Միխայիլ Լերմոնտով
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լերմոնտով
Միխայիլ Յուրիի Լերմոնտով (հոկտեմբերի 3 (15), 1814[1][2], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1][3][4][…] - հուլիսի 15 (27), 1841[1][4][2], Պյատիգորսկ, Կովկասյան նահանգապետություն, Ռուսական կայսրություն[1][5][3]), ռուս բանաստեղծ, դրամատուրգ, արձակագիր և նկարիչ։
Միխայիլ Լերմոնտով Михаил Лермонтов | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 3 (15), 1814[1][2] |
| Ծննդավայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[1][3][4][…] |
| Վախճանվել է | հուլիսի 15 (27), 1841[1][4][2] (26 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Պյատիգորսկ, Կովկասյան նահանգապետություն, Ռուսական կայսրություն[1][5][3] |
| Գերեզման | Tarkhany և Պյատիգորսկ |
| Գրական անուն | —въ, Ламвер, Гр. Диарбекир և Lerma |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, թարգմանիչ, նկարիչ, վիպասան, դրամատուրգ, սպա, գրող, արձակագիր և bretteur |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Նիկոլաևի հեծելազորային ուսումնարան (նոյեմբերի 25 (դեկտեմբերի 7), 1834) և Մոսկվայի համալսարանական ազնվականների պանսիոն |
| Ստեղծագործական շրջան | 1828—1841 |
| Ժանրեր | բանաստեղծություն և քնարապատմողական |
| Գրական ուղղություններ | ռոմանտիզմ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Մեր ժամանակի հերոսը |
 | |
| Միխայիլ Լերմոնտով Վիքիքաղվածքում | |
| Միխայիլ Լերմոնտով Վիքիդարանում | |
 Mikhail Lermontov Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է պաշտոնաթող կապիտանի ընտանիքում։ Երեք տարեկանում զրկվել է մորից, դաստիարակվել տատի՝ Ելիզավետա Ալեքսեևնա Արսենևայի մոտ։ Մանկությունն անցել է Պենզայի նահանգի Տարխանի (այժմ՝ Լերմոնտովո) գյուղում, մի քանի անգամ տատի հետ եղել է Կովկասում։
1827 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա, սովորել համալսարանին կից պանսիոնում, ապա՝ համալսարանում (1830-1832)։ Ընդհարվելով հետադեմ դասախոսների հետ՝ Լերմոնտովը կիսատ է թողել ուսումը, փոխադրվել Պետերբուրգ, սովորել յունկերական հեծելազորային դպրոցում (1832-1834)։ 1834 թվականից մինչև կյանքի վերջը եղել է զինվորական ծառայության մեջ։
Գրական գործունեություն
խմբագրելԼերմոնտովը 1828 թվականից և մինչև 1832 թվականը գրել է մոտ 300 բանաստեղծություն, ինչպես նաև երկու տասնյակ պոեմ («Կովկասի գերին», «Վերջին զավակն ազատության», «Իզմայիլ Բեյ», «Մահվան հրեշտակ»), մի քանի դրամա («Իսպանացիներ», «Մարդիկ և կրքեր», «Տարօրինակ մարդը»)։
Լերմոնտովը 19-րդ դարի ռուս հեղափոխական ռոմանտիզմի վերջին խոշորագույն ներկայացուցիչն էր, դեկաբրիզմի ավանդույթների շարունակողը։ «Վադիմ» (1832-1834) անավարտ վեպում պատկերել է գյուղացիության տարերային ըմբոստացումը, իսկ «Դիմակահանդես» (1835) չափածո դրամայում արիստոկրատական վերնախավի հետ չհաշտվող, ընդվզող և կործանվող հերոսի (Արբենին) ողբերգական կերպարը։
Լերմոնտովի ճակատագրի և ստեղծագործության մեջ շրջադարձային կետ եղավ Պուշկինի սպանության առթիվ գրված «Պոետի մահը» (1837) բանաստեղծությունը։ Նա աքսորվեց Կովկաս, որտեղ պետք է մասնակցեր լեռնեցիների դեմ ռազմական գործողություններին։
Լերմոնտովի կյանքի վերջին չորս տարիներն անցան Կովկասի տարբեր վայրերում, որտեղ նա երկրորդ անգամ աքսորվեց 1840 թվականի սկզբներին։ Այդ շրջանում Լերմոնտովը գրեց իր լավագույն գործերը։ «Երգ… Կալաշնիկովի մասին» (1838) պոեմում, օգտագործելով ռուսական բիլինաների ոճն ու մոտիվները, ստեղծեց ազատության և մարդկային արժանապատվության համար մարտնչող հերոսի կերպար։ Լերմոնտովի հեղափոխական ռոմանտիզմի բարձրակետը եղան «Մծիրի» (1839) և «Դև» (1829-1841) պոեմները։ Այս, ինչպես և «Փախստականը», «Հաջի Աբրեք» և այլ պոեմներում, մի շարք բանաստեղծություների ու բալլադների մեջ դեպքերը ծավալվում են կովկասյան բնության ֆոնի վրա։ 1838-1839 թվականներին Լերմոնտովը գրեց «Մեր ժամանակի հերոսը» ռեալիստական վեպը, որի գլխավոր հերոսը՝ Պեչորինը, իրականության հետ չհաշտվող, իր «հոգու անընգրկելի ուժերի» համար ասպարեզ չգտնող, տառապող և շրջապատին տառապանք պատճառող անհատ է։ Հոգեբանական և սոցիալական հարցադրումների խորությունը, սյուժեի և կերպարների հարստությունը, ձևի ու ոճի սեղմությունը, կառուցվածքային կատարելությունը վեպը դասում են համաշխարհային արձակի նվաճումների շարքը։
Վերջին անգամ 1841 թվականի գարնանը Կովկաս աքսորված Լերմոնտովը սպանվեց մայոր Ն. Մարտինովի հետ մենամարտում, մինչև այժմ լրիվ չպարզաբանված հանգամանքներում։ Լերմոնտովի պոեզիան և արձակը հզոր ներգործություն ունեցան ռուս գրականության հետագա զարգացման վրա։
Հայացքների և գործունեության ազդեցություն
խմբագրելՄեծ եղավ Լերմոնտովի ազդեցություն նաև հարևան ժողովուրդների, այդ թվում և հայ գրականության վրա։ Նրա երկերի հայերեն թարգմանությունը սկսվել է անցյալ դարի 1840-ական թվականներից (Հ. Համազասպյանի, Մ. Նալբանյանի, Ս. Նազարյանի, Ռ. Պատկանյանի, Մ. Սադաթյանի թարգմանությունները)։ Լերմոնտովի ստեղծագործությունները թարգմանել են նաև Ալ. Ծատուրյանը, Հ. Թումանյանը, Ե. Չարենցը, Ն. Զարյանը, Պ. Սևակը, Վ. Գեւորգյանը, Վ. Հովակիմյանը և ուրիշներ։ Հայ կերպարվեստում լերմոնտովյան թեմաներով կտավներ են ստեղծվել Հ. Այվազովսկին, Վ. Սուրենյանցը, Գ. Բաշինջաղյանը, Մ. Սարյանը, երաժշտության մեջ՝ Ա. Սպենդարյանը («Երեք արմավենի»), Ա. Խաչատրյանը («Դիմակահանդեսի» համար գրված երաժշտությունը)։ Հայ թատրոնում, Արբենինի դերում հանդես են եկել Պ. Ադամյանը, Վ. Փափազյանը, Վ. Վաղարշյանը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Жданов В. В. Лермонтов // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 4. — С. 143—154.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Абрамович Д. Лермонтов, Михаил Юрьевич (ռուս.) // Русский биографический словарь / под ред. Н. Д. Чечулин, М. Г. Курдюмов — СПб.: 1914. — Т. 10. — С. 265—315.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Лермонтов Михаил Юрьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Иванов И. Лермонтов, Михаил Юрьевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1896. — Т. XVIIа. — С. 579—586.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Лермонтов // Литературная энциклопедия (ռուս.) — Коммунистическая академия, Большая российская энциклопедия, Художественная литература, 1929. — Т. 6.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել
|
Վիքիդարան նախագծում կարող եք գտնել այս հեղինակի ստեղծագործություններ։ |
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Լերմոնտով» հոդվածին։ |
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Լերմոնտով» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միխայիլ Լերմոնտով» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 593)։ 
|