11-132012 թվականի նոյեմբերի 13[118]
84   Ֆիջի 2012-11-192012 թվականի նոյեմբերի 19[119]
  Դոմինիկա 2012-12-112012 թվականի դեկտեմբերի 11[120] 2018 թվականի նոյեմբերի 2-ին ճանաչումը չեղարկվել է[121][122][122][123][124]
85   Պակիստան 2012-12-242012 թվականի դեկտեմբերի 24[125]
86   Գայանա 2013-03-162013 թվականի մարտի 16[126]
87   Տանզանիա 2013-05-292013 թվականի մայիսի 29[127]
88   Եմեն 2013-06-112013 թվականի հունիսի 11[128]
89   Եգիպտոս 2013 թվականի հունիսի 26[129]
90   Սալվադոր 2013-06-262013 թվականի հունիսի 29[130]
91   Թաիլանդ 2013-09-242013 թվականի սեպտեմբերի 24[131][132][133]
  Գրենադա 2013-09-252013 թվականի սեպտեմբերի 25 2018 թվականի նոյեմբերի 4-ին Գրենադայից ստացված նոտայում հաղորդվում է, որ երկրի կառավարությունը լայնածավալ հետազոտություններից հետո կարծում է, որ առավել մեծ նշանակություն ունի Կոսովոյի ապագա կարգավիճակի աջակցությունը, որը կհամաձայնեցվի Բելգրադի և Պրիշտինայի բանակցությունների միջոցով[134]
92   Լիբիա 2013-09-252013 թվականի սեպտեմբերի 25[135]
93   Տոնգա 2014-01-152014 թվականի հունվարի 15[136]
  Լեսոթո 2014-02-112014 թվականի փետրվարի 11[137] 2018 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Լեսոտոյի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտնել է, որ Թագավորության կառավարությունը Կոսովոյի ապագա կարգավիճակի որոշման մեջ միակ հնարավոր ներդրումն է համարում Բելգրադի և Պրիշտինայի միջև երկխոսության աջակցությունը, այլ ոչ թե կարգավիճակի որոշումը մինչև երկխոսության ավարտը։ Ուստի Կոսովոյում պետականության հարցը վաղաժամ է[138]
  Տոգո 2014-07-022014 թվականի հուլիսի 2[139] 2019 թվականի օգոստոսի 17-ին ճանաչումը չեղարկվել է[140]։
  Սողոմոնյան Կղզիներ 2014-08-132014 թվականի օգոստոսի 13[141] 2018 թվականի նոյեմբերի 28-ին Սողոմոնի կղզիների իշխանությունները հատուկ նոտաներ են ուղարկել Ավստրալիայում Կոսովոյի ներկայացուցչությանը։ Սողոմոնի կղզիների արտաքին գործերի և առևտրի նախարարությունը Կոսովոյի ԱԳՆ-ին հայտնում է, որ ուշադիր քննարկումից հետո, հաշվի առնելով ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի 1244 բանաձևի վերջնական կարգավիճակի վերաբերյալ Բելգրադի և Պրիշտինայի շարունակվող երկխոսությունը, Սողոմոնի կղզիների կառավարությունը որոշել է հետ կանչել Կոսովոյի ճանաչումը որպես անկախ և ինքնիշխան պետություն[142]
94   Անտիգուա և Բարբուդա 2015-05-202015 թվականի մայիսի 20[143]
  Սուրինամ 2016-07-082016 թվականի հուլիսի 8 2017 թվականի հոկտեմբերի 27-ին ճանաչումը չեղարկվել է[144][145]
95   Սինգապուր 2016-12-012016 թվականի դեկտեմբերի 1[146]
96   Բանգլադեշ 2016-12-012017 թվականի թետրվարի 27[147][148]
  Մադագասկար 2017-11-242017 թվականի նոյեմբերի 24[149] 2018 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ճանաչումը չեղարկվել է[150]
97   Բարբադոս 2018-02-152018 թվականի փետրվարի 15[151][152][153]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. «МИД Афганистана: Кабул признаёт независимость Косова». РБК. 2008 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 18-ին.(չաշխատող հղում)
  2. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  3. Albania recognizes independent Kosovo
  4. «Франция признала независимость Косова». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 19-ին.
  5. Турция признала независимость Косова — глава МИД
  6. США официально признали независимость Косова — Райс
  7. Независимость Косова признала Великобритания
  8. Australia recognizes Kosovo independence
  9. Senegal recognises Kosovo’s independence: ministry Արխիվացված 2008-02-27 Wayback Machine(անգլ.)
  10. «Announcement by Minister of Foreign Affairs of Republic of Latvia on recognition of Kosovo's independence». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  11. «Германия официально признала Косово новым государством». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 20-ին.
  12. Эстония официально признала независимость Косова
  13. Италия признала независимость Косова
  14. «Denmark Recognises Kosovo». Official website of Denmark (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 21-ին.
  15. Люксембург объявил о признании Косова
  16. Peruvian Ministry of External Relations: Perú decide reconocer independencia de Kósovo
  17. Бельгия признала независимость Косова
  18. Польша признала независимость Косова
  19. Швейцария вступила в «клуб» признавших независимость Косова стран
  20. Austria moves forward with recognition of Kosovo
  21. Ireland recognizes Kosovo’s independence
  22. «Sweden recognises the Republic of Kosovo» (Press release) (հյուսիսային սաամի). Swedish Ministry for Foreign Affairs. 2008 թ․ մարտի 4. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 4-ին.
  23. «Nederland erkent onafhankelijkheid Kosovo». MinBuza.nl (հոլանդերեն). 2008 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  24. Íslensk stjórnvöld viðurkenna formlega sjálfstæði Kósóvó
  25. «Slovenia Recognizes Kosovo». Slovenian Press Agency. 2008 թ․ մարտի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 5-ին.
  26. «Finland recognises Kosovo». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  27. by Foreign Minister Masahiko Koumura on the Recognition of the Republic of Kosovo
  28. «Canada joins international recognition of Kosovo». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  29. Principata e Monakos njohu Republikën e Kosovës
  30. «Hungary recognizes Kosovo's Independence». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  31. Joint statement of Bulgaria, Hungary and Croatia on forthcoming recognition of Kosovo
  32. Joint statement by the Governments of Bulgaria, Hungary and Croatia (19 марта 2008)(չաշխատող հղում)(չաշխատող հղում)
  33. «Pressemitteilungen — Presse- und Informationsamt — Landesverwaltung Liechtenstein — Liechtenstein anerkennt den Kosovo». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 29-ին.
  34. Spokesperson of MOFAT. Recognition of the Republic of Kosovo.
  35. «Norway recognises Kosovo as an independent state». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 28-ին.
  36. Тихоокеанские Маршалловы острова признали независимость Косова
  37. «Republic of Nauru Recognised the Republic of Kosovo» Արխիվացված 2009-09-16 Wayback Machine, kosovapress.com, 22 April 2008. Link accessed 23 April 2008.
  38. Republika e Naurusë njohu Republikën e Kosovës, President of the Republic of Kosovo, 2008-04-23 (in Albanian)
  39. «Republika Nauru je 17. zemlja koja je povukla priznanje tzv. Kosova». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia (սերբերեն). 2019 թ․ նոյեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  40. «Nauru withdraws recognition of Kosovo's independence». N1 (անգլերեն). 2019 թ․ նոյեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
  41. «Burkina Faso recognizes Kosovo». New Kosova Report. 2008 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 24-ին.
  42. Сейм Литвы со второй попытки признал независимость Косова
  43. «Radio e Televisione della Repubblica di San Marino — Politica». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  44. Чехия признала независимость Косова
  45. «Liberia Recognizes Kosovo». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  46. «Либерия отозвала признание Косово». Європейська правда. 2018 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  47. «Liberia Reaffirms Bilateral Ties with Kosovo». Ministry of Foreign Affairs of Liberia. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 25-ին.
  48. ««Sierra Leone recognized Kosova»». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 15-ին.
  49. «Dačić: Sijera Leone povukla priznanje Kosova». Tanjug (սերբերեն). 2020 թ․ մարտի 3. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 3-ին.
  50. «Serbia claims Sierra Leone has withdrawn Kosovo recognition». Prishtina Insight (անգլերեն). 2020 թ․ մարտի 3. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 3-ին.
  51. Колумбия признала Косово
  52. Presidenti i Republikës së Kosovës — Dr. Fatmir Sejdiu — Fillimi
  53. «Мальта признала Косово». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  54. «Самоа признала независимость Косова». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  55. Португалия признала независимость Косова
  56. Черногория признала независимость Косова
  57. Македония признала независимость Косова
  58. ОАЭ первыми из арабского мира признали независимость Косова
  59. Малайзия признала независимость Косова
  60. «Micronesia recognizes Kosovo independence». New Kosova Report. 2008 թ․ դեկտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  61. «Panama recognized independent state of Kosovo - News - Ministry of Foreign Affairs - Kosovo». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 12-ին.
  62. Пресс-релиз МИД о признании Республики Косово «Maldives extends full diplomatic recognition to the Republic of Kosovo». Ministry of Foreign Affairs, Republic of Maldives. 2009 թ․ փետրվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 19-ին.
  63. Независимость Косова признала республика Палау в Тихом океане с 15-летней историей и населением в 20 тысяч
  64. «Palau revokes recognition of Kosovo». Gazetta Express. 2019 թ․ հունվարի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 7-ին.
  65. «Република Палау поништила признање Косова». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Serbia. 2019 թ․ հունվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  66. «Gambia recognizes Kosovo's independence - News - Ministry of Foreign Affairs - Kosovo». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 12-ին.
  67. Саудовская Аравия стала 58-й страной, признавшей Косово
  68. «Comores recognizes Kosovo». Kosova New Report. 2009 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 18-ին.
  69. Le Ministère des Relations Extérieures, de la Coopération, chargé de la Diaspora de la Francophonie et du Monde Arabe de l'Union des Comores (2009 թ․ մայիսի 14). «Note verbale» (pdf) (ֆրանսերեն). The Kosovo Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  70. «Коморские острова отозвали признание независимости Косово». РИА «Новости». 2018 թ․ նոյեմբերի 7. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  71. «Bahrain Recognizes Kosovo». Bahrain News Agency. 2009 թ․ մայիսի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 19-ին.
  72. «Jordan confirms the recognition of Kosovo». The Kosovo Times. 2009 թ․ հուլիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 8-ին.
  73. «Dominican Republic recognizes Kosovo». New Kosova Report. 2009 թ․ հուլիսի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 11-ին.
  74. Известия. Ру: Новая Зеландия примкнула к признавшим независимость Косова
  75. Малави признало независимость Косова
  76. Мавритания признала независимость Косова
  77. «Recognition of the Republic of Kosovo by the Kingdom of Swaziland». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo. 2010 թ․ ապրիլի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 13-ին.
  78. «Вануату признало Косово». Српска.Ру. 2010 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 29-ին. {{cite web}}: External link in |publisher= (օգնություն)CS1 սպաս․ url-status (link)
  79. Kosovë — Koha Net
  80. «Сомали признало независимость Косово». Lenta.ru. 2010 թ․ մայիսի 20. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 13-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  81. «Hondurasi njeh Republikën e Kosovës» (ալբաներեն). mfa-ks.net. 2010 թ․ սեպտեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  82. «Kiribatit njeh Republikën e Kosovës». mfa-ks.net. 2010 թ․ հոկտեմբերի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  83. «Tuvalu recognises Republic of Kosovo». mfa-ks.net. 2010 թ․ նոյեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  84. «Katari njohu Republikën e Kosovës» (ալբաներեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ հունվարի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 7-ին.
  85. «The Republic of Guinea-Bissau Recognized the Republic of Kosovo». mfa-ks.net. 2011 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 15-ին.
  86. «Влада Републике Гвинеје Бисао повукла одлуку о признању Косова». Министарство спољних послова Републике Србије. 2017 թ․ նոյեմբերի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  87. ««Gvineja Bisao povukla odluku o priznanju Kosova iz 2011»». b92. 2017 թ․ նոյեմբերի 21.
  88. Ministria e Jashtme pranon Notën Verbale të ri-konfirmimit zyrtar të njohjes së Republikës së Kosovës nga shteti Guinea-Bissau, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2018-02-02
  89. «The Principality of Andorra recognizes Kosovo's independence» (անգլերեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ հունիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 9-ին.
  90. «Njohja e 77-të për Kosovën vjen nga Afrika Qendrore» (ալբաներեն). telegrafi.com. 2011 թ․ հուլիսի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 22-ին.
  91. Republika e Afrikës Qendrore njeh pavarësinë e Kosovës
  92. Travers, Eve-Anne (2019 թ․ օգոստոսի 2). «Kosovo's foreign policy 'needs a software update'». Prishtina Insight. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  93. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  94. 94,0 94,1 «Kosova njihet nga Guineja Conakry dhe Republika e Nigerit» (ալբաներեն). telegrafi.com. 2011 թ․ օգոստոսի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  95. 95,0 95,1 «The Republic of Niger and the Republic of Guinea Conakry recognize Kosovo's independence» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  96. «The Republic of Benin is the 80th state to recognize Kosovo's independence» (անգլերեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ օգոստոսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  97. «Santa Lucia shteti i 81 anëtar i OKB-së që e njeh Republikën e Kosovës» (ալբաներեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ օգոստոսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  98. «Kosovo's recognition confirmed by the Republic of Gabon» (անգլերեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ սեպտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  99. «Countries that have recognized the Republic of Kosovo» (անգլերեն). mfa-ks.net. 2011 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  100. «Kuwait officially recognizes Kosovo» (անգլերեն). kuna.net.kw. 2011 թ․ հոկտեմբերի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  101. Papua Guinea e Re konfirmon zyrtarisht njohjen e Kosovës
  102. «We’re Friends of All, Enemies of None»: Papua New Guinea Foreign Minister
  103. Déclaration par la Républic du Burundi de la reconnaissance de l'État du Kossovo Արխիվացված 16 Հոկտեմբեր 2013 Wayback Machine, Ministère des relations extérieures et de la coopération internationale de la Républic du Burundi, 2012-10-16 (in French)
  104. «Note Verbale». Ministry of External Relations and International Cooperation (Burundi). 2018 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.
  105. «Dačić: Burundi povukao priznanje, krhka nezavisnost Kosova» (սերբերեն). N1info. 2018 թ․ փետրվարի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 17-ին.
  106. «Republika e Ganës, shteti i 86 që njeh pavarësinë e Kosovës» (ալբաներեն). mfa-ks.net. 2012 թ․ հունվարի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 24-ին.
  107. Ghana Republic – the 86th country recognising the Independence of Kosovo, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-01-23
  108. Verbal Note Արխիվացված 21 Մայիս 2013 Wayback Machine, KosovaTimes, 2012-01-24
  109. «Ghana withdraws recognition of Kosovo as independent state». Ghana Web. 2019 թ․ նոյեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  110. «Le Ghana retire sa reconnaissance d'un Kosovo indépendant». Le Figaro (ֆրանսերեն). 2019 թ․ նոյեմբերի 12. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  111. Gjatë vizitës në Haiti, Ministrit Hoxhaj i konfirmohet njohja nga ky shtet
  112. B92 — Vesti — Haiti priznao Kosovo
  113. Governo reconhece Kosovo como estado soberano — Mundo — Notícias — RTP
  114. Сан-Томе и Принсипи отказалась от своего решения признать Косово
  115. Brunei Darussalam recognizes Kosovo independence — News — Ministry of Foreign Affairs
  116. - News — Ministry of Foreign Affairs
  117. Timori Lindor njeh pavarësinë e Kosovës
  118. Федерация Сент-Китс и Невис признала независимость Косово РИА Новости
  119. Arrin nota verbale e njohjes së Kosovës nga Fixhi
  120. Dominika njeh pavarësinë e Kosovës
  121. «Commonwealth of Dominica revokes Kosovo's recognition». 2018 թ․ նոյեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  122. 122,0 122,1 «Another country no longer recognizes Kosovo - FM announces=2 November 2018». Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  123. «Commonwealth of Dominica revokes Kosovo's recognition» (անգլերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  124. «Note verbale - Dominica». pbs.twimg.com. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  125. Recognition Of The Republic of Kosovo
  126. Южноамериканская республика Гайана стала 99-м государством, признавшим независимость Косово
  127. CKA 699/755/01, Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation of the United Republic of Tanzania, 2013-06-05
  128. Yemen recognizes Kosovo, Saba Net, 2013-06-11
  129. Egypt recognizes Kosovo Արխիվացված 2013-06-30 Wayback Machine, 2013-06-26
  130. El Salvador njeh Kosovën, 2013-06-29
  131. Kosovo and Thailand will strengthen cooperation in all fields, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2012-05-06
  132. Росбалт: Таиланд стал 104-й страной-членом ООН, признавшей независимость Косово
  133. การรับรองโคโซโวโดยการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับโคโซโว, ข่าวออนไลน์ RYT9, 2013-09-25
  134. «Гренада отозвала признание независимости Косова».
  135. Today, in New York, the Prime Minister of the Republic of Kosovo, Hashim Thaçi met the Prime Minister of Libya, Ali Zeidan in a private meeting, 2013-06-25
  136. Arrin nota verbale e njohjes nga Mbretëria e Tongës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2014-01-25]
  137. Pas njohjes nga Lesoto, Hoxhaj vazhdon lobimin në Afrikë, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2014-02-11(ալբ.)
  138. «Королевство Лесото отозвало своё признание независимости Косово». Regnum. 2018 թ․ հոկտեմբերի 19. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  139. Togo e njeh pavarësinë e Kosovës, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2014-07-02 (in Albanian)
  140. I 15. Država povukla priznanje Kosova: Brojka onih koje su priznale samoproglašenu državu pala ispod 100!
  141. Solomon Islands recognise Kosovo`s Independence, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Kosovo, 2014-08-13
  142. «Соломоновы Острова отозвали признание независимости Косова».
  143. Antigua and Barbuda recognizes the independence of Kosovo — News — Ministry of Foreign Affairs — Kosovo
  144. South American country revokes recognition of Kosovo | B92
  145. «Commentary: Suriname flip-flops on Kosovo and Western Sahara recognition | Caribbean News One». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  146. «The Government of the Republic of Singapore and the Government of the Republic of Kosovo have established diplomatic relations with effect from 1 December 2016». Ministry of Foreign Affairs of Singapore. 2016 թ․ դեկտեմբերի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  147. «Prime Minister Mustafa accepted verbal note of recognition of Kosovo by Bangladesh». Prime Minister of the Republic of Kosovo. 2017 թ․ փետրվարի 28.
  148. Sohel Mamun (2017 թ․ փետրվարի 27). «Bangladesh officially recognises Kosovo as an independent state». Dhaka Tribune.
  149. «Madagaskari e njeh shtetin e Kosovës». telegrafi.com. 2017 թ․ նոյեմբերի 25.
  150. Наталья Смирнова (2018 թ․ դեկտեմբերի 7). «Мадагаскар отозвал признание независимости Косово» (ռուսերեն). Известия. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  151. Në prag të përvjetorit të pavarësisë, Barbadosi njeh Kosovën
  152. «Barbadosi njeh pavarësinë e Kosovës». 2018 թ․ փետրվարի 15.
  153. Pacolli 🇽🇰, Behgjet. «Very pleased to announce that #Barbados has recognized #Kosovo as an independent and sovereign state. Thanks to my colleague FM Maxine McClean for this decision taken on the eve of #Kosovo's 10 anniversary of independence.There is no better way to celebrate #Kosova10!».