Յուրի Լևիտանսկի
Յուրի Դավիդովիչ Լևիտանսկի (ռուս.՝ Ю́рий Дави́дович Левита́нский, հունվարի 22, 1922[1][2], Կոզելեց, Չեռնիգովի նահանգ, Ուկրաինական ԽՍՀ - հունվարի 25, 1996[1][2], Մոսկվա, Ռուսաստան), ռուս բանաստեղծ և թարգմանիչ, լիրիկական ու ծաղրերգական բանաստեղծությունների վարպետ։ Ռուսաստանի Դաշնության պետական մրցանակի դափնեկիր գրականության և արվեստի բնագավառում (1994 թվական)[3]։
Յուրի Լևիտանսկի ռուս.՝ Юрий Левитанский | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 22, 1922[1][2] |
| Ծննդավայր | Կոզելեց, Չեռնիգովի նահանգ, Ուկրաինական ԽՍՀ |
| Վախճանվել է | հունվարի 25, 1996[1][2] (74 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Գերեզման | Վագանկովյան գերեզմանատուն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, գրող և թարգմանիչ |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան |
| Կրթություն | Մոսկվայի փիլիսոփայության, գրականության և պատմության ինստիտուտ |
| Ժանրեր | պոեզիա |
| Պարգևներ | |
| Կայք | levitansky.ru |
Կենսագրություն
խմբագրելՅուրի Լևիտանսկին ծնվել է 1922 թվականի հունվարի 22-ին Ուկրաինական ԽՍՀ Կոզելեց քաղաքում (Չեռնիգովի մարզ)։ Տղայի ծնունդից կարճ ժամանակ անց նրա ընտանիքը տեղափոխվում է Կիև, ապա Ստալինո (ներկայում՝ Դոնեցկ)։ 1938 թվականին Ստալինոյում ավարտելով դպրոցը՝ Յուրի Լևիտանսկին մեկնում է Մոսկվա, որտեղ 1939 թվականին ընդունվում է Փիլիսոփայության, գրականության ու պատմության ինստիտուտ։
Հայրենական մեծ պատերազմն սկսելուց հետո Յուրի Լևիտանսկին, որ սովորում էր երկրորդ կուրսում, թողել է ինստիտուտն ու որպես շարքային կամավոր մեկնել ռազմաճակատ. նա ծառայել է հատուկ նշանակության զորքերի առանձին մոտոհրաձգային բրիգադում, դարձել է լեյտենանտ, ապա՝ ռազմական թղթակից։ 1943 թվականից նրա ստեղծագործությունները տպագրվել են ռազմաճակատային տարբեր թերթերում։
Գերմանիայի կապիտուլյացիայից հետո Յուրի Լևիտանսկին ռազմական գործողությունների է մասնակցել Մանչժուրիայում։ Ծառայության տարիներին պարգևատրվել է Կարմիր Աստղի և Հայրենական պատերազմի շքանշաններով, «Մարտական ծառայությունների», «Մոսկվայի պաշտպանության համար», «Բուդապեշտի գրավման համար», «Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար», «Ճապոնիայի դեմ հաղթանակի համար»մեդալների, ինչպես նաև Մոնղոլիայի երկու մեդալների[4]։ Զորացրվել է 1947 թվականին։
Յուրի Լևիտանի բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ «Զինվորական ճանապարհ» (ռուս.՝ Солдатская дорога), լույս է տեսել 1948 թվականին Իրկուտսկում։ Այնուհետև հրատարակվել են «Հանդիպում Մոսկվայի հետ» (1949), «Ամենաթանկը» (1951), «Գաղտնի ազգանուն» (1954) և այլ ժողովածուներ։
1955-1957 թվականներին Լևիտանսկին սովորել է Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտին կից Գրական բարձրագույն դասընթացներում։ 1957 թվականից եղել է ԽՍՀՄ Գրողների միության անդամ[5]։ 1963 թվականին լույս է տեսնում «Երկրային երկինք» (ռուս.՝ «Земное небо») ժողովածուն՝ հեղինակին բերելով ճանաչում։ Լևիտանսկին տեղափոխվում է Մոսկվա։
Բանաստեղծություններ գրելուց բացի Յուրի Լևիտանսկին կատարել է թարգմանություններ, գրել պարոդիաներ. 1963 թվականին «День поэзии» տարեգրքում տպագրվել են նրա պարոդիաները՝ նվիրված խորհրդային հայտնի գրողներ Լեոնիդ Մարտինովին, Անդրեյ Վոզնեսենսկուն, Բելլա Ախմադուլինային, Միխայիլ Սվետլովին և այլոց[6]. դրանք բոլորն ստեղծվել են «Раз, два, три, четыре, пять, вышел зайчик погулять» (հեղինակ՝ Ֆեոդոր Միլլեր, 1851) մանկական ոտանավորի հիման վրա[7]։
1970 թվականին լույս է տեսել Յուրի Լևիտանսկու բանաստեղծությունների «Կինեմատոգրաֆ», 1975 թվականին՝ «Հուշեր կարմիր ձյան մասին» (ռուս.՝ «Воспоминания о Красном снеге»), 1980 թվականին՝ «Երկու ժամանակ» (ռուս.՝ «Два времени»), 1980 թվականին՝ «Երազ ճանապարհի մասին» (ռուս.՝ «Сон о дороге»), իսկ 1991 թվականին՝ «Սպիտակ բանաստեղծություններ» (ռուս.՝ «Белые стихи») ժողովածուները։
1978 թվականին լույս է տեսել նրա պարոդիաների «Сюжет с вариантами» գիրքը, որում վերահրատարակվել են 1963 թվականին տպագրված ստեղծագործությունները։
Յուրի Լևիտանսկու շատ բանաստեղծություններ վերածվել են երգերի և կատարվել հայտնի բարդերի կողմից (Վիկտոր Բերկովսկի, Սերգեյ Նիկիտին, Վադիմ Միշչուկ)[8]։ Խորհրդային СВ խումբը 1984 թվականին թողարկել է «Московское время» ալբոմը, որում ընդգրկված են Լևիտանսկու բանաստեղծությունների հիման վրա գրված մի քանի երգեր[9]։
Յուրի Լևիտանսկու բանաստեղծությունների վրա գրված երգեր են հնչում «Մոսկվան արցունքներին չի հավատում» (1979, «Диалог у новогодней ёлки»), «Ասպետական սիրավեպ» (2000), «Արևային հարված» (2002) ֆիլմերում։
1993 թվականին Լևիտանսկին ստորագրել է «42-ի նամակը»։ 1995 թվականին՝ Պետական մրցանակի հանձնման արարողության ժամանակ, Յուրի Լևիտանսկին դիմել է Ռուսաստանի նախագահ Բորիս Ելցինին՝ կոչ անելով դադարեցնել պատերազմը Չեչնիայում։
Յուրի Լևիտանսկին մահացել է սրտի կաթվածից 1996 թվականի հունվարի 25-ին՝ Մոսկվայի քաղաքապետարանում տեղի ունեցած մտավորականների հավաքի ժամանակ, որտեղ նա խոսում էր չեչենական պատերազմի մասին[10][11]։ Թաղված է Մոսկվայի Վագանկովյան գերեզմանատանը[12]։
2013 թվականի սեպտեմբերի 25-ին Դոնեցկում տեղադրվել է Յուրի Լևիտանսկուն նվիրված հուշատախտակ[13]։
Մատենագրություն
խմբագրել- Զինվորական ճանապարհ / Солдатская дорога: Стихи. — Иркутск, 1948.
- Հանդիպում Մոսկվայի հետ / Встреча с Москвой: Стихи. — Иркутск, 1949.
- Ամենաթանկը։ Բանաստեղծություններ ի պաշտպանություն երեխաների / Самое дорогое: Стихи в защиту детей. — Иркутск : Обл. изд., 1951. — 116 с.
- Մեր օրերը։ Բանաստեղծությունների գիրք / Наши дни: Книга стихов. — М. : Молодая гвардия, 1952. — 104 с.
- Նոր տարվա առավոտը։ Բանաստեղծություններ / Утро нового года: Стихи. — Новосибирск : Обл изд., 1952. — 112 с.
- Տերևները ճախրում են։ Բանաստեղծություններ / Листья летят: Стихи. — Иркутск : Кн. изд., 1956. — 94 с.
- Գաղտնի ազգանուն / Секретная фамилия. — Иркутск, 1957.
- Աշխարհի կողմերը /Стороны света: Стихи. — Москва, 1959.
- Երկրային երկինք / Земное небо. — Москва, 1963.
- Տարիների հոսքը։ Բանաստեղծություններ / Теченье лет: Стихи. — Иркутск: Восточно-Сибирское книжное издательство, 1969. — 144 с.: портр.
- Կինեմատոգրաֆ։ Բանաստեղծությունների գիրք / Кинематограф: Книга стихов. — М: Советский писатель, 1970. — 128 с.
- Հուշեր կարմիր ձյան մասին։ Բանաստեղծություններ / Воспоминанье о красном снеге: Стихи. — М.: Художественная литература, 1975. — 208 с.
- Այդինչ օրը։ Բանաստեղծությունների գիրք / День такой-то: Книга стихов. — М.: Советский писатель, 1976. — 112 с.
- «Сюжет с вариантами: Книга пародий. — Москва, 1978». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 22-ին..
- Երկու ժամանակ։ Բանաստեղծություններ / Два времени: Стихи. — М.: Современник, 1980. — 190 с.
- Նամակներ Կատերինային, կամ Զբոսանք Ֆաուստի հետ / Письма Катерине, или Прогулка с Фаустом. — М., Советский писатель, 1981. — 128 с. Тираж 25 000 экз.
- Ընտրյալ երկեր / Избранное. — Москва, 1982.
- Տարիներ։ Բանաստեղծություններ / Годы: Стихи. — М.: Советский писатель, 1987. — 352 с. Тираж 50 000 экз.
- Սպիտակ բանաստեղծություններ / Белые стихи. — М.: Советский писатель, 1991. — 112 с. : портр.
- Երկու երկինքների միջև։ Բանաստեղծություններ / Меж двух небес: Стихи. — М.: ИНФРА-М, 1996. — 366 с.
- Երբևէ ինձնից հետո / Когда-нибудь после меня. — М.: Полиграфресурсы, 1998. — 608 с.
- Անձրևի կանաչ հնչյունները / Зелёные звуки дождя. — М.: Эксмо-Пресс, 2000. — ISBN 5040047320.
- Երազ հեռացող գնացքի մասին / Сон об уходящем поезде. — М.: Русская книга, 2000. — 384 с. — ISBN 5-268-00436-0.
- Սև-սպիտակ ֆիլմ / Чёрно-белое кино. — М.: Время, 2005. — 496 с. — ISBN 978-5-9691-0085-5.
- Յուրաքանչյուրն ընտրում է իր համար / Каждый выбирает для себя. — М.: Время, 2005. — 640 с. — ISBN 5-9691-0079-X.
- Окно, горящее в ночи. — М., «Эксмо», 2012 г. 320 с.
- Левитанский Ю. Д. Каждый выбирает для себя. — М.: Время, 2005. — 640 с. — ISBN 5-9691-0079-X
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 409—412. — ISBN 5-94848-262-6
- ↑ Указ Президента РФ от 29.05.1995 № 537
- ↑ «Левитанский Ю. Д. на Library.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ ««Словарь Новая Россия: мир литературы» («Знамя»)».
- ↑ День поэзии 1963. Ежегодник. — М.: Советский писатель, 1963
- ↑ «Миллер Федор Богданович. Стихотворения». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «Песни на стихи Ю. Левитанского на bards.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «Дискография группы СВ на pripev.ru». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «Левитанский Юрий - Всего и надо, что вглядеться» (ռուսերեն). teatr.audio. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Чтобы помнили - Левитанский Юрий Давидович» (ռուսերեն). www.stranamam.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Могила Ю. Д. Левитанского на Ваганьковском кладбище». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «В Донецке открыли мемориальную доску Юрию Левитанскому». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
Գրականություն
խմբագրել- Сидоров Е. Исполненные доброго доверья… // «Литературная газета». — 1970. — 19 августа;
- Латынина А. Жизнь моя, кинематограф… // «Литературная Россия». — 1972. — 14 апреля;
- Поздняев М. Рядом и чуть впереди… // «Литературная газета». — 1983. — № 50;
- Сергеев М. // Литературная Сибирь. — Вып. 2. — Иркутск, 1988;
- Казак В. Лексикон русской литературы XX века. — М., 1996;
- Гомберг Л. Война и мир Юрия Левитанского. — М., 1997;
- Семёнов В. // Русские писатели XX века. — М., 2000.
- Гомберг Л. Иронический человек. Юрий Левитанский: штрихи к портрету. — М.: Время, 2012. — ISBN 978-5-9691-0735-9
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- «Официальный сайт поэта Юрия Левитанского». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 22-ին.
- «Юрий Левитанский. К 90-летию со дня рождения». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 22-ին.
- «Юрий Левитанский в альманахе «45-я параллель». Воспоминания Ефима Бершина. Эссе Натальи Крофтс. Стихи Юрия Левитанского».